‘Ενα μεγάλο καραβάνι που γυρίζει την Ελλάδα και συλλέγει ιστορίες των ανθρώπων της. Γι’ αυτό μας μίλησε πριν λίγο καιρό ο Στρατής Βογιατζής, ένας από τους εμπνευστές του. Το Caravan Project πρόσφατα ολοκλήρωσε την παραμονή του στη Μυτιλήνη και μόλις εγκαταστάθηκε στο Ηράκλειο. Η Ιόλη Ανδρεάδη είναι μέρος αυτού του καραβανιού -διδάσκει δημιουργική γραφή στο εργαστήριο ιστοριών που στήθηκε για πρώτη φορά στη Μυτιλήνη. Της μιλήσαμε και της ζητήσαμε να μας πει πώς είναι να ζει κανείς αυτήν την εμπειρία από μέσα.
Μιλήστε μας λίγο για τον εαυτό σας. Με τι ασχολείστε; Είμαι σκηνοθέτης και συγγραφέας. Η παράσταση του έργου «Αρτώ / Βαν Γκογκ, avec un pistolet» που έγραψα και σκηνοθετώ, με ερμηνευτή τον Ιωάννη Παπαζήση, παίζεται στο Θέατρο Σημείο μέχρι τις 5 Απριλίου. Στο Caravan Project διδάσκω δημιουργική γραφή. Διδάσκω επίσης σεμινάρια θεάτρου στο Κέντρο Επισκεπτών του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Το 2010/11, ως υπότροφος του Ιδρύματος Fulbright, έδωσα ένα Masterclass στα City Center Studios στη Νέα Υόρκη πάνω στην τραγωδία και το μιούζικαλ. Σπούδασα σκηνοθεσία στη Royal Academy of Dramatic Art και ολοκλήρωσα τη διδακτορική διατριβή μου στο King’s College London πάνω στο θέατρο και την τελετουργία με τη στήριξη του Ιδρύματος Ωνάση. Έχω διδάξει ως προσκεκλημένη στα πανεπιστήμια King’s College London, University of Greenwich και Brooklyn College καθώς και στην animart.gr και την ΠΕΨΑΕΕ. Είμαι μέλος του Lincoln Center Theater Director’s Lab και ιδρυτικό μέλος του διεθνούς εργαστηρίου και φεστιβάλ σκηνοθετών World Wide Lab.
Τι ακριβώς είναι αυτό που κάνετε στο Caravan Project; Στο Caravan Project παίρνω μέρος στο Εργαστήριο Ιστοριών, στόχος του οποίου είναι η καταγραφή και η επανασύσταση ανθρώπινων ιστοριών με λόγο και εικόνα. Εκεί διδάσκω ένα από τα μαθήματα, αυτό της Δημιουργικής Γραφής. Συγκεκριμένα, το μάθημα περιλαμβάνει: α) την επαφή με διαφορετικά παραδείγματα γραφής. Από το ημερολόγιο μέχρι την ιστορική αφήγηση, από την ποίηση μέχρι την λογοτεχνία, από την εθνογραφία μέχρι τη δημοσιογραφία, από την καταγραφή ονείρων μέχρι το θέατρο. β) Tην ομαδική συζήτηση/ανάλυση αυτών των παραδειγμάτων γραφής και γ) την πρακτική εξάσκηση των συμμετεχόντων με τη μορφή γραπτών κειμένων την ώρα του μαθήματος και ως σύντομεs εργασίεs για το σπίτι.
Πόσο καιρό συμμετέχετε στο CP; Το καλοκαίρι του ’14 με κάλεσε η Αλεξάνδρα Σαλίμπα. Ο Στρατής Βογιατζής και η Θέκλα Μαλάμου με καλωσόρισαν στην ομάδα καθηγητών που σχηματιζόταν. Αρχίσαμε την προετοιμασία με τους τρεις τους και με τους άλλους καθηγητές, την Έλσα Κούντιγκ, το Γιάννη Κωσταρή, για το Εργαστήριο Ιστοριών της Μυτιλήνης, που πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του εκεί Caravan τον Οκτώβριο.
Το Caravan Project κατά τη γνώμη μου είναι μία συναρπαστική πρωτοβουλία, από τις λίγες που μπορούν να εμπνεύσουν στην Ελλάδα του σήμερα. Εσείς ποια άποψη έχετε γι’ αυτό; Όταν πρωτοάκουσα για το Caravan Project, όταν ζούσα στο Λονδίνο, σκέφτηκα «τι ωραία που, εν μέσω κρίσης, νέοι άνθρωποι στην Ελλάδα σκέφτονται με αυτό τον τρόπο και φτιάχνουν κάτι σπουδαίο». Συμφωνώ μαζί σας πως το Caravan Project εμπνέει.
