Στεγαστική κρίση στην Ισπανία: Ραγδαία αύξηση των αστέγων λόγω των βραχυχρόνιων μισθώσεων για τουρίστες

Ο Φρανσίσκο Καρίγιο έκλαψε με ανακούφιση καθώς ξάπλωνε στο κρεβάτι στο καινούργιο του διαμέρισμα στη Μαδρίτη, το οποίο του παρείχε φιλανθρωπική οργάνωση, αφού πέρασε τρία χρόνια να κοιμάται στο δωματιάκι ενός θεάτρου.

Ο 62χρονος συνταξιούχος κατάλαβε ότι δεν διαθέτει τα χρήματα για να αντεπεξέλθει στις τιμές των ενοικίων στην πρωτεύουσα της Ισπανίας, όταν μετακόμισε εκεί για να υποβληθεί σε θεραπεία για καρκίνο.

«Σήμερα θα κοιμηθώ σαν πουλάκι», δήλωσε.

Ο Καρίγιο είναι ένας από τους ολοένα και περισσότερους Ισπανούς που συνειδητοποιούν ότι δεν είναι σε θέση να πληρώσουν τα υψηλά ενοίκια, την ώρα που υπάρχει έλλειψη κοινωνικών κατοικιών και ρυθμίσεις που αποθαρρύνουν τις μακροχρόνιες μισθώσεις.

Η κατάσταση επιδεινώθηκε από την άνθηση των βραχυχρόνιων μισθώσεων για τουρίστες μέσω πλατφορμών, ένα γεγονός που έχει προκαλέσει κύμα διαμαρτυριών σε όλη την Ισπανία τις τελευταίες εβδομάδες.

Το ποσοστό των αστέγων αυξήθηκε κατά 24% από το 2012 στους 28.000 ανθρώπους, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, ενώ, με βάση έκθεση της Τράπεζας της Ισπανίας, περίπου το 45% των ανθρώπων που ζουν σε ενοίκιο κινδυνεύουν με φτώχεια και κοινωνικό αποκλεισμό. Το μεγαλύτερο ποσοστό στην Ευρώπη.

Ο αριθμός των αστέγων έχει αυξηθεί σημαντικά στην Ευρώπη την τελευταία δεκαετία, αναφέρει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αλλά η έκταση του προβλήματος στην Ισπανία κρύβεται λόγω του μεγάλου αριθμού των νέων που ζουν με τους γονείς τους.

Περισσότερο από το 60% των νέων ηλικίας 18 με 34 ετών ζει στο πατρικό του. Εξάλλου από το 2008 ως το 2022 η Ισπανία είχε τον πιο γρήγορα αυξανόμενο αριθμό νέων που ζούσαν με τους γονείς τους μεταξύ των μεγάλων ευρωπαϊκών οικονομιών. Στη χώρα το ποσοστό των κοινωνικών κατοικιών φτάνει μόλις το 1,5% του συνόλου των κατοικιών, την ώρα που ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 9%.

Ο ανταγωνισμός για τα σπίτια που νοικιάζονται είναι έντονος: περίπου 40 άνθρωποι απαντούν σε κάθε αγγελία που αναρτάται στη Μαδρίτη, σύμφωνα με τον ιστότοπο εύρεσης κατοικιών Idealista.

Το τρέχον σχέδιο της κυβέρνησης της Ισπανίας θα προσθέσει 184.000 μονάδες κοινωνικών κατοικιών τα επόμενα χρόνια. Ο Σοσιαλιστής Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ δήλωσε τον Μάιο ότι θα ήθελε το ποσοστό των κοινωνικών κατοικιών στη χώρα να φτάσει τον ευρωπαϊκό μέσο όρο μέχρι το τέλος της θητείας του, το 2027. Όμως η Τράπεζα της Ισπανίας εκτιμά ότι για να επιτευχθεί ο στόχος αυτός θα χρειαστούν περίπου 1,5 εκατομμύριο επιπλέον σπίτια.

Η υπουργός Στέγασης Ισαμπέλ Ροντρίγκεθ δήλωσε την Τρίτη ότι η κυβέρνηση εργάζεται πάνω σε ένα νέο σχέδιο προκειμένου για να τηρήσει τη δέσμευση του Σάντσεθ.

Καλύπτουν το κενό

Για να καλύψουν το κενό που αφήνει το κράτος φιλανθρωπικές οργανώσεις στρέφονται σε ιδιωτικά κεφάλαια.

