Ο Δημοσθένης Παπαμάρκος και η Γεωργία Μαυραγάνη συναντιούνται στη Στέγη με την «Εξημέρωση»
Πώς γίνεται μέσα σε μια στιγμή να ξεχνάμε αυτό που λίγο πριν συγκλόνιζε την ψυχή μας; Μήπως με την αφήγηση των δεινών το μόνο που μένει είναι μια «εξημερωμένη» -εκλεπτυσμένη εκδοχή τους; Αρκεί ο παρηγορητικός λόγος για να απαλύνει τον πόνο; Και τι είναι αυτό που εκπίπτει από την πραγματικότητα όταν αυτή γίνεται ιστορία;
Ο ιστορικός και συγγραφέας Δημοσθένης Παπαμάρκος, στην πρώτη του συνεργασία με τη Στέγη, γράφει την Εξημέρωση (2019), μια παραβολή για το πώς ο λόγος εξημερώνει και υποτάσσει την πραγματικότητα, που παρουσιάζεται στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση από 16 έως 26 Ιανουαρίου 2020. Η Γεωργία Μαυραγάνη σκηνοθετεί ένα έργο που ταλαντεύεται ανάμεσα στη μνήμη του παρελθόντος και τη μαρτυρία του παρόντος, με τους Νίκο Γιαλελή, Μάνο Πετράκη, Κωνσταντίνα Τάκαλου και τη συμμετοχή των Ξένια Καλογεροπούλου, Ηλία Κατέβα, Ελίνα Ρίζου.
Μίλητος και Σύβαρις. Η μία εκεί που είναι για τους Έλληνες η Ανατολή, η άλλη εκεί που είναι η Δύση. Κι ανάμεσά τους; Οι τρεις εκδοχές ενός «Πιστού» και οι νεκροί του. Στάχυα, άμμος, νερό της θάλασσας, πέτρες –χαλάσματα της αλλοτινής του Πατρίδας, ένα σκοινί αιώρησης, λίγο ψεύτικο αίμα, το φως ενός προτζέκτορα, φωτογραφίες και βίντεο – ντοκουμέντα της σύγχρονης Ιστορίας είναι τα υλικά αυτής της παράστασης που ανακαλεί αφηγήσεις από τα βάθη της Ελληνικής Ιστορίας. Αντλώντας στοιχεία από τον ποιητικό λόγο της τραγωδίας και τη χορική της λειτουργία, αυτή η ιστορική παραβολή επιχειρεί να αναδείξει μέσα από την κυριολεξία της ότι η ιστορία όσο κι αν επαναλαμβάνεται καταφέρνει πάντα να μας πνίγει και να μας ξεπερνά.
Η καταστροφή της Μιλήτου. Η σιωπή των Συβαριτών. Το απαγορευμένο έργο του Φρυνίχου και ο έντεχνος θρήνος των Αθηναίων συνομιλούν με ντοκουμέντα της σύγχρονης Ιστορίας. Το παρελθόν συνομιλεί με το παρόν. Οι ζωντανοί συνομιλούν με τους νεκρούς τους. Η μνήμη, όμως, είναι κατασκεύασμα των ζωντανών. Οι νεκροί αναγκάζονται πάντα να παίρνουν το σχήμα που εμείς, οι ζωντανοί, τους δίνουμε. Η βία, η απώλεια και το πένθος των άλλων γίνονται «οικείες» ιστορίες. Η φρίκη εξημερώνεται, τακτοποιείται. Το αποτρόπαιο μετατρέπεται σε θέαμα. Η Ιστορία επαναλαμβάνεται.
Τελικά, όμως, τι μπορεί να μας φανερώσει το πένθος για τη φύση του ανθρώπου;
«…χωρίς την ψευδαίσθηση της γνώσης, μακριά από τον πειρασμό της εξημέρωσης, όπως όταν νομίζουμε ότι κατανοούμε τα βάσανα των άλλων, επιδίωξα την απλή – εκ των υστέρων πάντα – διάσωση από την αφάνεια..» Ρίκα Μπενβενίστε
Η Εξημέρωση ξεκίνησε ως μια σύντομη σκηνή, διάρκειας 24 λεπτών, σε κείμενο του Δημοσθένη Παπαμάρκου και σκηνοθεσία της Γεωργίας Μαυραγάνη, που παρουσιάστηκε στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Θεάτρου “The Future of Europe”, το οποίο διοργάνωσε το Θέατρο της Στουτγάρδης, το 2018. Αυτή ήταν και η επίσημη συμμετοχή της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου στο εν λόγω φεστιβάλ.
Η Εξημέρωση είναι η τρίτη συνεργασία της Γεωργίας Μαυραγάνη και του Δημοσθένη Παπαμάρκου. Η πιο πρόσφατη συνεργασία τους υλοποιήθηκε στην παράσταση Ευμενίδες του Αισχύλου, στο πλαίσιο της Ορέστειας του Εθνικού Θεάτρου (Φεστιβάλ Επιδαύρου, 2019).
Συντελεστές: Κείμενο: Δημοσθένης Παπαμάρκος, Σκηνοθεσία: Γεωργία Μαυραγάνη. Δραματουργία-Βοηθός Σκηνοθέτης: Ράνια Κελαϊδίτη, Πρωτότυπη Μουσική-Σχεδιασμός Ήχου: Χάρης Νείλας, Σκηνικά-Κοστούμια: Άρτεμις Φλέσσα, Φωτισμοί: Εβίνα Βασιλακοπούλου, Κίνηση: Αλεξία Νικολάου, Βοηθός Σκηνοθέτη: Ναζίκ Αϊδινιάν , Βοηθός Σκηνογράφου-Ενδυματολόγου: Λίλη Κυριλή, Επεξεργασία Οπτικού Υλικού: Στάθης Γαλαζούλας. Οργάνωση & Εκτέλεση Παραγωγής: Ρένα Ανδρεαδάκη, Ζωή Μουσχή. Ερμηνεύουν: Νίκος Γιαλελής, Μάνος Πετράκης, Κωνσταντίνα Τάκαλου, Συμμετέχουν: Ξένια Καλογεροπούλου, Ηλίας Κατέβας, Ελίνα Ρίζου
Μια παραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση