Βραβείο Νομπέλ Φυσικής 2015 στους Τακαάκι Καγίτα και Αρθουρ ΜακΝτόναλντ για την μάζα των νετρίνων

Τα νετρίνα βρίσκονταν στο επίκεντρο της απονομής του φετινού βραβείου Νομπέλ Φυσικής. Ο Ιάπωνας Τακαάκι Καγίτα και ο Καναδός Αρθουρ ΜακΝτόναλντ μοιράζονται το βραβείο για την ανακάλυψή τους ότι αυτά τα στοιχειώδη σωματίδια υφίστανται ταλαντώσεις και επομένως έχουν μάζα. Η ανακάλυψη των δυο επιστημόνων επιτρέπει την κατανόηση της εσωτερικής λειτουργίας της ύλης και κατά συνέπεια την καλύτερη γνώση του σύμπαντος. «Η ανακάλυψη οδήγησε στο μεγάλης σημασίας συμπέρασμα ότι τα νετρίνα, που εθεωρείτο ότι δεν διαθέτουν μάζα, τελικά έχουν, αν και ισχνή», γράφει στην αιτιολόγηση της απόφασής της η Επιτροπή του βραβείου Νομπέλ, σημειώνοντας ότι πρόκειται για «ιστορική ανακάλυψη».

Στοιχειώδες σωματίδιο της ύλης, στο οποίο αποδίδονται οι ιδιότητες του φαντάσματος ή του χαμαιλέοντα, το νετρίνο είναι ένα δισεκατομμύριο φορές περισσότερο παρόν στο σύμπαν από κάθε ένα από τα στοιχεία του ατόμου και το δεύτερο πιο σύνηθες μετά το φωτόνιο, το οποίο μεταφέρει το φως. Εν τούτοις είναι εκπληκτικά δύσκολο να εντοπιστεί. Το νετρίνο, που εντοπίστηκε για πρώτη φορά τη δεκαετία του ‘30 και αποτελεί πρόκληση για τους φυσικούς από τις δεκαετία του ‘60, δεν διαθέτει ηλεκτρικό φορτίο, πράγμα που του επιτρέπει να μετατρέπεται σε «φάντασμα» διαπερνώντας την ύλη. Από τα 10 δισεκατομμύρια νετρίνα που διασχίζουν τον πλανήτη, ένα και μοναδικό θα αλληλεπιδράσει με ένα άτομο και θα χρειαστεί ένα έτος φωτός και πολλαπλά στρώματα μολύβδου για τη σύλληψή του, καθώς αυτά τα στοιχειώδη σωματίδια έχουν την ιδιότητα να μεταλλάσσονται συχνά. Κατά τη διάρκεια της πορείας του στο Διάστημα με ταχύτητα κοντά σε αυτήν του φωτός, το νετρίνο έχει την ιδιότητα να ταλαντώνεται για να μεταμορφώνεται σε τρεις διαφορετικούς τύπους – νετρίνα ηλεκτρονίων, μιονίων και ταυ – που ονομάζονται γεύσεις. Ο Τακάακι Καγίτα διδάσκει στο Πανεπιστήμιο του Τόκιο και ο Αρθουρ ΜακΝτόναλντ στο Πανεπιστήμιο Κουίνς του Καναδά.