Το διαμέρισμα που δόθηκε στον Καρίγια ανήκει στο Techo, ένα ταμείο κοινωνικών επενδύσεων που προσφέρει ενοικιαζόμενα σπίτια σε φιλανθρωπικές οργανώσεις που βοηθούν άστεγους.

Το Techo διαθέτει περίπου 230 διαμερίσματα και συνεργάζεται με 50 μη κυβερνητικές οργανώσεις, οι οποίες χρεώνουν ενοίκια κατά 30% χαμηλότερα από αυτά της αγοράς.

Άλλη μια φιλανθρωπική οργάνωση, η Hogar Si, ενοικιάζει 400 διαμερίσματα σε άστεγους.

Εξάλλου οι μεγάλες πόλεις, όπως η Μαδρίτη, είναι αντιμέτωπες και με την εσωτερική μετανάστευση, από την ύπαιθρο στα αστικά κέντρα όπου υπάρχουν περισσότερες ευκαιρίες για εργασία, σύμφωνα με τον Ντιέγκο Λοθάνο, πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο της υπηρεσίας στέγασης της ισπανικής πρωτεύουσας.

Στη Μαδρίτη 48.000 άνθρωποι βρίσκονται σε λίστα αναμονής για την παροχή κοινωνικής κατοικίας, επεσήμανε ο ίδιος, και οι αρχές της πόλης εργάζονται για να τριπλασιάσουν τις κοινωνικές κατοικίες ώστε να φτάσουν τις 15.000 ως το 2030. Ωστόσο ο Λοθάνο παραδέχεται ότι ακόμη κι έτσι δεν θα αντιμετωπιστεί η ζήτηση.

Επίσης επέκρινε πρόσφατη νομοθεσία που έχει στόχο να προστατεύει τα δικαιώματα των ενοικιαστών, επιτρέποντας σε ευάλωτους ανθρώπους να παραμένουν στο σπίτι που νοικιάζουν χωρίς να καταβάλουν μίσθωμα για έως και δύο χρόνια, καθώς εκτιμά ότι ωθεί τους ιδιοκτήτες να αποφεύγουν τις μακροχρόνιες μισθώσεις.

Οι ιδιοκτήτες ζητούν εγγυήσεις για την καταβολή του ενοικίου, στις οποίες δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν οι πιο φτωχοί, σύμφωνα με τρεις ΜΚΟ.

Άλλοι στρέφονται στην πιο επικερδή αγορά της βραχυχρόνιας μίσθωσης, στην οποία δεν ισχύουν οι ίδιοι κανονισμοί. Η παροχή μακροχρόνιων μισθώσεων έχει μειωθεί κατά 15% σε διάστημα ενός χρόνου, ενώ αντίθετα οι βραχυχρόνιες μισθώσεις, κυρίως για τουρίστες, είχαν αυξηθεί τον Μάρτιο κατά 56% σε ετήσια βάση, σύμφωνα με το Idealista.

Η 67χρονη συνταξιούχος Κάρμεν Καχαμάρσα έλαβε επιστολή με την οποία της ζητούσαν να αποχωρήσει μέσα σε έναν μηνα από το διαμέρισμα που νοίκιαζε στη Μαδρίτη, αφού το κτίριο όπου ζούσε επί 25 χρόνια πωλήθηκε σε επενδυτικό ταμείο της Αργεντινής, το οποίο το ανακαινίζει για να το νοικιάζει σε τουρίστες.

Η Καχαμάρσα δήλωσε ότι θα φύγει από τη Μαδρίτη. «Είναι μόνο για τουρίστες (…) και οι άνθρωποι που ζούσαν πάντα εδώ, πού θα πάνε;», αναρωτήθηκε.

Η κρίση είναι τόσο μεγάλη που ισπανικές πόλεις προσπαθούν να περιορίσουν τις βραχυχρόνιες μισθώσεις ακινήτων σε τουρίστες.

Στην Καντίθ η Εύα Οριχουέλα εντάχθηκε σε τοπικό κίνημα για την απαγόρευση των μισθώσεων σε τουρίστες, αφού έγινε έξωση στην 88χρονη μητέρα της Μαρία. Ευτυχώς στην περίπτωσή της μια τοπική ποδοσφαιρική ομάδα αγόρασε το σπίτι της και της επέτρεψε να παραμείνει εκεί με το ίδιο ενοίκιο.

