Την Δευτέρα το απόγευμα, στην καθιερωμένη ενημέρωση, ο Σωτήρης Τσιόδρας λέει ότι «ο ιός δεν σέβεται τα σύνορα», την Τρίτη το πρωί, έξω από ένα νοσοκομείο, ο Υπουργός Υγείας δηλώνει ότι η χώρα αντιμετωπίζει «δύο μέτωπα», με το ένα εξ αυτών να είναι «η προστασία των συνόρων της και το μεταναστευτικό». Και ίσως η διαφορά ανάμεσα στις δύο αυτές προσεγγίσεις είναι η εξής: διαφωνεί ή συμφωνεί κανείς μαζί της, απελπίζεται ή ενθουσιάζεται κανείς μαζί της, πάντως η δήλωση του Κικίλια είναι μια πολιτική δήλωση, είναι ένας πολιτικός τρόπος ανάγνωσης της πραγματικότητας, είναι μια δήλωση που κάνει ένας άνθρωπος που θεωρεί τον εαυτό του ως προς την ιθαγένεια Έλληνα, ως προς την θεσμική ιδιότητα Υπουργό, ως προς την ιδεολογία Δεξιό. Η φράση όμως του Τσιόδρα δεν έχει τίποτα το πολιτικό, τίποτα το υποκειμενικό, τίποτα το πολιτισμικά κατασκευασμένο, τίποτα το ανθρωποκεντρικό.
Με άλλα λόγια, αν εξετάσουμε την πραγματικότητα από τη σκοπιά του ιού, όσες γραμμές κι αν έχουν χαράξει οι άνθρωποι στον χάρτη, ό,τι κι αν είναι αυτό που ονομάζουν κράτη, έθνη, ταυτότητες και σύνορα, για τον ιό πάνω στον πλανήτη όλοι οι άνθρωποι ανήκουμε στο ίδιο είδος. Έλληνες και Τούρκοι, νοικοκυραίοι και «λάθρο», Κινέζοι κι Ιρανοί, είμαστε στα μάτια του ιού ένα και το αυτό. Με μια και μόνο σημαντική εξαίρεση: το πόσο ισχυρός ή το πόσο ευάλωτος είναι ο οργανισμός μας, είτε λόγω ηλικίας είτε λόγω άλλων προϋφιστάμενων προβλημάτων. Στα μάτια του ιού ο Κικίλιας είναι το ακριβώς ίδιο με έναν Τούρκο, με έναν μετανάστη, με οποιονδήποτε άλλο άνθρωπο σε οποιοδήποτε μέρος της γης, που είναι 46 χρονών, σε καλή κατάσταση υγείας και χωρίς υποκείμενα νοσήματα.
Ο ιός έρχεται να μας θυμίσει πως όσους τρόπους κι αν έχουμε βρει να χωριζόμαστε και να θεωρούμε ότι είμαστε διαφορετικοί ο ένας από τον άλλο, δεν θα πάψουμε ποτέ να είμαστε ίδιοι, εντελώς ίδιοι, δεν θα πάψουμε ποτέ να είμαστε πρωταρχικά ένα και μόνο πράγμα: άνθρωποι.
«Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδὲ Ἕλλην, οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδὲ ἐλεύθερος, οὐκ ἔνι ἄρσεν καὶ θῆλυ».
“Imagine there’s no countries, it isn’t hard to do”.
Η αντίστροφη πλευρά του οράματος μιας παγκόσμιας κοινότητας, η υπενθύμιση της κοινής μας υπόστασης με τρόπο εφιαλτικό: ο ιός έρχεται να μας θυμίσει, όπως κι άλλοι ιοί στην ιστορία της ανθρωπότητας, πως όσους τρόπους κι αν έχουμε βρει να χωριζόμαστε και να θεωρούμε ότι είμαστε διαφορετικοί ο ένας από τον άλλο, δεν θα πάψουμε ποτέ να είμαστε ίδιοι, εντελώς ίδιοι, δεν θα πάψουμε ποτέ να είμαστε πρωταρχικά ένα και μόνο πράγμα: άνθρωποι.
Πως θα είναι η επόμενη μέρα, άραγε;
Πόσο τρομακτικό αυτό που θα ζήσουμε μετά; Θα συνεχίσει να μετρά μικρότερες ή μεγαλύτερες ήττες ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός και μικρότερες ή μεγαλύτερες νίκες το μοντέλο μιας κεντρικής εξουσίας με σχεδόν απεριόριστη δύναμη επιβολής της επάνω στο σύνολο των πολιτών και στον καθένα μεμονωμένα; Τι οικονομικό σύστημα έχουμε ακριβώς σήμερα και για τις επόμενες εβδομάδες και μήνες; Τι πολίτευμα έχουμε ακριβώς σήμερα και για τις επόμενες εβδομάδες και μήνες; Τι υπαρξιακή συνθήκη έχουμε ακριβώς σήμερα και για τις επόμενες εβδομάδες και μήνες; Ποιο θα είναι το τίμημα το πέραν της πανδημίας; Ποια θα είναι τα οφέλη εξαιτίας της πανδημίας;
Ας συμφωνήσουμε τουλάχιστον στο εξής: αφού γίνονται σήμερα όσα πριν ελάχιστο καιρό θα μας φαίνονταν εντελώς αδιανόητα, τότε το αδιανόητο πλέον είναι να συνεχίσουμε να κινούμαστε στις σφαίρες όλων των ειδών του There Is No Alternative. Όλα μπορούν και πρέπει και επιβάλλεται πλέον να θεωρούνται νόμιμα εναλλακτικά σενάρια και όχι ουτοπίες. Όταν η δυστοπία έρχεται να πετάξει την πραγματικότητα στα σκουπίδια και να γίνει αυτή πραγματικότητα, το ίδιο και ακόμη μεγαλύτερο δικαίωμα έχει για την επόμενη μέρα και η ουτοπία. Ειδάλλως, αν δεν αρχίσουμε τώρα, αυτή τη στιγμή, να συζητάμε με όρους ενός «ουτοπικού» αύριο, το πιθανότερο είναι πως το αύριο δεν θα είναι μια παραλλαγή του χθες που ξέραμε, αλλά μια δυστοπική και μόνιμη και νομιμοποιημένη παραλλαγή του σήμερα που ζούμε.
Να σταματήσουμε να φοβόμαστε. Να σταματήσουμε να φοβόμαστε να ονειρευτούμε ένα άλλο αύριο. Να σταματήσουμε να φοβόμαστε να το σχεδιάζουμε. Να σταματήσουμε να είμαστε παραδομένοι στον κόσμο που μας παραδόθηκε ως χθες.
Το παιχνίδι ξαναρχίζει από την αρχή.
