Πριν συνομιλήσεις μαζί της από κοντά, έχεις – αναπόφευκτα – λίγη αγωνία. Πρόκειται για ένα πρόσωπο με εντυπωσιακή επαγγελματική πορεία, που, παράλληλα, δεν διστάζει να σχολιάσει ανοιχτά – τόσο μέσω διεθνών τηλεοπτικών δικτύων, όσο και μέσω του μπλογκ της – σημαντικά κοινωνικά ζητήματα που μας απασχολούν όλους. H Μάριαν Σάλζμαν εντάχθηκε στην ομάδα της Philip Morris International τον Απρίλιο του 2018 και υπήρξε μια ηχηρή μεταγραφή, καθώς για πολλά χρόνια ήταν CEO στο PR Agency «Havas» στην Αμερική.
Ως Vice President Global Communications της PMI, στόχος της είναι να διαδώσει το smoke-free όραμα της εταιρείας και τις στρατηγικές προτεραιότητές της στη νέα εποχή.
Παράλληλα, η ίδια θεωρείται μια από τις διασημότερες trendspotters, εφόσον έχει την ικανότητα να προβλέπει τις επικρατέστερες τάσεις προτού εμφανιστούν και καθιερωθούν σε πληθώρα χωρών.
Η άνοδος των single γυναικών, οι μετροσέξουαλ, η αντικατάσταση παραδοσιακών ΜΜΕ από bloggers και vloggers, η επιρροή των influencers, η προτίμηση στις υγιεινές τροφές ήταν μόνο λίγα από όσα είχε παρατηρήσει να κερδίζουν έδαφος με ταχείς ρυθμούς και, σήμερα, αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας.
Τη συναντήσαμε στη διάρκεια του Webit.Festival, μιας από τις τρεις μεγαλύτερες και επιδραστικότερες εκδηλώσεις καινοτομίας και τεχνολογίας στην Ευρώπη, που διεξήχθη στις 13-15 Μαΐου στη Σόφια.
Εκεί, παρευρέθηκε μαζί με άλλα στελέχη της Philip Morris International και μίλησε στο κοινό για τη μετάβαση στα νέα καπνικά προϊόντα και το όραμα για ένα μέλλον χωρίς τσιγάρο. Στην προσωπική συνέντευξη που κάναμε μαζί της, μας υποδέχτηκε με ένα ζεστό χαμόγελο, δήλωσε πρόθυμη να απαντήσει σε οποιαδήποτε ερώτηση και, όπως αποδείχθηκε, είχε πολλά και ενδιαφέροντα πράγματα να πει.
Δεδομένου ότι δεν είστε καπνίστρια, πώς αποφασίσατε να εργαστείτε στη Philip Morris International; Κάποιοι θα έλεγαν ότι «δεν μπορείς να υποστηρίζεις και να προωθείς προϊόντα τα οποία δεν χρησιμοποιείς ή δεν έχεις καν δοκιμάσει». Τι θα απαντούσατε σε αυτό; Πρόκειται για μια εύλογη απορία. Κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής πορείας μου, έχω εργαστεί επάνω σε αρκετά προϊόντα που δεν έχω χρησιμοποιήσει. Για παράδειγμα, δεν έχω λάβει ογκολογικά φάρμακα, αλλά έχω εργαστεί σε ογκολογικά προγράμματα. Δεν πάσχω από δρεπανοκυτταρική αναιμία, αλλά έχω εργαστεί σε προγράμματα δρεπανοκυτταρικής αναιμίας. Νομίζω, λοιπόν, ότι το βασικό ερώτημα είναι τι σημαίνει για την εταιρεία το γεγονός ότι επέλεξε εμένα. Διότι, ουσιαστικά, προσέλαβε, ως εκπρόσωπό της, μια αντικαπνίστρια, που τίθεται απολύτως ενάντια στα συμβατικά τσιγάρα. Για τη Philip Morris International, αυτή η επιλογή αποδεικνύει ότι πιστεύει πραγματικά στο μότο της: «Αν δεν καπνίζεις, μην το ξεκινήσεις. Αν καπνίζεις, σταμάτα το. Και αν δεν το σταματήσεις, άλλαξε προς κάτι καλύτερο». Ο στόχος δεν είναι να ωθήσει περισσότερα άτομα προς τα συμβατικά τσιγάρα ή μη καπνιστές προς το IQOS. Αντιθέτως, είναι να πείσει όσους δεν καπνίζουν να μην το ξεκινήσουν, ενώ όσους καπνίζουν και δεν μπορούν ή δεν θέλουν να το διακόψουν να στραφούν σε καλύτερα καπνικά προϊόντα. Επομένως, το γεγονός ότι επιλέχθηκα εγώ, που δεν έχω ξεκινήσει ποτέ το κάπνισμα, είχε έναν συμβολικό χαρακτήρα, ο οποίος συνάδει με το κεντρικό μήνυμα της εταιρείας.
