Ενας χρόνος πολέμου στη Γάζα: Η φονικότερη σύγκρουση για τους δημοσιογράφους

Η Παλαιστίνια δημοσιογράφος Ισλάμ αλ-Ζαανούν ήταν τόσο αποφασισμένη να καλύψει τον πόλεμο στη Γάζα ώστε επέστρεψε στη δουλειά της δύο μήνες αφότου γέννησε. Αλλά, όπως όλοι οι δημοσιογράφοι στη Γάζα, δεν κάλυπτε απλώς τα γεγονότα–τα ζούσε.

H 34χρονη, η οποία εργάζεται για το δίκτυο Palestine TV, γέννησε ένα κοριτσάκι στη Γάζα λίγες εβδομάδες μετά την έναρξη της ισραηλινής στρατιωτικής επιχείρησης τον περασμένο Οκτώβριο.

Χρειάστηκε να υποβληθεί σε καισαρική τομή καθώς τα ισραηλινά βομβαρδιστικά σφυροκοπούσαν την περιοχή. Οι γιατροί της πραγματοποίησαν την επέμβαση μέσα στο σκοτάδι με μοναδικό φως για να τους καθοδηγεί τον φακό του κινητού τους τηλεφώνου.

Την επόμενη ημέρα επέστρεψε στο σπίτι της αλλά μια ημέρα αργότερα έπρεπε να φύγει για να γλιτώσει από τις εχθροπραξίες οδηγώντας νοτιότερα με τα τρία της παιδιά.

Εννέα ημέρες αφότου γέννησε, υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει το αυτοκίνητό της και να συνεχίσει με τα πόδια.

«Χρειάστηκε να περπατήσω οκτώ χιλιόμετρα για να φθάσω στο νότο με τα παιδιά μου. Παντού υπήρχαν πτώματα, ένα φρικτό θέαμα. Νόμιζα ότι από τον φόβο θα σταματήσει η καρδιά μου», λέει η ίδια.

Μόλις 60 ημέρες αργότερα, επέστρεψε και πάλι μπροστά από την κάμερα για να μεταδώσει ρεπορτάζ για τον πόλεμο και εντάχθηκε έτσι στην ομάδα των Παλαιστίνιων δημοσιογράφων που παρείχαν την μοναδική ενημέρωση από την περιοχή στη διεθνή κοινότητα διότι τα ξένα μέσα ενημέρωσης απουσιάζαν αφού δεν είχαν ελεύθερη πρόσβαση από τις ισραηλινές αρχές.

«Οι ανταποκριτές έχουν το ρεπορτάζ στο αίμα τους, δεν είναι κάτι που το διδάσκονται. Επομένως δεν μπορούν να μείνουν για πολύ καιρό μακριά από το ρεπορτάζ», εξηγεί η αλ-Ζαανούν στο Ιδρυμα Thomson Reuters.

Μέχρι τις 4 Οκτωβρίου τουλάχιστον 127 δημοσιογράφοι και εργαζόμενοι στα μέσα ενημέρωσης είχαν σκοτωθεί από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος, σύμφωνα με την Επιτροπή για την Προστασία των Δημοσιογράφων (CPJ) που εδρεύει στις ΗΠΑ.

Αυτό έχει καταστήσει τον περασμένο χρόνο την φονικότερη περίοδο για τους δημοσιογράφους που έχει καταγραφεί από τότε που η Επιτροπή ξεκίνησε να κρατάει αρχεία το 1992.

Οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα (Reporters Sans Frontières – RSF), η διεθνής ΜΚΟ που αγωνίζεται για την ελευθερία της πληροφόρησης, έχει καταγράψει περισσότερους από 130 νεκρούς Παλαιστίνιους δημοσιογράφους στη Γάζα τον τελευταίο χρόνο, περιλαμβανομένων και τουλάχιστον 32 εργαζόμενων στα μέσα ενημέρωσης που, όπως υποστηρίζει, στοχοθετήθηκαν σκοπίμως από το Ισραήλ.

Μέχρι σήμερα, η Επιτροπή ια την Προστασία των Δημοσιογράφων έχει καταλήξει ότι τουλάχιστον πέντε δημοσιογράφοι στοχοθετήθηκαν σκοπίμως από τις ισραηλινές δυνάμεις και χαρακτηρίζει τον θάνατό τους ανθρωποκτονία.

Σε αυτούς περιλαμβάνεται και ο 37χρονος Λιβανέζος δημοσιογράφος του Reuters Ισάμ Αμπντάλα, ο οποίος σκοτώθηκε από το πλήρωμα ισραηλινού άρμαχος μάχης στον νότιο Λίβανο τον περασμένο Οκτώβριο, όπως αποφάνθηκε έρευνα του Reuters.

Η CPJ εξακολουθεί να ερευνά τις λεπτομέρειες για να επιβεβαιώσει τουλάχιστον άλλες 10 περιπτώσεις πιθανής στοχοποίησης δημοσιογράφων.

Ο αντισυνταγματάρχης Ρίτσαρντ Χεχτ, ο εκπρόσωπος των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων (IDF), δήλωσε την εποχή που σκοτώθηκε ο Αμπντάλα: «Δεν στοχοθετούμε δημοσιογράφους» χωρίς ωστόσο να σχολιάσει περαιτέρω.

