Με δυόμιση δεκαετίες ζωής πάνω τους, οι Άγαμοι Θύται έχουν κατακτήσει δικαιωματικά τον τίτλο της διαχρονικότερης σατιρικής ομάδας στην μουσικοθεατρική ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας, παντρεύοντας την πολιτική και κοινωνική σάτιρα με το κομψό κι απενοχοποιημένο καλαμπούρι. Στη φετινή τους παράσταση, το στακάτο, αιρετικό κι ηλεκτροφόρο χιούμορ της Δήμητρας Παπαδοπούλου στα κείμενα, απογειώνεται απ’ τις σπαρταριστές αποδόσεις της ερμηνευτική ομάδας των Αγάμων με προεξέχοντες τους Πυγμαλίωνα Δαδακαρίδη και Γιώργο Χρυσοστόμου, ενώ ο Δημήτρης Σταρόβας, ένα κεφάλαιο στην ιστορία των Αγάμων από μόνος του, πετάει τις ανατρεπτικές φιτιλιές που χρειάζονται για να γυρίσει τούμπα όλη η μυσταγωγική ατμόσφαιρα που σκορπάνε ο αρσενικός αισθησιασμός της φωνής του Πάνου Μουζουράκη κι η νοσταλγική στιβαρότητα του Λαυρέντη Μαχαιρίτσα. Ποιος είναι όμως ο άνθρωπος που κρατάει τη ραχοκοκαλιά της ομάδας όρθια τόσα χρόνια; Ο εγκέφαλός της, φυσικά, σκηνοθέτης και γενικός επικεφαλής, Ιεροκλής Μιχαηλίδης.
Πώς είναι όμως να ηγείται κανείς μιας ομάδας που το ίδιο το προϊόν που πουλάει, είναι ο αντισυστημισμός κι η αμφισβήτηση; Δεν είναι κάπως αντιφατικό αυτό; Μα κι η ίδια η ουσία της ομάδας είναι αντιφατική, γιατί στην ουσία δεν υπάρχει ομάδα. Στην ουσία οι Άγαμοι Θύται είναι μια ιδέα, ένας φορέας που έχει μια συγκεκριμένη αισθητική κατεύθυνση, η οποία καθορίζεται κι απ’ το είδος που υπηρετεί. Λέμε δηλαδή ότι κάνουμε ένα είδος βαλκανικού καμπαρέ, με σάτιρα συγκεκριμένης αισθητικής, με τραγούδια. Από ‘κει και πέρα, στη συνύπαρξη αυτών των στοιχείων, πάντα κάποιος πρέπει να έχει τον τελικό λόγο –δεν γίνεται να υπάρχει συνδιαχείριση αυτών των πραγμάτων, αυτό δε γίνεται πουθενά. Δεν γίνεται να καταργηθεί η ιεραρχία, γιατί δεν μπορεί μια παράσταση να σκηνοθετείται με ψηφοφορία. Απλώς, όλοι συμβάλουν σε όλο το σύνολο της παράστασης, με την έννοια ότι όλη η διαδικασία της δημιουργίας είναι ανοιχτή σε όλους. Αλλά κάποιος πρέπει τελικά να αποδέχεται αυτά που ακούγονται, ή να τα απορρίπτει.
Αν υπάρχει κάτι το εντυπωσιακό με τους Άγαμους πάντως, είναι η άνεση με την οποία επαναφέρουν μια φινέτσα στη σάτιρα, σε σχέση με το τι έχουμε συνηθίσει… Κοιτάξτε, υπάρχει μια πολύ μεγάλη σύγχυση στο τι είναι και το τι θεωρούμε σάτιρα. Αυτό εντάσσεται στο ευρύτερο πρόβλημα που έχει η Ελλάδα με την παιδεία της, σε θεωρητικό επίπεδο κυρίως. Υπάρχει δηλαδή μια αντίληψη πως οτιδήποτε αγγίζει την κωμωδία, ή τον χαβαλέ, ή την δημόσια έκθεση και κατά συνέπεια και την τηλεόραση, κι αυτό το πράγμα εμπεριέχει οποιουδήποτε είδους επίθεση, ότι αυτό εντάσσεται στο επίπεδο της σάτιρας. Οποιαδήποτε δημόσια κριτική, με χιούμορ ή χωρίς, δεν πρέπει να θεωρείται σάτιρα. Η σάτιρα είναι ένα συγκεκριμένο πράγμα, λογοτεχνικό κυρίως, που μπορεί να εμπεριέχεται σε πολλά ήδη, στην ποίηση ας πούμε, ένα δίστιχο μπορεί να είναι σάτιρα, αλλά δεν νομίζω πως έχει νόημα να πιάσουμε τέτοια θεωρητική συζήτηση τώρα.