Η καμπάνια «Unsmoke» της Philip Morris International, που δεν έχει λανσαριστεί ακόμη στην Ελλάδα, προτρέπει τους ήδη καπνιστές να εγκαταλείψουν τα συμβατικά τσιγάρα και να επιλέξουν καλύτερες εναλλακτικές. Είναι εφικτό για μια εταιρεία που, επί δεκαετίες, παρήγαγε και διέθετε στην αγορά προϊόντα συνδεδεμένα με εξαιρετικά σοβαρές ασθένειες να κερδίσει την εμπιστοσύνη των καταναλωτών, των φορέων υγείας και των κυβερνήσεων και να τους πείσει ότι τα νέα προϊόντα της είναι λιγότερο επιβλαβή για την υγεία; Κι αν ναι, με ποιο τρόπο μπορεί να επιτευχθεί κάτι τέτοιο; Θεωρώ ότι η συγκεκριμένη καμπάνια δεν εμπεριέχει δήλωση, αλλά, κυρίως, τροφή για σκέψη. Ο καταναλωτής καλείται να αναρωτηθεί ποια είναι η στάση της Philip Morris απέναντι στο κάπνισμα σήμερα, αλλά και ποια η θέση του ίδιου μέσα στον κόσμο του τσιγάρου. Επίσης, αποτελεί έκκληση για δράση. Ακόμη κι αν κάποιος δεν καπνίζει, μπορεί να πείσει κάποιον άλλον να σταματήσει το κάπνισμα (τον/την σύζυγό του, τους φίλους του, τους γονείς του, τους γείτονές του). Συνεπώς, πρόκειται για ένα μήνυμα που απευθύνεται σε καθέναν ξεχωριστά. Η καμπάνια αυτή, βέβαια, δεν είναι η μοναδική που θα προβάλει η εταιρεία, διότι χρειάζεται επίσης να ενημερωθεί το κοινό σχετικά με την αξιοπιστία των επιστημονικών μελετών όπου βασίζεται η ανάπτυξη των νέων καπνικών προϊόντων μας, καθώς και τη σαφή θέση μας για μη πρόσβαση των νέων σε αυτά. Κατά τη γνώμη μου, όμως, καταφέρνει να επισημάνει την ανάγκη για μετάβαση σε ένα μέλλον χωρίς τσιγάρο και προτρέπει όλους, καπνιστές και μη, να συμμετάσχουν προς αυτή την κατεύθυνση.
«Οι δύσκολες οικονομικές εποχές αποτελούν ευκαιρία για να αφήσει ένας εργαζόμενος το στίγμα του», επισημαίνει η Μάριαν Σάλζμαν.
