Είναι η κεταμίνη το αντίδοτο στην κατάθλιψη;
Ερευνητές στις ΗΠΑ -μεταξύ των οποίων δύο ελληνικής καταγωγής επιστήμονες- ανακοίνωσαν ότι πιθανώς ανακάλυψαν ένα νέο ισχυρό αντικαταθλιπτικό, που βασίζεται στην ουσία κεταμίνη. Πειράματα σε ποντίκια έδειξαν ότι το πειραματικό φάρμακο, που προέρχεται από τον μεταβολισμό της κεταμίνης, θεραπεύει γρήγορα την κατάθλιψη, χωρίς μάλιστα να είναι εθιστικό, ούτε να προκαλεί τις παρενέργειες της ίδιας της κεταμίνης.
Για «δυνητική ανακάλυψη-ορόσημο» έκανε λόγο ο επικεφαλής της έρευνας Τοντ Γκουλντ του Τμήματος Ψυχιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ, καθώς, όπως είπε, «μπορεί να επιτρέψει στους καταθλιπτικούς ασθενείς να έχουν τα γρήγορα οφέλη της κεταμίνης, αλλά να αποφύγουν τους κινδύνους της».
Εδώ και χρόνια, οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι η κεταμίνη θα μπορούσε να θεραπεύσει την κατάθλιψη ακόμη και μέσα σε λίγες ώρες, αντί για εβδομάδες ή μήνες που χρειάζονται τα υπάρχοντα αντικαταθλιπτικά. Μάλιστα μια μόνο δόση της μπορεί να διαρκέσει για πάνω από μια εβδομάδα.
Όμως η κεταμίνη, που χρησιμοποιείται ήδη ως αναισθητικό, έχει σημαντικές παρενέργειες, όπως παραισθήσεις (π.χ. ότι κάποιος βγαίνει από το σώμα του), γι’ αυτό, άλλωστε, χρησιμοποιείται και ως παραισθησιογόνο στα κλαμπ. Λόγω αυτών των προβλημάτων και της εθιστικότητάς της, δεν έχει αξιοποιηθεί έως τώρα στη θεραπεία της κατάθλιψης.
Όμως, αυτή τη φορά, οι επιστήμονες ανακάλυψαν έναν μεταβολίτη της κεταμίνης (προϊόν της διάσπασής της), την υδροξυνορκεταμίνη (ΗΝΚ), που έχει ταχεία αντικαταθλιπτική δράση, χωρίς τις παραπάνω παρενέργειες. Οι επιστήμονες, μεταξύ των οποίων ερευνητές του Εθνικού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας (ΝΙΜΗ) των ΗΠΑ με επικεφαλής τον Κάρλος Ζαράτε, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό “Nature”.
Μεταξύ των ερευνητών είναι οι νευροφαρμακολόγοι Πάνος Ζάνος (πρώτος συγγραφέας της μελέτης) και Πολύμνια Γεωργίου της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ των ΗΠΑ.
Οι περισσότεροι άνθρωποι με κατάθλιψη σήμερα παίρνουν αντικαταθλιπτικά φάρμακα που αυξάνουν τα επίπεδα δύο νευροδιαβιβαστών στον εγκέφαλο, της σεροτονίνης ή της νορεπινεφρίνης. Οι λεγόμενοι «επιλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης» (SSRI), όπως το Prozac, είναι όμως αποτελεσματικοί μόνο στους μισούς περίπου ασθενείς, ενώ συνήθως χρειάζονται τρεις έως οκτώ εβδομάδες για να ανακουφίσουν τα συμπτώματα της κατάθλιψης. Η κεταμίνη, που δεν δρα σε κανέναν από αυτούς τους δύο νευροδιαβιβαστές, αλλά μπλοκάρει τους κυτταρικούς υποδοχείς της γλουταμάτης, έχει πολύ πιο άμεση δράση.
«Για χρόνια ψάχνουμε τρόπους να θεραπεύσουμε την κατάθλιψη ταχύτερα και πιο αποτελεσματικά. Τα νέα ευρήματα ανοίγουν νέους δρόμους για την πρώτη νέα γενιά αντικαταθλιπτικών ουσιών εδώ και 30 χρόνια», δήλωσε ο ερευνητής Σκοτ Τόμσον.
Οι ερευνητές ήδη σχεδιάζουν τις πρώτες κλινικές δοκιμές ασφαλείας και τοξικότητας σε ανθρώπους. Επειδή όμως η κεταμίνη χρησιμοποιείται εδώ και χρόνια από τους γιατρούς, οι επιστήμονες αισιοδοξούν ότι και ο εν λόγω μεταβολίτης της θα είναι εξίσου ασφαλής.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, περίπου ένας στους πέντε ανθρώπους (ποσοστό 20% του παγκόσμιου πληθυσμού) θα εμφανίσει σοβαρή κατάθλιψη ή μανιοκατάθλιψη (διπολική διαταραχή) κάποια στιγμή στη ζωή του. Υπολογίζεται ότι ένας στους τρεις ασθενείς εμφανίζει αντίσταση στις υπάρχουσες θεραπείες.