Φεντερίκο Φελίνι: Μεγάλο αφιέρωμα της Ταινιοθήκης της Ελλάδος με 17 εμβληματικές ταινίες

Η Ταινιοθήκη της Ελλάδος, η Πρεσβεία της Ιταλίας στην Ελλάδα και το Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο Αθηνών, στο πλαίσιο της πολιτιστικής πρωτοβουλίας Tempo Forte και σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Λούτσε Τσινετσιτά, παρουσιάζουν ένα μεγάλο αφιέρωμα στον σπουδαίο ιταλό δημιουργό Φεντερίκο Φελίνι, με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννηση του.

Θα προβληθούν 17 εμβληματικές ταινίες του Φελίνι –ανάμεσά τους τα φιλμ: 8 1/2, Γλυκιά Ζωή, La Strada, Νύχτες της Καμπίρια, Roma, Σατυρικόν, Amarcord, Πρόβα Ορχήστρας, Ο Λευκός Σεϊχης  και I Vitelloni. Πρωταγωνιστούν μερικές από τις μεγαλύτερες ιταλίδες σταρ: Κλαούντια Καρντινάλε, Άννα Μανιάνι,  Τζουλιέτα Μασίνα -και βέβαια η αξέχαστη Ανίτα Έκμπεργκ με τον Μαρτσέλο Μαστρογιάνι στην διάσημη σκηνή της Φοντάνα ντι Τρεβι από το Ντόλτσε Βίτα -την θρυλική ταινία του μαέστρο, από την οποία προέκυψε ο όρος «παπαράτσι» χάρη στο παρατσούκλι ενός σκανδαλοθήρα φωτογράφου που ακολουθεί τον πρωταγωνιστή.

Το πρόγραμμα συμπληρώνει το ντοκιμαντέρ Fellinopolis που θα προβληθεί στην πλατφόρμα της Ταινιοθήκης online.tainiothiki.gr

Το αφιέρωμα θα πραγματοποιηθεί στις 11 με 19 Οκτωβρίου, στην μεγάλη αίθουσα της Ταινιοθήκης της Ελλάδος σύμφωνα με το ισχύον υγειονομικό πρωτόκολλο. Τις ταινίες προλογίζουν εκλεκτοί προσκεκλημένοι.

H έναρξη του αφιερώματος θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα 11 Οκτωβρίου, στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος, με το 8 ½ (1963), το μνημειώδες, αυτοαναφορικό αριστούργημα του Φελίνι με την εκπληκτική μουσική του Νίνο Ρότα και τον Μαρτσέλο Μαστρογιάνι να ενσαρκώνει το άλτερ έγκο του σκηνοθέτη εκφράζοντας την βαθιά αγωνία του καλλιτέχνη.

Προλογίζει η  Πρέσβης της Ιταλίας στην Ελλάδα Patrizia Falcinelli (Πατρίτσια Φαλτσινέλλι), η πρόεδρος της Ταινιοθήκης Μαρία Κομνηνού,  και ο μαέστρος Μίλτος Λογιάδης.

Όπως σημειώνει η Μαρία Κομνηνού, πρόεδρος της Ταινιοθήκης της Ελλάδος,  «με την επιλογή 17 ταινιών, από την πρώτη του, Φώτα του βαριετέ (1950) μέχρι την τελευταία του, Η φωνή του φεγγαριού, όσες και όσοι αγαπάμε το σινεμά θα έχουμε την ευκαιρία να απολαύσουμε τον ονειρικό και μοναδικό κόσμο του Φελίνι. Στη Ρόμα  (1972), αυτή την απόλυτη ενορχήστρωση των διαδοχικών εισόδων τόσο σε πραγματικές όσο και ονειρικές τοποθεσίες, σκηνοθετεί μια συνάντηση με την Άννα Μανιάνι, που χωρίς να σταθεί να του μιλήσει, μπαίνει βιαστικά στο σπίτι και του φωνάζει «Φεντερίκο ψεύτη».

Αυτή η ειρωνική ατάκα- από την γυναίκα σύμβολο του νεορεαλισμού -σημαδεύει την αυτοειρωνία  με την οποία αντιμετώπιζε τον εαυτό του. Παιγνιώδης, στοχαστικός και εκρηκτικά δημιουργικός, μας οδήγησε από την καταγραφή μιας φτωχικής Ιταλίας που μόλις έκλεινε τις πληγές της, στην εκρηκτική ανάπτυξη της δεκαετίας του ‘60, μιας ανάπτυξης που μέσα από το πικρό βλέμμα του  Μαρτσέλο Μαστρογιάνι σηματοδοτούσε  απανωτά αδιέξοδα. Ο Φελίνι όμως δεν έκανε κοινωνικό ρεαλισμό, και ας  είχε πάντα την αίσθηση του περίγυρου, αλλά με μια λοξή ματιά μας οδηγούσε σε ονειρικούς κόσμους και μας έκανε να στοχαστούμε  πάνω την ανθρώπινη μοίρα».

Ο Φεντερίκο Φελίνι, από τους μεγαλύτερους σκηνοθέτες όλων των εποχών, γεννήθηκε στο Ρίμινι στις 20 Ιανουαρίου του 1920. Βαθιά επιδραστικός για τους μεταγενέστερους (επηρέασε μέχρι και τον Σκορσέζε) υπήρξε περισσότερο ένας λαϊκός σκηνοθέτης και λιγότερο ένας auteur με την έννοια των εξεζητημένων δημιουργών του κινηματογράφου. Οι ταινίες του αποτελούν σημείο αναφοράς μέχρι σήμερα. Στην ζηλευτή καριέρα του συνεργάστηκε, μεταξύ άλλων με τον συνθέτη Νίνο Ρότα, τον Πιερ Πάολο Παζολίνι, τον Μικελάντζελο Αντονιόνι, τον  Ρομπέρτο Ροσελίνι, αλλά και τους παραγωγούς της Τσινετσιτά, Κάρλο Πόντι και Ντίνο ντε Λαουρέντις.