Η Οριχουέλα ανακουφίστηκε, αλλά «υπάρχουν πολλές άλλες Μαρίες», τόνισε.

Ρεκόρ τουριστών αυτό το καλοκαίρι

Σχεδόν 41 εκατομμύρια ξένοι τουρίστες, νέο ρεκόρ, αναμένεται να επισκεφθούν την Ισπανία αυτό το καλοκαίρι, όπου γιγαντώνεται το κίνημα που αντιτίθεται στον υπερτουρισμό, σύμφωνα με προβλέψεις που δημοσιεύθηκαν σήμερα από το Υπουργείο Τουρισμού.

Το ποσοστό αυτό είναι κατά 13% υψηλότερο από εκείνο του καλοκαιριού του 2023–όταν είχε καταγραφεί το προηγούμενο ρεκόρ– αναφέρει το υπουργείο σε δελτίο Τύπου. Τα έσοδα από τον τουρισμό από ξένους επισκέπτες υπολογίζεται να αυξηθούν κατά 22%, στα 59 δισ ευρώ, διευκρινίζει η ίδια πηγή.

Αυτό επιβεβαιώνει «την επιτυχία του ισπανικού τουριστικού μοντέλου», δήλωσε ο Ισπανός υπουργός Τουρισμού Ζόρντι Ερέου κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου υπογραμμίζοντας την έντονη αύξηση των τουριστικών δαπανών, «υψηλότερη από αυτή του αριθμού των επισκεπτών».

«Η ελκυστικότητα της Ισπανίας επιβεβαιώνεται μήνα με τον μήνα», συνέχισε.

Ο δεύτερος μεγαλύτερος τουριστικός προορισμός στον κόσμο μετά τη Γαλλία, η Ισπανία υποδέχτηκε 85,1 εκατομμύρια ξένους επισκέπτες πέρυσι, κυρίως Βρετανούς, Γάλλους και Γερμανούς. Ένα ποσοστό ρεκόρ που, βάσει των κυβερνητικών προβλέψεων, αναμένεται να ξεπεραστεί σε μεγάλο βαθμό φέτος.

Σύμφωνα με την εργοδοτική οργάνωση Exceltur, η οποία δημοσίευσε τις δικές της εκτιμήσεις σήμερα, τα έσοδα του ισπανικού τουριστικού τομέα αναμένεται να αυξηθούν κατά 5,3% σε διάστημα ενός έτους αυτό το καλοκαίρι και κατά 4,6% για ολόκληρο το 2024 σε σύγκριση με το έτος 2023.

Εάν επιβεβαιωθούν αυτές οι προβλέψεις, «το ακαθάριστο εγχώριο τουριστικό προϊόν» της Ισπανίας «θα ξεπεράσει για πρώτη φορά τα 200 δισεκατομμύρια ευρώ» φέτος, κάτι που «θα ανέβαζε τη συνεισφορά του τουρισμού στην ισπανική οικονομία στο 13,2 %», αναφέρει η Exceltur.

Αυτές οι προβλέψεις δημοσιοποιούνται καθώς οι διαδηλώσεις κατά του υπερτουρισμού έχουν πολλαπλασιαστεί τις τελευταίες εβδομάδες, από τις Βαλεαρίδες Νήσους έως τις Καναρίους Νήσους και στη Βαρκελώνη – όπου αρκετές χιλιάδες κάτοικοι διαδήλωσαν ξανά το Σάββατο για να απαιτήσουν “όρια” σε αυτό το φαινόμενο.

Οι διαδηλωτές καταγγέλλουν την ηχορύπανση, τη ρύπανση, τη συμφόρηση των υποδομών μεταφορών και την άνοδο των τιμών των κατοικιών, οι οποίες έχουν εκτιναχθεί τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω της μετατροπής πολλών διαμερισμάτων σε τουριστικά ενοικιαζόμενα.

Αυτή η οργή έχει ωθήσει πολλούς δήμους και περιφέρειες να λάβουν μέτρα για να προσπαθήσουν να περιορίσουν το πρόβλημα, όπως και πάλι η Βαρκελώνη, η οποία ανακοίνωσε στις 21 Ιουνίου ότι ήθελε να θέσει τέλος στην ενοικίαση τουριστικών διαμερισμάτων έως το 2029 προκειμένου να διευκολυνθεί η πρόσβαση των κατοίκων στη στέγαση.

(ΑΠΕ-ΜΠΕ)