Η συλλογή Στέρν της Ελλάδας στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης

Άνοιξε χθες στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης (The Met) η έκθεση των 161 πρωτοκυκλαδικών αρχαιοτήτων της συλλογής του Αμερικανού συλλέκτη Leonard Stern, σε αίθουσα που φέρει την επιγραφή «Ελληνική Δημοκρατία, Υπουργείο Πολιτισμού & Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης Αθήνας, Δάνειο Κυκλαδικής Τέχνης προς το ΜΕΤ». 

Η έκθεση εντάσσεται στο πλαίσιο εφαρμογής της ιστορικής συμφωνίας μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού, του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνη και του ΜET,  που κυρώθηκε από το Ελληνικό Κοινοβούλιο στις 9 Σεπτεμβρίου 2022. Ως πρώτο βήμα για την εφαρμογή της συμφωνίας, τον Νοέμβριο του 2022, 15 από τα σημαντικότερα έργα της συλλογής παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά παγκοσμίως στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, στην έκθεση «Γυρισμός. Κυκλαδικοί θησαυροί στο ταξίδι της επιστροφής». Το σύνολο των 161 έργων της συλλογής πρόκειται να εκτεθεί τώρα στο Μητροπολιτικό Μουσείο για 10 έτη υπό το καθεστώς μακροχρόνιου δανεισμού από την Ελληνική Δημοκρατία, ενώ μετά τη δεκαετία θα αρχίσει σταδιακά η  οριστική επιστροφή τους στη χώρα μας. Η έκθεση των έργων στο Μητροπολιτικό Μουσείο τα καθιστά γνωστά σε ένα παγκόσμιο κοινό, ενώ προωθεί τη διεθνή επιστημονική συνεργασία για τη μελέτη και κατανόηση της πρωτοκυκλαδικής τέχνης και γενικότερα του πολιτισμού των Κυκλάδων της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού.

Cycladic Art: The Leonard N. Stern Collection on Loan from the Hellenic Republic at The Metropolitan Museum of Art, on view January 25, 2024 – ongoing. Image: © The Metropolitan Museum of Art, photo by Bruce Schwarz

Όπως δήλωσε η Πρόεδρος και Διευθύνουσα Σύμβουλος του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης Κασσάνδρα Μαρινοπούλου: «Είμαι πολύ περήφανη καθώς, μετά την πρώτη παγκόσμια παρουσίαση 15 μοναδικών αρχαιοτήτων της συλλογής Στερν πέρσι στο Μουσείο μας, περνάμε στη δεύτερη φάση υλοποίησης της συμφωνίας, κατά την οποία και τα 161 εκθέματα της συλλογής παρουσιάζονται πλέον στο παγκόσμιο κοινό του MET. H διάδοση και προβολή του Κυκλαδικού και του Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού διεθνώς ήταν και είναι ο σκοπός του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης. Στην επίτευξη του σκοπού αυτού εντάσσεται, ασφαλώς, και η περαιτέρω συνεργασία που ανοίγεται με το ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και το MET, μέσω της οποίας θα δοθεί η δυνατότητα μελέτης του κυκλαδικού πολιτισμού, αναλύσεων και επιστημονικών συνεργασιών σε διάφορα επίπεδα έρευνας. Για τη χώρα μας, για το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, αλλά και για μένα προσωπικά, πρόκειται για μία χωρίς προηγούμενο συνεργασία με το Ελληνικό Κράτος και το MΕΤ, η οποία συμβάλλει στην παγκόσμια προβολή του Κυκλαδικού Πολιτισμού, μέσω της έκθεσης στο ΜΕΤ των 161 κυκλαδικών αριστουργημάτων,  πριν την επιστροφή τους στην πατρίδα τους.» 