Με βάση την εμπειρία σας, ποια είναι η σχέση των νέων με τα συμβατικά τσιγάρα σήμερα; Καπνίζουν σε μικρότερο βαθμό σε σύγκριση με τη γενιά των γονέων τους; Είναι ενδεχομένως πιο πρόθυμοι να στραφούν σε εναλλακτικά προϊόντα καπνού; Δεν γνωρίζω ακριβώς τα στατιστικά στοιχεία που αφορούν αυτή τη σχέση. Γνωρίζω, όμως, ότι γίνεται μεγάλη συζήτηση, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ, για το άτμισμα σε νεαρές ηλικίες και υπάρχει σαφέστατα η πεποίθηση ότι τα άτομα κάτω των 21 ετών δεν πρέπει να χρησιμοποιούν προϊόντα νικοτίνης, καθότι δεν διαθέτουν ακόμη την ωριμότητα (σωματική και συναισθηματική) για τη χρήση τους. Όσον αφορά τα συμβατικά τσιγάρα, πάντως, νομίζω ότι γενικότερα οι δείκτες καπνίσματος μειώνονται, οι αντικαπνιστικές καμπάνιες που απευθύνονται στους εφήβους είναι αρκετά αποτελεσματικές και εμείς, ως εταιρεία, συμφωνούμε απόλυτα με την απαγόρευση πρόσβασης όσων βρίσκονται κάτω από την ηλικία των 21 ετών σε καπνικά προϊόντα.
Στις μέρες μας, γίνεται μεγάλη συζήτηση και για τη ανισότητα των δύο φύλων στους χώρους εργασίας, καθώς αρκετές γυναίκες καλούνται να αντιμετωπίσουν περισσότερες δυσκολίες σε σύγκριση με τους άνδρες (λιγότερες ευκαιρίες για προαγωγή ακόμη κι αν είναι εξίσου παραγωγικές, χαμηλότερους μισθούς, μικρότερη εμπιστοσύνη στις δυνατότητές τους κτλ). Εσείς, που έχετε μια εντυπωσιακή καριέρα, συναντήσατε ποτέ τέτοια εμπόδια; Κι αν ναι, πώς τα διαχειριστήκατε; Αυτή είναι υπέροχη ερώτηση και θεωρώ ότι είμαι από τους πλέον κατάλληλους ανθρώπους για να απαντήσω. Στην αρχή της επαγγελματικής πορείας μου, σαφέστατα ωφελήθηκα από το φύλο μου. Στην αγορά εργασίας εισήλθα το 1984, μια χρονιά στην οποία ζητούνταν γυναίκες. Ως νέα εργαζόμενη, έπαιρνα προαγωγή σχεδόν όταν ήμουν έτοιμη για την επόμενη δουλειά. Με την πάροδο των ετών, όμως, επέλεγα γυναικοκρατούμενα επαγγέλματα. Εργάστηκα στον τομέα των δημοσίων σχέσεων που διοικείται κυρίως από γυναίκες και, κατά συνέπεια, οι οικονομικές απολαβές μου δεν ήταν χαμηλότερες σε σύγκριση με εκείνες των ανδρών. Σε άλλους τομείς, το γυναικείο φύλο αμειβόταν αισθητά λιγότερο. Έπειτα, καθώς κατακτούσα διαρκώς υψηλότερες θέσεις, βρέθηκα παρούσα σε περιστατικά που αναμφίβολα, όπως εκ των υστέρων συνειδητοποίησα, ήταν πολύ υποτιμητικά. Όχι όπως αυτά που κατακρίνει το κίνημα «me too», διότι, όπου εργάστηκα εγώ, το «όχι» σήμαινε «όχι». Ήταν υποτιμητικά, όμως, ως προς τον τρόπο που οι άνδρες συμπεριφέρονταν απέναντι στις γυναίκες, αφήνοντάς τες πίσω.
Παρότι θεωρώ ότι, σε γενικές γραμμές, μου έχουν προσφερθεί πολλές επαγγελματικές ευκαιρίες στη ζωή μου, τώρα που έχω γίνει μεγαλύτερη και σοφότερη, διαπιστώνω ότι δεν είχα αντιληφθεί τι σημαίνει σεξισμός και, στην πραγματικότητα, άργησα πολύ να το αντιληφθώ. Για παράδειγμα, όταν επισκεπτόμουν χώρες όπου δεν γινόμουν εύκολα αποδεκτή ως CEO, όπως η Ρωσία, σκεφτόμουν ότι αυτό είναι απλώς γελοίο ή ότι «έτσι είναι η κατάσταση», ενώ θα έπρεπε να το θεωρήσω ανεπίτρεπτο.