Ας μιλήσουμε για την ανοχή του Έλληνα στο χιούμορ τότε. Θα μπορούσε να αντέξει η Ελλάδα ένα περιοδικό σαν το Charlie Hebdo; Αυτό ναι, είναι πιο ξεκάθαρο. Νομίζω ότι υπάρχει μια αντιφατική κατάσταση. Υπάρχει μια απαίτηση για πλήρη ελευθερία και ελευθεριότητα από τη μία, και ταυτόχρονα πολύς συντηρητισμός απ’ την άλλη. Αλλά στη σάτιρα, ή απ’ την άλλη πλευρά στο λίβελο και την επίθεση, υπάρχουν όρια; Αυτό είναι το ερώτημα. Αν πρέπει να απαντήσω, τότε πρέπει να πω πως ναι, υπάρχουν όρια. Αλλά μιλάω για μένα. Για μένα λοιπόν, το να προσβάλω τον άλλον, να τον κάνω να νιώσει δυσάρεστα, δεν σημαίνει πως αυτό που κάνω είναι ούτε χιούμορ, ούτε σάτιρα. Αλλά αυτό είναι προσωπική άποψη. Δεν θέλω να το κάνω εγώ στη δουλειά μου. Εγώ αυτολογοκρίνομαι δηλαδή στη δουλειά μου, γιατί δεν θεωρώ ότι η πλήρης ελευθερία της έκφρασης δικαιούται να ισοπεδώσει όποιον είναι απέναντί μου. Δεν μου αρέσουν οι λίβελοι. Μ’ αρέσει ο υπαινιγμός, η ειρωνεία κι ο σαρκασμός, αλλά δεν δέχομαι εγώ στη δουλειά μου να συντρίψω κάποιον με το μένος και την προκατάληψή μου. Γιατι δεν δέχομαι να είμαι προκατειλημένος κατ’ αρχήν.
Ενδιαφέρον που χρησιμοποιείται το ρήμα “συντρίβω”, γιατί τα τελευταία χρόνια τουλάχιστον, βλέπουμε τη σάτιρα (σχεδόν κάθε βδομάδα στην τηλεόραση) να παίρνει μορφή στρατιωτικής τακτικής –σα να είναι σε αποστολή εξολόθρευσης αντιπάλων. Το οποίο μπορεί να το αποκαλέσει κανείς και στράτευση. Εντάξει, τεράστιο θέμα αυτό. Ξέρετε, υπάρχει μια βασική παράμετρος, η οποία είναι ξεκάθαρη: η Τέχνη πρώτα πρέπει να είναι υψηλή, και μετά ας είναι ό,τι θέλει. Δεν πιστεύω σε καμία στράτευση. Ιδίως σε σχέση με την τέχνη. Η τέχνη οφείλει να περιέχει κάτι προσωπικό, κάτι βαθύτερα δικό μας. Η τέχνη, όταν είναι στην υπηρεσία συγκεκριμένου χώρου, είναι ύποπτη. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι από ανθρώπους που ανήκουν σ’ αυτό το δόγμα, δεν έχουμε δει σπουδαία πράγματα. Ο Μπρεχτ όμως, που ήταν ένας άνθρωπος του οποίου η ύπαρξη ολόκληρη ήταν στρατευμένη, ένας άνθρωπος εξόχως πολιτικός, φρόντιζε πάντα αυτό που κάνει να είναι πρώτα απ’ όλα θέατρο. Κι ύστερα όλα τα άλλα. Διαφορετικά θα έκανε άλλη δουλειά ο άνθρωπος. Θα έγραφε πολιτικά δοκίμια και μπροσούρες και θα κόλλαγε αφίσες, ή θα πέταγε φέιγ βολάν. Αλλά όταν κάνεις θέατρο, αυτό προϋποθέτει ότι πρώτη έρχεται η τέχνη, οι αισθητικές αξίες κι όλα αυτά, και μετά όλα τα άλλα.
