Τουρκία: Ενα βολικό αντιαμερικανικό αίσθημα στα χέρια της τουρκικής ηγεσίας

Από την 15η Ιουλίου και την απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία, ένα κύμα αντιαμερικανισμού έχει υψωθεί στη χώρα, το οποίο ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και η κυβέρνησή του χειρίζονται κατά τις διαθέσεις τους, με κίνδυνο να υπονομεύσουν επί μακρόν τις συμμαχίες της Αγκυρας.

Η άνοδος του αντιαμερικανισμού στην Τουρκία στηρίζεται στην ιδέα, που προβάλλεται από τον Τύπο, ότι η Ουάσινγκτον δεν στάθηκε αλληλέγγυα στον τούρκο σύμμαχό της μετά το πραξικόπημα και ότι δεν δείχνει καμία βιασύνη για την έκδοση του Φετουλάχ Γκιουλέν ή ακόμη χειρότερα, ότι είναι συνεργός.

Ο υπουργός Δικαιοσύνης Μπεκίρ Μποζντάγκ χρησιμοποίησε ελάχιστα διπλωματική γλώσσα για να προειδοποιήσει την Ουάσινγκτον ότι ο αντιαμερικανισμός στην Τουρκία «κορυφώνεται» και απειλεί να μετατραπεί σε «μίσος», εάν δεν εκδοθεί ο «τρομοκράτης» Φετουλάχ Γκιουλέν.

Το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών κατήγγειλε μία «απολύτως άχρηστη, εμπρηστική ρητορική» και κάλεσε «τα μέσα ενημέρωσης, την κοινωνία των πολιτών και την κυβέρνηση της Τουρκίας να επιδείξουν υπευθυνότητα στις δηλώσεις τους».

Αμέσως μετά την 15η Ιουλίου, ο πρεσβευτής των Ηνωμένων Πολιτειών στην Τουρκία Τζον Μπας, απέρριψε τη θεωρία της αμερικανικής συνέργειας ως «σκανδαλώδη». Η πρεσβεία κατήγγειλε στο Twitter φωτογραφικό μοντάζ στο οποίο εμφανίζεται ο αμερικανός πρεσβευτής στο πλευρό ενός πραξικοπηματία την προηγουμένη του πραξικοπήματος , ως κατασκεύασμα προορισμένο «να τορπιλίσει την τουρκο-αμερικανική συμμαχία».

Η κυβερνητική εφημερίδα Yeni Safak δημοσίευσε άρθρο με τίτλο «Οι ΗΠΑ προσπάθησαν να δολοφονήσουν τον Ερντογάν!».

Ο Ιμπραΐμ Καταγκιούλ, ακραίος αρθρογράφος προσκείμενος στον Ερντογάν, διαβεβαίωνε ότι «η αμερικανική κυβέρνηση σχεδίασε να σκοτώσει τον πρόεδρο και έβαλε σε εφαρμογή το σχέδιο».

«Μεγάλη πλειοψηφία του τουρκικού πληθυσμού πιστεύει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι υπεύθυνες», λέει ο Σινάν Ουλγκέν, πρώην διπλωμάτης, επικεφαλής του think tank Edam και, «φυσικά, τα μέσα ενημέρωσης μεταφέρουν το μήνυμα της κυβέρνησης».

Περίοδος συναισθηματικής φόρτισης

«Η Αμερική εδώ δεν σκέφτεται παρά τα συμφέροντά της. Και η Τουρκία υποφέρει από αυτό», λέει ο Τζιχάν, από την Κωνσταντινούπολη.

Ο Ερντογάν δήλωσε απευθυνόμενος στην ανθρώπινη πλημμυρίδα της περασμένης Κυριακής στην Κωνσταντινούπολη που γιούχαρε το όνομα του εχθρού του, έχει επιλέξει τη στρατηγική της συγκρότησης μίας ιεράς συμμαχίας κατά του Γκιουλέν. Αλλωστε στην Τουρκία κανείς δεν τον υπερασπίζεται», λέει ο Μπαϊράν Μπαλτζί, του Centre de Recherches Internationales (Ceri) του Institut d’ Etudes Politiques.

«Η στρατηγική του Ερντογάν είναι να δείξει ότι οι Αμερικανοί υποστηρίζουν το τρομοκρατικό κίνημα, το PKK, και επίσης, την οργάνωση του Γκιουλέν», εξηγεί ο πολιτικός επιστήμονας.

«Στην Τουρκία θα επικρατήσει αντιαμερικανισμός», καθώς ο Ερντογάν «έχει ανάγκη να εδραιώσει την πολιτική της Τουρκίας στην περιοχή, για να ενισχύσει τη θέση του απέναντι στην κοινή γνώμη», προβλέπει ο Μπαϊράμ Μπαλτζί.

Αυτό είναι ακόμη πιο εύκολο αφού η Τουρκία διανύει μία περίοδο συναισθηματικής φόρτισης μετά το τραυματικό σοκ της 15ης Ιουλίου, αλλά μακροπρόθεσμα, θα πρέπει η κυβέρνηση «να αρχίσει να καλμάρει το παιγνίδι», διαφορετικά «αυτός ο αντιαμερικανισμός θα ζημιώσει την ίδια την Τουρκία», εκτιμά ο Σινάν Ουλγκέν.

Το πιο επικίνδυνο «θα ήταν αυτός ο αντιαμερικανισμός να ριζώσει στην τουρκική κοινωνία», προειδοποιεί. Αυτό θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την συμμετοχή της Τουρκίας στην ατλαντική κοινότητα».

Ωστόσο, αν και αυτή τη στιγμή είναι οξυμένος, ο αντιαμερικανισμός δεν είναι καινούργιος στην Τουρκία.

Ο αντιαμερικανισμός, σε όλες τις χώρες, είναι αποτελεσματικός ως πολιτικός μοχλός

«Ακόμη και πριν από το αποτυχημένο πραξικόπημα, υπήρχε καχυποψία απέναντι στις ΗΠΑ», μία χώρα που δεν ήθελε «μία ισχυρή Τουρκία» και θα ήταν πρόθυμη να παίξει «το κουρδικό χαρτί», σύμφωνα με τον Σινάν Ουλγκέν.

Το κουρδικό ζήτημα δεν είναι διαπραγματεύσιμο για την Αγκυρα, η οποία θέτει στο ίδιο επίπεδο την απειλή που προέρχεται από τους «τρομοκράτες» του PKK και τους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους.

«Οι Τούρκοι ξεσηκώθηκαν κατά της Αμερικής, αισθάνονται παγιδευμένοι» από τις ΗΠΑ «που υποστηρίζουν όλες τις δυνάμεις κατά του Ισλαμικού Κράτους, συμπεριλαμβανομένου του PKK» στη Συρία.

«Η στρατηγική του Ερντογάν αποσκοπεί επίσης στο να έχει στη διάθεσή του έναν μοχλό στις δύσκολες σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο αντιαμερικανισμός, σε όλες τις χώρες, δουλεύει σε πολιτικό επίπεδο».

Και θα δουλεύει όσο η αμερικανική κυβέρνηση δεν προχωρήσει τον φάκελο της έκδοσης του Γκιουλέν.

Στη συνέχεια, «θα φθάσουμε στο δεύτερο επίπεδο, στο επίπεδο της δικαστικής εξουσίας, που θα είναι μεγάλης χρονικής διάρκειας» και αυτό το καυτό αντιαμερικανικό συναίσθημα θα κατευναστεί», λέει ο Σινάν Ουλγκέν.