Στο μεταξύ, η συνεργασία μου με τη Philip Morris ξεκίνησε με έναν μάλλον… παράδοξο τρόπο. Εξαρχής, ζητούσαν γυναίκα για τη θέση μου, καθώς υπάρχει έλλειψη γυναικών στα υψηλότερα κλιμάκια της εταιρείας. Μου τηλεφώνησαν λοιπόν και μου είπαν: «Ψάχνουμε μια γυναίκα που να έχει τις εξής δεξιότητες». Τότε, προσβλήθηκα και απάντησα: «Ψάχνετε μια γυναίκα ή ένα άτομο; Σας δίνω τρεις ευκαιρίες για να διορθώσετε αυτό που μόλις είπατε». Από τη στιγμή, όμως, που άρχισα να εργάζομαι εκεί, διαπίστωσα ότι το φύλο μου δεν αποτελεί καθόλου εμπόδιο. Αντίθετα, παρέχονται ίσοι μισθοί για ίση εργασία, αμείβομαι εξαιρετικά καλά και υπάρχουν εξίσου υψηλές προσδοκίες από εμένα και από τους άνδρες συναδέλφους μου.
Στους δεκατρείς μήνες που εργάζομαι στη συγκεκριμένη εταιρεία, λοιπόν, παρατηρώ μόνο ένα πρόβλημα: Δεν υπάρχουν αρκετές γυναίκες στις υψηλές διοικητικές βαθμίδες. Εγώ είμαι ήδη 60 ετών και θα κάνω αυτή τη δουλειά για λίγα χρόνια ακόμη. Κοιτάζοντας γύρω μου, θα ήθελα να υπάρχουν πέντε-έξι γυναίκες που θα μπορούσαν να πάρουν τη θέση μου και να κάνουν τη δική μου εργασία. Υπάρχουν κάποιες, αλλά όχι όσες θα έπρεπε, καθώς μόλις το 30% είναι γυναίκες.
Η αποδοχή της πρότασης της Philip Morris, πάντως, ήταν η πρώτη φορά που αποφάσισα να βρεθώ σε έναν επαγγελματικό χώρο που διοικείται κυρίως από άνδρες. Νομίζω ότι υπήρχε λόγος που συνέβη. Πιθανότατα, αυτή θα είναι η τελευταία μεγάλη δουλειά μου και θέλησα να αναλάβω το ρίσκο, χωρίς να ανησυχώ μήπως κάτι πάει στραβά. Σήμερα, θα έλεγα ότι είμαι πιο χαρούμενη σε αυτή την εργασία από όσο ήμουν σε οποιαδήποτε προηγούμενη. Πήγα, όμως, και με εμπιστοσύνη στον εαυτό μου. Γνώριζα τη μοναδικότητά μου. Αν κάποιος ξεπερνούσε τα όρια, αισθανόμουν ικανή να τον βάλω στη θέση του. Παλιότερα, όταν ένας προϊστάμενος μού έκανε παρατήρηση για τη δουλειά μου, σκεφτόμουν ότι πιθανότατα έχει δίκιο. Τώρα, θα αναρωτιόμουν «γιατί το λέει αυτό;».
