Greenpeace: Ουσία ή ευχολόγια η νομοθεσία για τα πλαστικά μίας χρήσης;

Από την πρώτη στιγμή της θητείας της νέας ηγεσίας του Υπουργείου Περιβάλλοντος, μέσα από τις δηλώσεις του υπουργού αλλά και του ίδιου του πρωθυπουργού, η αντιμετώπιση της πλαστικής ρύπανσης φαίνεται ότι αποτελεί ζήτημα υψίστης σημασίας για την κυβέρνηση. Σε σύντομο χρονικό διάστημα αναμένεται να κατατεθεί το νομοσχέδιο με το οποίο η Ελλάδα θα εκπληρώσει την υποχρέωσή της για την ενσωμάτωση της Οδηγίας 2019/904[1] του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Θα γίνει επιτέλους ένα ουσιαστικό βήμα για την αντιμετώπιση της πλαστικής σπατάλης με βάση τη μείωση και την επαναχρησιμοποίηση ή το πρόβλημα θα κρυφτεί για ακόμα μια φορά κάτω από το χαλί, με τεράστιο κόστος για την κοινωνία και το φυσικό περιβάλλον;

Η Greenpeace, με την επιστολή[2] που στέλνει σήμερα στον κ. Χατζηδάκη, θέλει να τοποθετήσει τον πήχη της προσπάθειας ψηλά, ευελπιστώντας ότι το Υπουργείο Περιβάλλοντος θα φανεί αντάξιο των δηλώσεών του και των προσδοκιών που το ίδιο έχει διαμορφώσει. Παράλληλα, με τη συγκεκριμένη κίνηση οι πολίτες έχουν πλέον στη διάθεσή τους έναν τρόπο για να αξιολογήσουν τις προτάσεις του Υπουργείου, για την αντιμετώπιση ενός ζητήματος που μέσα σε λίγα χρόνια έχει αναδειχθεί ως ένα από τα πλέον αδιαμφισβήτητα παραδείγματα καταστροφής του φυσικού μας περιβάλλοντος.

“Οι βασικότεροι άξονες, αν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε ουσιαστικά την πλαστική ρύπανση, είναι ο δραστικός περιορισμός της κουλτούρας μίας χρήσης, η δημιουργία κινήτρων για την επένδυση σε συστήματα επαναχρησιμοποίησης, η ουσιαστική εφαρμογή της διευρυμένης ευθύνης παραγωγού και ο ειλικρινής διάλογος με την κοινωνία,” τονίζει ο Άλκης Καφετζής, υπεύθυνος της εκστρατείας για το θαλάσσιο περιβάλλον στο ελληνικό γραφείο της Greenpeace.

Με βάση τις μέχρι τώρα ανακοινώσεις του Υπουργείου, τις φήμες που έχουν δει το φως της δημοσιότητας και τις συζητήσεις που έχουν γίνει στο πλαίσιο της διαβούλευσης για το συγκεκριμένο νομοσχέδιο, η οργάνωση επισημαίνει τα εξής:

• Βασική προϋπόθεση σε κάθε τέτοια προσπάθεια είναι η ουσιαστική ενημέρωση των πολιτών. Ο τρόπος με τον οποίο το Υπουργείο διαφημίζει τη συγκεκριμένη προσπάθεια, κάνοντας λόγο για “κατάργηση του πλαστικού μίας χρήσης”, αναδεικνύει μια επιφανειακή προσέγγιση του ζητήματος, καθώς δημιουργεί εσφαλμένες εντυπώσεις.
• Την ίδια στιγμή, ενώ η Οδηγία δίνει σαφείς κατευθύνσεις για κατάργηση της διάθεσης στην αγορά ορισμένων πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης, φαίνεται να προκρίνεται η αντικατάστασή τους από άλλα προϊόντα, τα οποία και πάλι θα είναι μίας χρήσης. Θα έπρεπε πλέον να είναι ξεκάθαρο ότι η αντιμετώπιση του προβλήματος δεν θα επέλθει με αντικατάσταση του πλαστικού από άλλα υλικά μίας χρήσης.
• Η Διευρυμένη Ευθύνη Παραγωγού θα πρέπει να λειτουργήσει ως ένας μηχανισμός κινήτρων με στόχο τον σωστότερο σχεδιασμό των προϊόντων και όχι ως συγχωροχάρτι για τους παραγωγούς ώστε να συνεχίζουν να παράγουν τα ίδια προϊόντα που αποδεδειγμένα συνιστούν πρόβλημα για το περιβάλλον και την κοινωνία.
• Αντί να εξετάζεται η εφαρμογή, αντίστοιχα με την πλαστική σακούλα, του περιβαλλοντικού τέλους στα πλαστικά ποτήρια μίας χρήσης, προτεραιότητα θα έπρεπε να είναι η δημιουργία ενός πλαισίου κινήτρων για τη δημιουργία συστημάτων επαναχρησιμοποίησης. Με τον τρόπο αυτό, το βάρος δεν θα πέσει για άλλη μία φορά αποκλειστικά στον τελικό καταναλωτή, ενώ θα υπάρξουν περισσότερες ευκαιρίες για δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
• Στην περίπτωση που προκριθεί η επιλογή του συστήματος επιστροφής εγγύησης για τη χωριστή συλλογή των πλαστικών φιαλών, θα πρέπει να υπάρχει ρύθμιση ώστε αυτά τα συστήματα, κάποια στιγμή, να αρχίσουν να δέχονται και επαναχρησιμοποιούμενες συσκευασίες.
• Τέλος, για άλλη μία φορά θέλουμε να τονίσουμε ότι η επιλογή της καύσης των απορριμμάτων δεν θα έπρεπε να μπαίνει καν στις συζητήσεις, καθώς είναι μία επιλογή που δεν συμβαδίζει με τις επιταγές της κυκλικής οικονομίας. Δυστυχώς, τόσο ο Υπουργός όσο και ο αρμόδιος Γραμματέας κ. Γραφάκος, φαίνεται ότι εμμένουν σε αυτήν την επιλογή. 

Οι επιλογές που έχει το Υπουργείο Περιβάλλοντος μπροστά του είναι ξεκάθαρες. Μένει να αποδειχθεί αν με το νέο νομοσχέδιο θα γίνει ένα ουσιαστικότατο βήμα για μία πραγματική κυκλική οικονομία με βάση τη μείωση και την επαναχρησιμοποίηση[4], ή αν για άλλη μία φορά θα οδηγηθούμε σε επιλογές που θα διαιωνίσουν ένα πανάκριβο και αναποτελεσματικό σύστημα διαχείρισης απορριμμάτων.