Η συλλογή Leonard N. Stern περιλαμβάνει 161 έργα που δημιουργήθηκαν στις Κυκλάδες κυρίως κατά την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού (περ. 3200 έως 2000 π.Χ.). Αντιπροσωπεύονται σχεδόν όλοι οι βασικοί τύποι και παραλλαγές των μαρμάρινων πρωτοκυκλαδικών ειδωλίων από την Ύστερη Νεολιθική περίοδο έως το τέλος της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού, συμπεριλαμβανομένων των βιολόσχημων, των τύπου Πλαστηρά, των υβριδικών, των τύπου Λούρου, των προκανονικών, αλλά και των κανονικών, με παραλλαγές όπως οι Καψάλων, Σπεδού, Δωκαθισμάτων, Χαλανδριανής και Κουμάσας. Η συλλογή περιλαμβάνει, επίσης, σπάνια παραδείγματα, όπως ένα σύνθετο ειδώλιο πρώιμης παραλλαγής Σπεδού. 

Cycladic Art: The Leonard N. Stern Collection on Loan from the Hellenic Republic at The Metropolitan Museum of Art, on view January 25, 2024 – ongoing. Image: © The Metropolitan Museum of Art, photo by Bruce Schwarz

Στο πλαίσιο Τριμερούς  Μνημονίου Συνεργασίας που υπογράφηκε  τον Νοέμβριο του 2022 και προβλέπει τη μακροχρόνια επιστημονική συνεργασία μεταξύ των τριών φορέων με σκοπό τη μελέτη του Κυκλαδικού Πολιτισμού, θεσμοθετείται από το ΜΕΤ το Cycladic Art Residency Program: Πρόκειται για μία υποτροφία που απευθύνεται σε Έλληνες αρχαιολόγους και ειδικούς ερευνητές, οι οποίοι επιθυμούν να εργαστούν για τέσσερεις έως έξι μήνες πάνω στη μελέτη και την έρευνα των πρωτοκυκλαδικών αρχαιοτήτων της συλλογής Leonard Ν. Stern, σε συνεργασία με το Τμήμα Ελληνικών και Ρωμαϊκών Αρχαιοτήτων του MΕΤ. Το πρώτο Cycladic Art Residency Program θα προκηρυχθεί σύντομα και θα ξεκινήσει τον Σεπτέμβριο του 2024. 

Cycladic Art: The Leonard N. Stern Collection on Loan from the Hellenic Republic at The Metropolitan Museum of Art, on view January 25, 2024 – ongoing. Image: © The Metropolitan Museum of Art, photo by Bruce Schwarz

Παράλληλα, βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη η μελέτη για την επιστημονική δημοσίευση όλων των κυκλαδικών έργων της συλλογής Leonard N. Stern στον ιστότοπο του Μητροπολιτικού Μουσείου, με πλήρη επιστημονική περιγραφή και τεκμηρίωση, που περιλαμβάνει τεχνική ανάλυση και τεκμηρίωση της προέλευσης και του ιστορικού απόκτησης κάθε έργου. Η έρευνα για τη διαδικτυακή δημοσίευση της συλλογής πραγματοποιείται από μέλη του Τμήματος Ελληνικής και Ρωμαϊκής Τέχνης, του Τμήματος Συντήρησης Έργων και του Τμήματος Επιστημονικής Έρευνας του Μητροπολιτικού Μουσείου, με τη συνεργασία επιστημόνων του ελληνικού Υπουργείου Πολιτισμού και του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης. Σχετική έντυπη έκδοση από το Τμήμα Ελληνικής και Ρωμαϊκής Τέχνης του Μητροπολιτικού Μουσείου θα είναι σύντομα διαθέσιμη.

Τέλος, κατά τη διάρκεια της έκθεσης θα υλοποιηθούν εκπαιδευτικά προγράμματα για ενήλικες και οικογένειες σχετικά με τη συλλογή και θα πραγματοποιηθεί ένα επιστημονικό συμπόσιο με θέμα την κυκλαδική τέχνη.