Ασκείτε έντονη επιρροή στις νέες γυναίκες και έχετε βοηθήσει αρκετές από αυτές να πιστέψουν ότι μπορούν να καταφέρουν πολλά. Υπάρχει κάποια συμβουλή που θα θέλατε να δώσετε σε όσες κατοικούν σε χώρες όπως η Ελλάδα (που διέρχεται από πολύ σοβαρή οικονομική κρίση την τελευταία δεκαετία), προκειμένου να πετύχουν στην εργασία τους και, ενδεχομένως, να φέρουν αξιόλογες αλλαγές στον επαγγελματικό τομέα τους; Σκεφτείτε ότι εγώ άρχισα να εργάζομαι ως πρόεδρος της εταιρείας «Havas PR North America» τον Ιούλιο του 2009, στην καρδιά της κρίσης. Όταν, μάλιστα, προσλήφθηκα, μου είπαν χαρακτηριστικά: «Αποκλείεται να κάνεις χειρότερη δουλειά από το στέλεχος που ήταν προηγουμένως στη θέση σου». Αυτό το λέω, διότι σε καλές οικονομικές εποχές, δεν ξέρω αν θα μου είχε προσφερθεί η συγκεκριμένη δουλειά. Και, πολύ περισσότερο, αν θα είχα κερδίσει μπόνους σε αυτήν και θα μου είχε προσφερθεί και η επόμενη δουλειά. Οι καιροί αβεβαιότητας και έντονης πίεσης αποτελούν ευκαιρία για να αφήσει κανείς το στίγμα του. Επίσης, δεν έχει τίποτα να χάσει, διότι, ακόμη κι αν είναι εξαιρετικός εργαζόμενος, σε συνθήκες οικονομικής αστάθειας υπάρχει πιθανότητα να αποτύχει ούτως ή άλλως. Οπότε, πρέπει να αναλάβει το ρίσκο και να αξιοποιήσει την ευκαιρία που του δίνεται. Αρκεί, βέβαια, να το κάνει με εντιμότητα.
Θεωρώ ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα των γυναικών είναι ότι δεν έχουν μάθει να ανταγωνίζονται όπως οι άνδρες. Η ικανότητα να είσαι έντιμος ανταγωνιστής είναι εξαιρετικά κρίσιμη. Έχω ασχοληθεί αρκετά με τα σπορ στη ζωή μου και πιστεύω ότι, κατά ένα περίεργο τρόπο, με έχουν βοηθήσει, γιατί γνωρίζω πλέον πώς να χάνω αξιοπρεπώς. Κατά τη γνώμη μου, αυτό είναι πολύ χρήσιμο, διότι οι γυναίκες ξέρουν πώς να κερδίζουν, αλλά δεν ξέρουν πώς να χάνουν.
Επίσης, θα αναφέρω ένα παράδειγμα που παρουσιάζει ενδιαφέρον. Όταν ήμουν πολύ νέα, εργάστηκα ως σερβιτόρα και κατάφερα να κερδίσω πολλά χρήματα από αυτό. Ακολούθησα μια τεχνική, την οποία διατήρησα και μετέπειτα. Πήγαινα στο τραπέζι των πελατών και τους έλεγα: «Λυπάμαι πολύ που είμαι εγώ η σερβιτόρα σας, γιατί ξέρω ότι υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν να σερβίρουν το δείπνο σας καλύτερα από μένα. Όμως, δείξτε κατανόηση, είμαι φοιτήτρια, προσπαθώ σκληρά και θα σας πω την αλήθεια για ό,τι θελήσετε να παραγγείλετε. Αν δεν μου αρέσει, θα σας το πω». Το 1981, έβγαζα περίπου 35 δολάρια την ώρα από αυτή τη δουλειά. Ήταν … τρομακτικό το ποσό. Και αυτό δεν οφειλόταν στην εμφάνισή μου. Δεν ήμουν γοητευτική. Ήμουν ένα κολεγιόπαιδο με απεριποίητα μαλλιά. Οφειλόταν, όμως, στη διαχείριση προσδοκιών. Κάτι που έμαθα από νωρίς να κάνω.