Πώς είναι η εμπειρία της συμμετοχής σε αυτό το καραβάνι; Είναι διαφορετικό όταν το ζεις από μέσα, από την εντύπωση που έχουμε εμείς όταν το παρακολουθούμε από έξω; Σίγουρα αξίζει πολύ η συμμετοχή από μέσα. Περιλαμβάνει ταξίδι, περιπέτεια, επικοινωνία με τους άλλους που συμμετέχουν σε αυτό και ωραίες ιστορίες, που «βγαίνουν» από ενήλικες και παιδιά.
Μπορείτε να μας εξηγήσετε πώς λειτουργεί το εργαστήρι ιστοριών; Σε ποιους απευθύνεται; Πώς γίνονται τα μαθήματα; Το «Εργαστήριο Ιστοριών» απευθύνεται σε ενήλικες και λειτουργεί στο μικρό yurt του Caravan Project, στις επτά πόλεις που σταθμεύει στη διάρκεια του οδοιπορικού του. Τα μαθήματα λόγου, εικόνας, ντοκυμαντέρ, θεατρικού παιχνιδιού διαρκούν επτά μέρες και πραγματοποιούνται καθημερινά. Μετά το τέλος των μαθημάτων και κατά την διαδικασία της παραγωγής ιστοριών, πραγματοποιούνται συμπληρωματικές συναντήσεις με τους δημιουργούς του Caravan Project. Οι ιστορίες που συλλέγονται από τους μαθητές ενσωματώνονται σταδιακά στην πολυμεσική έκθεση του μεγάλου yurt, ως οργανικό τμήμα του οδοιπορικού και της εμπειρίας του Caravan Project.
Το δικό σας μάθημα είναι η δημιουργική γραφή. Πάντα μου έκανε εντύπωση όταν έβλεπα μαθήματα και σεμινάρια αυτού του αντικειμένου. Δεν είναι κάτι πολύ δύσκολο να διδαχθεί; Πώς διδάσκεις σε κάποιον να είναι δημιουργικός; Πώς του διδάσκεις να γράφει; Εσείς πώς προσεγγίζετε το μάθημά σας; Κι εμένα την ίδια εντύπωση μου κάνει. Ναι, είναι πολύ δύσκολο να διδαχθεί. Αλλά όλοι όσοι γράφουμε, και διαβάζουμε βιβλία και παίρνουμε τη γνώμη ανθρώπων που εμπιστευόμαστε για τα γραπτά μας. Η γνώμη τους μας κάνει μετά να τα προχωράμε προς τη μια ή προς την άλλη κατεύθυνση. Αυτό κάνω στο μάθημα. Διαβάζω δυνατά αποσπάσματα από αγαπημένα μου βιβλία, λέω τη γνώμη μου στους συμμετέχοντες για τα γραπτά τους και τους ενθαρρύνω να πουν τη γνώμη τους για τα γραπτά των άλλων. Με μια προϋπόθεση. Εστιάζουμε σε αυτό που μας τραβάει την προσοχή, σε αυτό που μας αρέσει και σε αυτό που πιστεύουμε πως αξίζει να εξελιχθεί. Αποφεύγεται το είδος της κριτικής που μπορεί να μπλοκάρει αυτόν που γράφει, σε μια τόσο προσωπική διαδικασία.
Ξεχωρίζετε κάποια συγκεκριμένη ιστορία που έχει δημιουργηθεί στο εργαστήρι σας; Υπάρχει κάτι που θυμάστε ως ξεχωριστό γεγονός/πρόσωπο; Οι μαθητές στη Μυτιλήνη ήταν ένας κι ένας. Την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα αυτή ομάδα την είχαν διαμορφώσει ο Στρατής, η Θέκλα και η Αλεξάνδρα. Στο πρώτο μάθημα τους έδωσα μερικά stills από ντοκυμαντέρ του Caravan ζητώντας να τα περιγράψουν γραπτά. Σε μια κοπέλα έδωσα μια ζωγραφιά του Θεόφιλου. Μου λέει «Δεν το θέλω αυτό». Λίγες μέρες μετά, σε ένα μπαρ, την πιάνω και της λέω «Πες μου, γιατί δεν ήθελες να περιγράψεις τη ζωγραφιά του Θεόφιλου;» Και μου λέει «Κι εγώ απόρησα με την αντίδρασή μου. Ίσως γιατί δε μας τα έχουνε διδάξει με ωραίο τρόπο αυτά». Τον πολιτισμό τους/μας δηλαδή. Υπάρχει λοιπόν ανάγκη για δημιουργική γραφή, για δημιουργικά μαθήματα, για δημιουργικά σχολεία, επίσημα και ανεπίσημα. www.caravanproject.org