Τιμήθηκε τέσσερις φορές με  Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας: το 1956 για το La Strada, το 1957 για τις Νύχτες της Καμπίρια, το 1963 για το 8 ½ και το 1974 για το Amarcord, ενώ προτάθηκε τέσσερις φορές για Όσκαρ Σκηνοθεσίας. Το 1960  κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες για τη Γλυκιά Ζωή. Το 1993 η Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου του απένειμε Τιμητικό Όσκαρ για το σύνολο του έργου του. Πέθανε στη Ρώμη στις 31 Οκτωβρίου της ίδιας χρονιάς.

Στις 30 Οκτωβρίου του 1943  παντρεύτηκε την μούσα του Τζουλιέτα Μασίνα, με την οποία έζησαν μαζί για 50 χρόνια, μέχρι το θάνατό του.

Στην επιτυχία ο Φελίνι έφτασε αντλώντας έμπνευση αποκλειστικά από την ίδια τη ζωή του, χωρίς να σηκώνει το δάκτυλο. «Οι ταινίες μου δεν είναι φιλοσοφικά δοκίμια», έλεγε. «Το να δημιουργώ ταινίες και το να ονειρεύομαι, για μένα, είναι το ένα και το αυτό. Γιατί τα όνειρα γοητεύουν όσο μένουν στη σφαίρα του μυστηρίου, αν όμως πάει να τα εξηγήσει κανείς, αμέσως γίνονται ανιαρά».

Ποιος θα το έλεγε ότι αυτό το νέο παιδί από την επαρχία ήταν γραφτό να κερδίσει τέσσερα Όσκαρ; Και όλα αυτά πάντα μένοντας πιστός στη δική του αλήθεια. «Πάντα αυτοβιογραφούμαι, ακόμα και όταν μιλάω για το τι θα φάω το βράδυ» δήλωσε κάποτε αναφερόμενος με κάποια δόση περηφάνιας αλλά και με πολύ ειλικρίνεια στη δημιουργικότητά του.

Το Όσκαρ για το σύνολο της προσφοράς του στην έβδομη τέχνη, το έλαβε το ’93 από τα χέρια της Σοφία Λόρεν και από έναν εμφανώς συγκινημένο Μαρτσέλο Μαστρογιάνι. Όλα αυτά έγιναν στο Λος Άντζελες, στο Dorothy Pavillon, ενώ στο κοινό καθόταν και η Τζουλιέτα Μασίνα, που δεν μπόρεσε να συγκρατήσει τα δάκρυά της.

«Σας παρακαλώ, μην σηκώνεστε, δεν χρειάζεται», είχε πει τότε ο Φελίνι. «Τι να πω; Ότι δεν το περίμενα; Θα ήθελα πρώτα απ’ όλα να ευχαριστήσω όλους τους συνεργάτες μου. Επειδή όμως δεν μπορώ να τους μνημονεύσω όλους, ας μου επιτραπεί να πω μονάχα ένα όνομα, πρόκειται για μια ηθοποιό που είναι και η γυναίκα μου. Ευχαριστώ, αγαπημένη μου Τζουλιέτα, και σε παρακαλώ πολύ, σταμάτα να κλαις!».

Οι ταινίες του κινούνται ανάμεσα στο όνειρο, τα κόμικς, το τσίρκο και τη φαντασία, δηλαδή σε έναν κόσμο που κυριαρχείται από τη μαγεία. Σχεδόν όλα τα έργα του Φελίνι ευθυγραμμίζονται με αυτή τη σουρεαλιστική γραμματική, ήδη από το Λευκό σεΐχη, του 1952. Ιδιαίτερη ήταν και η σχέση του με τους ηθοποιούς. «Είχα ανάγκη από έναν Ιταλό, από έναν φίλο που να δέχεται σεμνά και ταπεινά να είναι η σκιά μου, που να μην φυτρώνει εκεί που δεν τον σπέρνουν.

Έτσι πήρα τον Μαστρογιάνι, τον ήξερα ήδη, ήταν καταπληκτικός: αφαιρετικός, διακριτικός, συμπαθής, αντιπαθής, τρυφερός, αλαζόνας. Έτσι κι αλλιώς. Είναι τέλειος», δήλωσε ο Φεντερίκο Φελίνι για το Μαστρογιάνι, πρωταγωνιστή του 8 1/2 και της Γλυκιάς ζωής, τον ηθοποιό-φετίχ του Φελίνι, το άλτερ έγκο του. Για την τελευταία του ταινία, Η φωνή του φεγγαριού του 1990 πάντως, επέλεξε τον Πάολο Βιλάτζο και τον Ρομπέρτο Μπενίνι.

Παρότι επικριτικός με την καταναλωτική κοινωνία, ο Φελίνι δεν δίστασε να δουλέψει για την τηλεόραση και τη διαφήμιση, που τόσο σιχαινόταν ο Παζολίνι. Βέβαια, πάντα με το δικό του τρόπο, ονειρικό και συνάμα ειρωνικό και καυστικό, που βρίσκουμε και στα αριστουργήματά του.

INFO: 

Από 11 έως 19 Οκτωβρίου

Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Ιερά Οδός 48 & Μεγ. Αλεξάνδρου, Μετρό Κεραμεικός