Νομίζω, λοιπόν, ότι σήμερα στις γυναίκες αρέσει είτε να προσποιούνται ότι γνωρίζουν τα πάντα, είτε να συμπεριφέρονται σα να μη γνωρίζουν τίποτα. Αντίθετα, πρέπει να μάθουν να είναι ειλικρινείς σχετικά με τα δυνατά και τα αδύνατα σημεία τους, να αποφεύγουν να υπερεκτιμούν ή να υποτιμούν τις δυνατότητές τους και να παραδέχονται αν δεν είναι σε θέση να φέρουν εις πέρας κάποιο κομμάτι της δουλειάς. Όταν ξεκίνησα να εργάζομαι στη Philip Morris, είπα ανοιχτά στους συνεργάτες μου ότι δεν γνώριζα επαρκώς ορισμένα επιστημονικά θέματα που αφορούν την εταιρεία. Τους πρώτους μήνες, παρέμενα στο σπίτι τα σαββατοκύριακα, διάβαζα επί ώρες επιστημονικές μελέτες για τη νικοτίνη και έρευνες καταναλωτών και ακόμη αντιμετωπίζω τον εαυτό μου σαν μαθήτρια. Ήμουν, όμως, πρόθυμη να παραδεχτώ ό,τι δεν ήξερα και δεν προσπάθησα να προσποιηθώ το αντίθετο. Συνήθως, οι άνδρες παριστάνουν ότι γνωρίζουν τα πάντα και, σε ορισμένες περιπτώσεις, το ίδιο κάνουν και οι γυναίκες, προσπαθώντας να τους μιμηθούν. Κατά τη γνώμη μου, αυτό είναι καταστροφή.
Από αριστερά: Αντρέ Καλαντζόπουλος (CEO Philip Morris International), Μάριαν Σάλζμαν (Senior VP Global Communications), Χρήστος Χαρπαντίδης (CEO Papastratos) και Γιώργος Μαργώνης (Managing Director PMI Bulgaria) στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησαν κατά τη διάρκεια του Webit.Festival.
Είστε μια από τις πιο διάσημες trendspotters στον κόσμο. Είχατε προβλέψει την αύξηση των single γυναικών, το φαινόμενο των μετροσέξουαλ, την εξάρτηση από τα κινητά τηλέφωνα, την έντονη επιρροή των influencers, τη στροφή προς το υγιεινό φαγητό, την ανάγκη για επαρκή ύπνο και πολλές ακόμη τάσεις προτού εμφανιστούν. Πώς καταφέρνετε να διακρίνετε το επόμενο «next big thing»; Είναι ζήτημα γνώσεων, εμπειρίας ή διαίσθησης; Σπούδασα κοινωνιολογία και εκπαιδεύτηκα στη μελέτη της ανθρώπινης συμπεριφοράς και των αλλαγών σε αυτή. Ξεκίνησα την καριέρα μου κάνοντας πολλή έρευνα αγοράς, καθώς αποτελεί βασικό κομμάτι της στρατηγικής της διαφήμισης. Ψάχνω, λοιπόν, δεδομένα και αποκλίσεις που θα μπορούσαν να σηματοδοτήσουν την αρχή μιας ιστορίας. Επίσης, είτε το πιστεύετε, είτε όχι, είμαι εξαιρετικά ντροπαλή και, όταν πηγαίνω κάπου, συνήθως κάθομαι σε μια γωνία και παρακολουθώ τους άλλους. Κάνω μεγάλη έρευνα καταναλωτών, απλώς ακούγοντας τι λένε και προσπαθώντας να καταλάβω όσα δεν μπορούν ή δεν θέλουν να πουν. Την πιο ενδιαφέρουσα συμβουλή έχω πάρει από ένα άρθρο στο περιοδικό «Reader’s Digest», που περιλάμβανε δηλώσεις του Μπιλ Κόσμπι. Φυσικά, κανένας δεν θέλει να ακούει για εκείνον στις ΗΠΑ πλέον, λόγω των καταγγελιών που έχει δεχτεί για βιασμούς. Όμως, κατά την ομιλία του σε μια τελετή αποφοίτησης, είχε πει ότι «τα πιο σημαντικά πράγματα λέγονται στην πόρτα», δηλαδή τη στιγμή που φεύγουμε από κάπου. Για κάποιο λόγο, αυτά τα λόγια εγκλωβίστηκαν στο μυαλό μου όταν ήμουν 22 ετών και έκτοτε, σε όλη μου τη ζωή, προσπαθώ να καταλάβω όσα οι άλλοι δεν λένε.