Περισσότεροι απο 41.600 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί στη Γάζα και σχεδόν 100.000 έχουν τραυματιστεί από τις 7 Οκτωβρίου του 2023, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας της Γάζας.

Το Ισραήλ ξεκίνησε τη στρατιωτική του επιχείρηση μετά την έφοδο της Χαμάς στο νότιο Ισραήλ. Σύμφωνα με ισραηλινό απολογισμό, από την επίθεση της Χαμάς σκοτώθηκαν περισσότεροι από 1.200 άνθρωποι και συνελήφθησαν όμηροι τουλάχιστον 250.

«Πού είναι το διεθνές δίκαιο;»

Για δημοσιογράφους σαν την αλ-Ζαανούν, οι προκλήσεις δεν περιορίζονται στο να παραμείνει ένας δημοσιογράφος ασφαλής την ώρα που κάνει ρεπορτάζ. Οπως και οι υπόλοιποι 2,3 εκατομμύρια κάτοικοι της Λωρίδας της Γάζας έτσι και οι δημοσιογράφοι έχουν εκτοπιστεί πολλές φορές, έχουν πεινάσει, διψάσει, έχουν βρεθεί σε καταφύγια και έχουν θρηνήσει συγγενείς και φίλους.

Το φαγητό είναι λιγοστό, οι πάνες ακριβές και τα φάρμακα σε έλλειψη, λέει η αλ-Ζαανούν. Εκτός από την επαγγελματική της επιθυμία να συνεχίσει τα ρεπορτάζ, έχει ανάγκη να συνεχίσει να φέρνει φαγητό στο σπίτι γιατί ο σύζυγός της δεν έχει μπορέσει να βρει δουλειά από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος.

«Αν δεν δουλέψω, θα πεινάσουν τα παιδιά μου», εξηγεί.

Οπως όλοι οι κάτοικοι της Γάζας έτσι και η αλ-Ζαανούν φοβάται για τη ζωή της και δεν τολμάει να αψηφίσει τις εντολές εκκένωσης των Ισραηλινών.

«Δεν είχαμε στην πραγματικότητα καμία προστασία. Αν είχαμε αποφασίσει να παραμείνουμε στο βόρειο τμήμα, αυτό σίγουρα θα μας είχε κοστίσει ακριβά και αυτό είναι που συνέβη στους φίλους μας», εξηγεί.

Ο πόλεμος Ισραήλ-Χαμάς εμπίπτει σε ένα σύνθετο διεθνές σύστημα δικαιοσύνης που έχει προκύψει μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και το οποίο σε μεγάλο βαθμό έχει στόχο την προστασία των αμάχων.

Ακόμη και αν τα κράτη ισχυρίζονται ότι ενεργούν σε αυτοάμυνα, οι διεθνείς κανόνες που αφορούν την ένοπλη σύγκρουση ισχύουν για όλους τους εμπλεκόμενους σε ένα πόλεμο.

Το Αρθρο 79 των Συμβάσεων της Γενεύης θεωρεί τους δημοσιογράφους που εργάζονται σε εμπόλεμες ζώνες υπό προστασία αμάχους αν δεν εμπλέκονται στις εχθροπραξίες.

Τον Μάρτιο, η ηγεσία πολλών διεθνών ειδησεογραφικών δικτύων υπέγραψε επιστολή που καλεί τις ισραηλινές αρχές να προστατεύουν τους δημοσιογράφους στη Γάζα λέγοντας ότι οι δημοσιογράφοι εργάζονται κάτω από πρωτοφανείς συνθήκες και αντιμετωπίζουν «σοβαρό κίνδυνο».

Αυτό που η CPJ αποκαλεί «τον πιο επικίνδυνο» πόλεμο για τους δημοσιογράφους αντηχεί σε όλο τον κόσμο προκαλώντας φόβο στους δημοσιογράφους που ανησυχούν για τα αιματηρά προηγούμενα.

Ο Αμπντάλ Αχμεντ Μουμίν, ένας βετεράνος δημοσιογράφος και γενικός γραμματέας του Συνδικάτου Σομαλών Δημοσιογράφων, λέει ότι έχει αντιμετωπίσει βία στο παρελθόν αλλά έχει σοκαριστεί από αυτό που συμβαίνει στη Γάζα.

«Εχω γίνει προσωπικά στόχος και εγώ. Εχω συλληφθεί, έχω απαχθεί πολλές φορές. Τα γνωρίζω όλα αυτά, αλλά δεν έχω ξαναδεί το είδος της βαρβαρότητας που βιώνουν οι δημοσιογράφοι στη Γάζα», λέει σε συνέντευξή του στο Ιδρυμα Thomson Reuters.

Από το 1992, 18 φίλοι και συνεργάτες του Μουμίν έχουν σκοτωθεί στη Σομαλία, όπου πρώτα οι πολέμαρχοι και έπειτα οι ένοπλοι της αλ Σεμπάαμπ που συνδέεται με την αλ Κάιντα έχουν προκαλέσει χρόνια συγκρούσεων.

«Φοβάμαι να είμαι δημοσιογράφος…εξαιτίας της αποτυχίας των μηχανισμών διεθνούς προστασίας, της αποτυχίας της διεθνούς κοινότητας. Που είναι το διεθνές δίκαιο; Που είναι το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο;», αναρωτιέται.

(ΑΠΕ-ΜΠΕ)