Αυτή η συγκράτηση στην ουδετερότητα είναι που έχει κάνει τους Άγαμους αγαπητούς σε τόσο πολύ κόσμο; Α δεν ξέρω, Μπορεί να είναι και το ύποπτο αυτό. Δηλαδή όταν αρέσεις σε τόσο πολύ κόσμο, όταν είσαι πέρα από κάποιο όριο αγαπητός κι αποδεκτός και τα λοιπά, είναι ίσως λίγο ύποπτο αυτό. Κάποιος πρέπει να διαφωνεί μαζί σου, αλλιώς κάτι δεν πάει καλά. Δεν ξέρω, η θέση μου πάντως είναι ότι η σάτιρα και η επίθεση πρέπει πάντα να είναι πλάγια.
Μήπως οι Άγαμοι είναι στρατευμένοι κεντρώα κύριε Μιχαηλίδη; Χαχαχα ναι, μ’ αυτήν την έννοια ναι. Εν πάσει περιπτώσει, αυτό που πάντα έχω ως οδηγό είναι πες το έτσι ώστε να μην μπορούν να σου κάνουν μήνυση. Αυτό που επιδιώκω πάντα, είναι η έννοια του διφορούμενου. Υπάρχουν πράγματα των οποίων η ειρωνεία είναι υπόγεια κι υφέρπουσα. Αυτά είναι τα πράγματα που μου αρέσουν εμένα. Δηλαδή η πύκνωση και η πλάγια διατύπωση, που είναι τα χαρακτηριστικά της ποίησης, αυτά είναι που με συναρπάζουν και μου αρέσουν περισσότερο σ’ αυτό το λαϊκό και άμεσο είδος που κάνουμε εμείς. Που δεν είναι ποίηση, αλλά πρέπει να χρησιμοποιεί έστω μια ματιά από ‘κει. Μια νοοτροπία. Έχει περισσότερο ενδιαφέρον έτσι. Απλά αυτό που λες, πρέπει να έχει και κάτι να πει. Να έχει, με την πολύ ευρεία έννοια, μια θέση. Να θέτει ένα ερώτημα. Γιατί στην ουσία δεν δίνουμε απαντήσεις, ερωτήματα θέτουμε. Κι αυτό μας επαναφέρει στην στράτευση: δεν είμαστε διδακτικοί, δεν είμαστε ταγοί. Είμαστε άνθρωποι οι οποίοι σαρκάζουμε και αυτοσαρκαζόμαστε. Είμαστε άνθρωποι που εντοπίζουμε τα δικά μας προβλήματα και θέτουμε ερωτήματα που πολλές φορές δεν έχουν απαντήσεις. Αντίθετα, η στράτευση έχει κάτι το επιθετικό, με την έννοια του γίνομαι κριτής των πάντων, την έννοια του στηλιτεύω. Κι αυτό είναι κάτι που εμένα δεν με ενδιαφέρει. Υπάρχει ένας λαϊκισμός σ’ αυτό το κομμάτι, όλοι λένε “πες τα Χρυσόστομε για να βάλουν μυαλό”, αλλά δεν νομίζω ότι γίνεται αυτό. Αν μπορούσε η σάτιρα ή η τέχνη να αλλάξει τον κόσμο, τόσα χρόνια θα τον είχαμε αλλάξει.