Όμως, ο ρόλος μου ως trendspotter, σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό και με την άνεση που έχω στην τηλεόραση. Ενδεχομένως πολλοί άνθρωποι να διαθέτουν την ίδια διορατικότητα και να κάνουν τις ίδιες προβλέψεις, αλλά εγώ γνώριζα ανέκαθεν πώς να τις μετατρέπω σε συζήτηση επικαιρότητας και να τις παρουσιάζω στο κοινό. Είναι πραγματικά παράξενο, αλλά είμαι πολύ πιο ντροπαλή μέσα σε μια ομάδα δέκα ατόμων από όσο σε ένα εθνικό ή διεθνές τηλεοπτικό δίκτυο ή αν κληθώ να εκφωνήσω λόγο μπροστά σε 4.000 άτομα. Εκεί, δεν θα αισθανθώ αμηχανία. Όμως, αν χρειαστεί να παρευρεθώ σε βραδινή έξοδο και να πιάσω κουβέντα με ανθρώπους που δεν γνωρίζω, το θεωρώ κόλαση. Προτιμώ να καθίσω σε μια γωνία και απλώς να φάω τη σαλάτα μου.
Επομένως, γνωρίζω πώς να μελετώ δεδομένα, να ανακαλύπτω επαναλαμβανόμενα μοτίβα και να τους δίνω τη μορφή μικρών ιστοριών, τις οποίες δεν φοβάμαι να παρουσιάσω στην τηλεόραση.
Η Μάριαν Σάλζμαν και ο Χρήστος Χαρπαντίδης μιλούν στο κοινό για τη μετάβαση από τα συμβατικά τσιγάρα σε εναλλακτικά καπνικά προϊόντα.
Ποιες άλλες τάσεις αναμένετε για τα επόμενα χρόνια και θα μπορούσατε ενδεχομένως να μοιραστείτε μαζί μας; Είχα μιλήσει από πολύ νωρίς για τη θηλυκοποίηση των ανδρών και την εμφάνιση των μετροσέξουαλ, την αντικατάσταση πολλών παραδοσιακών μέσων μαζικής ενημέρωσης από τους bloggers και τους vloggers, την εκδίκηση που μας επιφύλασσε η μητέρα φύση. Επίσης, έλεγα σε όλους ότι ο Ντόναλντ Τραμπ θα γίνει πρόεδρος των ΗΠΑ έξι εβδομάδες πριν από τη νίκη του. Πιστεύω, μάλιστα, ότι θα επανεκλεγεί.
Στα επόμενα χρόνια, νομίζω ότι θα υπάρξει κατακόρυφη άνοδος της τρομοκρατίας και των ενόπλων επιθέσεων μέσα στα σχολεία. Δυστυχώς, δεν διακρίνω ευχάριστες τάσεις στον ορίζοντα, εκτός από λίγες. Για παράδειγμα, η απόκτηση παιδιών στην ηλικία των 50 ετών θα θεωρείται φυσιολογική. Επιπλέον, η διαχείριση και ο προγραμματισμός της ζωής θα γίνεται με το σκεπτικό ότι θα ζήσουμε έως τα 90 και, συνεπώς, χωρίς να υπάρχει βιασύνη. Π.χ., η φοίτηση στο Πανεπιστήμιο στα 18 είναι το πιο χαζό πράγμα. Θεωρώ ότι αυτό θα αλλάξει μελλοντικά και κάθε άτομο θα ξεκινά τις σπουδές του όταν ανακαλύπτει τον λόγο για τον οποίο επιθυμεί να τις κάνει. Επίσης, θα συνεχιστεί η προτίμηση στο υγιεινό φαγητό και πιθανόν να αρχίσουν να αντιστρέφονται οι διατροφικές μας συνήθειες. Για παράδειγμα, οι πελάτες στα εστιατόρια να παραγγέλνουν το δείπνο για πρωινό και το πρωινό για δείπνο, διότι θα θεωρείται πιο ωφέλιμο. Ακόμα, η έμφαση στις επαρκείς ώρες ύπνου θα συνεχιστεί και οι άνθρωποι θα ανταλλάσσουν συμβουλές για το πώς να κοιμούνται καλύτερα. Όλα αυτά αποτελούν μικρές τάσεις που δεν έχουν ιδιαίτερη σημασία, αλλά οι μεγάλες είναι δυσάρεστες έως τρομακτικές.
