Το να «μην φάτε και άλλο μπισκότο σοκολάτας» σίγουρα ακούγεται εύκολο, αλλά είναι απλά θέμα θέλησης.
«Εντάξει το φάγατε ήδη. Και τώρα θέλετε άλλο.»
Εάν ένα μπισκότο σοκολάτας δεν σας είναι αρκετό, αντικαταστήστε το με μια γουλιά κρασί, μια ρουφηξιά από τσιγάρο ή ακόμα και με το να ολοκληρώσετε εκείνη την εργασία που αφήσατε στην μέση.
Όλα αυτά μπορούν να γίνουν πολύ εθιστικά. Αλλά τι αναγκάζει ορισμένους ανθρώπους να αναζητούν επανειλημμένα κάποιες εμπειρίες σε σχέση με άλλους, ακόμα και με συγκεκριμένες συνέπειες;
Ο Maureen Boyle από το Εθνικό Ινστιτούτο κατάχρησης ναρκωτικών είπε στο Live Science:
«Ο εθισμός είναι μια βιοψυχοκοινωνική διαταραχή. Είναι ένας συνδυασμός γενετικής, νευροβιολογίας και πως αυτά αλληλεπιδρούν με ψυχολογικούς και κοινωνικούς παράγοντες.»
Αυτό ουσιαστικά σημαίνει ότι ο εθισμός είναι μια χρόνια διαταραχή – όπως ο διαβήτης τύπου 2, ο καρκίνος και οι καρδιακές παθήσεις.
Ευτυχώς όμως ο εθισμός μπορεί να αποφευχθεί και να αντιμετωπιστεί.
Αλλά που οφείλεται;
Ο δρόμος του καθενός προς τον εθισμό μπορεί να είναι διαφορετικός, αλλά τα «μονοπάτια» στον εγκέφαλο είναι σχεδόν τα ίδια. Ο εθισμός αυξάνει σημαντικά μια χημική ουσία στον εγκέφαλο που ονομάζεται ντοπαμίνη.
Πρόκειται για έναν νευροδιαβιβαστή που μεταφέρει μηνύματα μέσω του εγκεφάλου – στην περίπτωση της ντοπαμίνης, ευχαρίστηση που ενισχύει συμπεριφορές απαραίτητες για την επιβίωση, όπως το σεξ και η κατανάλωση φαγητού.
Δυστυχώς, τα ναρκωτικά είναι ιδιαίτερα καλά στο να ενισχύουν τα επίπεδα ντοπαμίνης. Ο Δρ Hitoshi Morikawa, καθηγητής νευροεπιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Τέξας, δήλωσε στο Live Science:
«Το πρόβλημα με τα ναρκωτικά είναι ότι κάνουν τη δουλειά τους καλύτερα από τa φυσικά προϊόντα.»
Μόλις αρχίσουμε να χρησιμοποιούμε συστηματικά ουσίες που προκαλούν εθισμό, ο εγκέφαλος προσπαθεί να αποκαταστήσει την ισορροπία της χημείας του εγκεφάλου και των υψηλών επιπέδων ντοπαμίνης, παράγοντας λιγότερη ντοπαμίνη.
Τα ναρκωτικά γίνονται το νέο «φυσιολογικό», χωρίς αυτά οι σταγόνες ντοπαμίνης ελαχιστοποιούνται, ενισχύοντας τη συνήθεια του οργανισμού σε αυτά.
Τελικά, η ανάγκη για το ίδιο το φάρμακο προηγείται ακόμα και της ευχαρίστησης που φέρνει.
Καθώς η εμπειρία αποτυπώνεται στον εγκέφαλο, άνθρωποι, μέρη και γεγονότα μπορούν να συνδεθούν τόσο με το ναρκωτικό, που προκαλούν ξανά την επιθυμία για κατανάλωση.
Δεν είμαστε όλοι επιρρεπείς στον εθισμό. Τα πάντα από τη γενετική μέχρι τα φτωχά δίκτυα κοινωνικής υποστήριξης μπορούν να αυξήσουν την ευπάθεια.