Αυτό που λέτε μου θυμίζει μια κουβέντα με τον Ρένο Χαραλαμπίδη πριν από καιρό, για το πώς η Αριστερά έχει μονοπωλήσει όλο το πεδίο του πολιτισμού στην Ελλάδα απ’ τη Μεταπολίτευση και μετά. Αν το δεχτούμε λοιπόν αυτό, τότε η Τέχνη πράγματι δεν έχει καμιά ιδιαίτερη επίδραση στον τόπο, δεδομένου ότι μας πήρε κάτι δεκαετίες να βγάλουμε Αριστερή κυβέρνηση. Αν και με τον Ρένο διαφωνώ πολιτικά, γιατί είναι πολιτευτής της Δεξιάς παράταξης, σ’ αυτό δε βρίσκω να έχει άδικο. Εγώ έχω πει ότι η Αριστερά άσκησε ένα είδος απόλυτης κυριαρχίας στον πνευματικό κόσμο, αλλά ποια Αριστερά όμως; Η Αριστερά όχι ως θέση, αλλά ως ρητορική. Είναι αλήθεια πως, μετά τον Εμφύλιο –που είναι ό,τι πιο τραγικό μπορεί να συμβεί σε μια χώρα– επικράτησε μεν διοικητικά, οικονομικά κι όλα αυτά μια παράταξη Δεξιά, η Αριστερά όμως, εκμεταλλευόμενη το αίσθημα της αντίδρασης στην εξουσία, και φυσικά ένα αίσθημα ενοχής της Δεξιάς, στην ουσία ποδηγέτησε πνευματικά όλον τον τόπο, τον μονοπώλησε. Κι ανάμεσα στα άλλα, πολύ ισχυρά αποτελέσματα αυτού του πράγματος, ήταν το να πρέπει να δηλώσεις Αριστερός για να κάνεις καριέρα. Να το πουλάς αυτό. Το πούλησαν πολλοί, υπάρχουν καριέρες ολόκληρες, και πάρα πολλές μάλιστα, στημένες ακριβώς πάνω στην αριστερή ρητορική. Αυτό το πράγμα, αυτή η φτηνή ιδιοτέλεια του να βρίζεις το σύστημα για να αποκατασταθείς, έγινε κατά κόρον στη χώρα.
Έχει αλλάξει όμως, έχει ραφιναριστεί καθόλου το προϊόν “Αριστερά” αυτές τις δεκαετίες, και δη τα τελευταία χρόνια, ή έστω στις τελευταίες εκλογές ας πούμε; Όχι απλώς δεν έχει αλλάξει, τώρα είναι που ολοκληρώνεται. Είναι η επιτομή αυτής της διαδικασίας, ενός λαϊκισμού που επιβραβεύεται οριστικά και σ’ όλο του το μεγαλείο. Τώρα είναι όλοι στη φόρα πλέον. Κι είναι ένας λαϊκισμός ο οποίος ενδεχομένως ξεκίνησε από ένα κομμάτι της Αριστεράς που ήταν αγράμματο, μειωμένης μόρφωσης. Γιατί η άλλη Αριστερά, η Αριστερά που είχε ελεύθερο πνεύμα και αμφισβητούσε, πολλές φορές ήταν υπό διωγμό ακόμη κι απ’ την ίδια την επίσημη κομματική Αριστερά Όλα αυτά τα χρόνια, αυτή η αγράμματη Αριστερά διαπότισε όλους τους χώρους: και τον αριστερό, και τον δεξιό. Αυτό είναι μια περίεργη αρρώστια. Δεν έχει σημασία από που ξεκίνησε, το θέμα είναι πως είναι παντού κι έχει πιάσει παντού μούχλα. Λένε ότι τώρα είναι το τέλος της μεταπολίτευσης, δεν πιστεύω όμως ότι είναι τώρα. Τώρα είμαστε στην κορύφωση του μεταπολιτευτικού κλίματος.
Το οποίο πότε πιστεύετε ότι θα εκτονωθεί; Όταν πάρουμε απόφαση ότι αυτός ο τρόπος που ζούμε και σκεφτόμαστε έχει ένα όριο ζωής. Σαν χώρα, σαν κοινωνία, σαν έθνος, όταν βάλουμε τα πράγματα κάτω και μιλήσουμε σοβαρά.
Σε μεταϊδεολογικό επίπεδο μιλάτε; Όχι, αν και οι ιδεολογίες έτσι κι αλλιώς ήδη βρίσκονται σε αμφισβήτηση εδώ και χρόνια, με την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού. Μιλάω σαν ελληνική κοινωνία για το πώς μπορούμε να διαχειριστούμε τα κοινά. Τι είναι αριστερό, τι είναι ορθό, τι είναι καλό για τον πολίτη, πώς θα γίνει καλύτερη η κοινωνία μας, πώς θα φτιάξουμε ένα καλύτερο κόσμο. Αυτό δεν είναι και το ζητούμενο; Το πρόβλημα είναι ότι όλο αυτό το περνάμε μέσα απ’ το προσωπικό μας: πώς θα μπει το παιδί μας στο δημόσιο, πώς θα έχω εγώ και δε με νοιάζει τι θα κάνουν οι άλλοι, πώς θα κλέβω το δημόσιο, πώς θα έχω το δημόσιο να με υπηρετεί… Μετά τη Σοβιετική Ένωση, η Ελλάδα ήταν η χώρα με τον περισσότερο κρατισμό! Και τον είχε μάλιστα επικυρωμένο κι απ’ τη δεξιά. Είχαμε δηλαδή μέχρι και κομμουνιστική Δεξιά!
Μα ο κρατισμός είναι το αριστερό ζητούμενο; Το πρόβλημα με την Ελλάδα ήταν ακριβώς αυτό, ότι είχε αναγάγει τον κρατισμό και το βόλεμα σε αριστερή ιδεολογία. Η αριστερά είναι κάτι άλλο όμως ρε παιδιά και είναι ένα ζήτημα να το κουβεντιάσουμε κάποια στιγμή. Αλλά στην Ελλάδα μας αρέσουν οι ταμπέλες: όποιος τοποθετείται σ’ ένα χώρο νομίζει πως έχει και την αντιπροσωπεία. Έχει τη γνησιότητα, κι αμφισβητεί κι εσένα! Σου λέει, για παράδειγμα, “Μα είσαι αριστερός και πιστεύεις ότι πρέπει να υπάρχουν ιδιωτικά πανεπιστήμια;”. Μα τι σχέση έχουν με την Αριστερά τα ιδιωτικά πανεπιστήμια; Είναι ένδειξη αριστερόστροφης, ή δεξιόστροφης σκέψης το να εξασφαλίσεις τα στοιχειώδη για την παιδεία; Και την οργάνωσή της; Το δε αστείο είναι πως οι περισσότεροι, και ιδίως η ελίτ της Αριστεράς, όλοι σπούδαζαν τα παιδιά τους στα ιδιωτικά πανεπιστήμια του εξωτερικού, κι έρχονταν μετά και ήταν εναντίον των ιδιωτικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα! Δηλαδή σχιζοφρένεια! Εγώ λοιπόν, πώς να τοποθετηθώ απέναντι σ’ αυτό, που έβλεπα με καλό μάτι την υπό όρους ύπαρξη ιδιωτικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα, κι είχα το παιδί μου και σε δημόσιο σχολείο και σε δημόσιο πανεπιστήμιο; Δεν είμαι τουλάχιστον πιο συνεπής; Κοιτάξτε, ιδεολογία σαφώς και πρέπει να υπάρχει. Αλλά εμείς εδώ έχουμε συγχέσει την ιδεολογία με τα ιδεολογήματα, κι υπάρχει διαφορά. Τον κρατισμό με την αριστερά, ας πούμε. Κι αυτές είναι συγχύσεις μόνιμες και διαχρονικές και οφείλονται στη λάθος χρήση της γλώσσας και των εννοιών. Είναι ένα είδος καπηλείας αυτό που έχει υποστεί η γλώσσα μας απ’ τους πολιτικούς.
Είχατε μιλήσει και παλιότερα για το πώς η ανεπάρκεια της πολιτικής μας ηγεσίας έχει αλλοιώσει τη γλώσσα, κι έχει ενοχοποιήσει έννοιες όπως το έθνος κι ο πατριωτισμός. Είναι κι αυτά θέματα παιδείας κι είναι και θέματα αισθητικά. Πέρα απ’ το πολιτικό πρόβλημα που δημιουργεί η οργάνωση της κοινωνίας με κόμματα, τα κόμματα τα ίδια δημιουργούν κι άλλα προβλήματα, όπως το ότι χειρίζονται τη γλώσσα κατά το δοκούν. Και την απονεκρώνουν. Την μετατρέπουν σ’ αυτό το ξύλινο πράγμα, την ξύλινη γλώσσα που λέμε, η οποία δεν εκφράζει τίποτα. Συνθηματολογία κενή περιεχομένου. Γι’ αυτό μιλάω για Αριστερή ρητορική, κι όχι πολιτική. Γιατί ήταν ρητορική, δεν ήταν θέση. Η γλώσσα, πέρα απ’ την αυταρέσκεια τη δικιά μας, να τη χρησιμοποιούμε ωραία κι όλα αυτά, πρέπει να είναι και χρηστική. Δεν γίνεται να ζούμε έτσι δηλαδή, όταν συζητάμε πρέπει να συζητάμε και να μπορούμε να συνεννοηθούμε.
Πάντως η σημερινή μας Αριστερά, μια χαρά φαίνεται να συνεννοήθηκε με τους εταίρους της στα Δεξιά. Ή ήταν περίπτωση συγκυβερνητικής συναστρίας λέτε; Α ναι, ωραίο κι αυτό. Δεν ξέρω, φαντάζομαι ο σύντροφος Καμμένος θα μπορεί να σας το απαντήσει αυτό. Πάντως αυτό που με προβληματίζει με όλο αυτό που δημιουργήθηκε, που λέγεται κρίση –είτε είναι οικονομική, είτε πολιτισμική–, πολύς κόσμος έχει θυμό μέσα του, νιώθει αδικημένος, κι έχει δίκιο. Αλλά δεν είναι τρόπος να λειτουργούμε διχαστικά. Λειτουργούμε με μίσος, με πολώσεις. Αυτό είναι ιστορικά αποδεδειγμένο ότι τη χώρα την πάει πάρα πολύ πίσω. Είμαστε λαός που είμαστε επιρρεπείς σε αυτό, και δεν ξέρω αν είναι στο DNA μας, αν ξεκινάμε απ’ τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, ή τη Μικρασιατική Καταστροφή, ή τον Εμφύλιο, αλλά είναι τρομερό πράγμα. Αυτό που πρέπει να αποφασίσουμε για να μιλάμε με αλλήλους, είναι ότι χρειάζεται συγκατάβαση κι αλληλεγγύη. Πρέπει να καταλάβουμε ότι σαν κοινωνία είμαστε όλοι μαζί. Απέναντι στη ζωή, απέναντι στους έξω, απέναντι στο οτιδήποτε. Εδώ όμως, εμείς είμαστε έτοιμοι να φαγωθούμε μεταξύ μας. Αυτό είναι μόνιμό μου παράπονο. Και στην παράσταση αυτή είναι η αγωνία μου, να μη φάει ο ένας τον άλλο. Δεν είναι κατάσταση να λύνουμε έτσι τα προβλήματα. Η έννοια της βίας και της σύγκρουσης είναι το χειρότερο κριτήριο, ειδικά σε περιόδους κρίσης. Δεν γίνεται να συνενωνόμαστε μόνο όταν έχουμε έναν εξωτερικό κίνδυνο, δεν γίνεται να περιμένουμε ένα πόλεμο για να γίνουμε όλοι ένα. Πρέπει να βρούμε τον τρόπο να γίνουμε ένα κι όταν τα πράγματα είναι καλά. Δεν μπορεί η χώρα να πορεύεται έτσι.
Πού πιστεύετε ότι πρέπει να ψάξουμε για να τον βρούμε αυτόν τον τρόπο; Η Τέχνη έχει μπορέσει να μεταβολίσει αυτήν την ανάγκη και να την περάσει στον κόσμο; Δεν μπορούμε να μιλάμε γενικά, υπάρχουν άνθρωποι, μοναχικά μυαλά, διανοητές, καλλιτέχνες, οι οποίοι έχουν κάνει σπουδαία πράγματα, έχουν μιλήσει για όλο αυτό, αλλά ο πολύς κόσμος, οι καλλιτέχνες ως κοινότητα, όχι, δεν τα έχουν καταφέρει. Έχουν μιλήσει μερικές μοναχικές φωνές, τις οποίες όμως δεν μπορεί να αφουγκραστεί και η κοινωνία, είναι ξεκομμένοι. Η πνευματική ηγεσία της χώρας πού είναι; Δεν θα έπρεπε να υπάρχει μια άτυπη ηγεσία πνευματική;
Χρειαζόμαστε ηγέτες. Σε όλα τα επίπεδα, όχι μόνο στη διανόηση. Χρειαζόμαστε ένα καινούριο πολιτικό σύστημα, γιατί ό,τι βλέπουμε είναι παλιό, πολύ παλιό. Και δεν εννοώ ηλικιακά, γιατί βλέπουμε και νέους οι οποίοι είναι πιο παλιοί απ’ τους παλιούς. Είναι πεθαμένα πράγματα. Είναι νεκρό το πολιτικό σύστημα και δεν γίνεται χωρίς ηγέτες, κάποιον πρέπει να ακολουθήσουμε. Πρέπει να βρεθεί κάποιος να διατυπώσει αυτά που έχουμε μέσα μας. Αυτό που κάνουν οι ποιητές, που τους διαβάζεις και λες “αυτό ήθελα να πω, αλλά δεν ήξερα πώς”. Και το λέει αυτός για εμάς. Γιατί και ο πολιτικός, όπως λέει ο Σεφέρης, “δεν εκφράζει την εποχή του απλώς, είναι η εποχή του”. Ποιος πολιτικός σήμερα είναι η εποχή μας; Ποιος να μας εκφράσει;
Και τι λένε οι Άγαμοι Θύται για όλα αυτά, κύριε Μιχαηλίδη; Εντάξει, εμείς προτείνουμε τη διονυσιακή πλευρά της ζωής, το γέλιο, και το σαρκασμό, ως λύτρωση και παρηγοριά. Θέλουμε να κάνουμε υψηλής ποιότητας καλαμπούρια ωραία και να μιλάμε για όλα αυτά. Να τα κάνουμε λίγο πιο ενδιαφέροντα. Ή λίγο πιο ανεκτά. Λειτουργούμε άρα κάπως παρηγορητικά και εκτονωτικά, με την υγιή έννοια. Αυτό που είναι σημαντικό για μένα είναι ο κόσμος να φεύγει αλαφρωμένος κάπως, λυτρωμένος. Αυτό που κάνουμε δεν είναι για να συνειδητοποιήσουμε τις μάζες. Είναι για να μπορέσουμε να αντέξουμε αυτό το δύσκολο πράγμα που λέγεται ζωή. Κι αν θέλετε, αυτό το δύσκολο πράγμα που λέγεται ζωή στην Ελλάδα σήμερα.
Η παράσταση Άγαμοι Θύται με το Κεφάλι Ψηλά σε σκηνοθεσία Ιεροκλή Μιχαηλίδη, κείμενα του ιδίου και της Δήμητρας Παπαδοπούλου, μουσηγεσία του Λαυρέντη Μαχαιρίτσα και ενορχήστρωση του Δημήτρη Σταρόβα, με τους Πυγμαλίωνα Δαδακαρίδη, Γιώργο Χρυσοστόμου, Γιώργο Χατζή, Ρούλα Μανισάνου, Πελαγία Πλαγιανάκου, Φανή Γεωργακοπούλου και τον Πάνο Μουζουράκη, παρουσιάζεται κάθε Παρασκευή και Σάββατο στις 23.00 στο Anodos Live Stage (Πειραιώς 183, Ταύρος, 2103468100)
