![[Ταξίδι στο αστικό τοπίο], του Ευάγγελου Ρουσάκη](https://popaganda.gr/wp-content/uploads/2019/10/Noites-Apoikies-Euaggelos-Rousakis-300x200.jpg)
Γιατί ‘ναι μαύρα τα βουνά ’24: Οι μουσικές κουλτούρες των Νοτίων Βαλκανίων
«Τα βουνά μπορεί να ’ναι μαύρα, αλλά παράλληλα είναι και φωτεινά – η μουσική θεραπεύει, αφού εμπεριέχει όλα τα συναισθήματα, και οι καλύτερες παραδόσεις αποκαλύπτουν άγνωστους τρόπους με τους οποίους το παρελθόν μπορεί να μεταμορφωθεί δημιουργικά. Καμιά φορά η μουσική του παρελθόντος μπορεί να μας υποδείξει τον καλύτερο τρόπο για να διατηρούμαστε ζωντανοί.»
The Wire, David Rothenberg, Αύγουστος 2023
Η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση και ο βραβευμένος με Γκράμι παραγωγός Christopher King επιστρέφουν για δεύτερη χρονιά στην Κόνιτσα αναζητώντας νέες απαντήσεις στο ερώτημα «Γιατί ΄ναι μαύρα τα βουνά». Το τριήμερο φεστιβάλ που απέσπασε διεθνή αναγνώριση, έρχεται να εξερευνήσει τη μουσική των Βαλκανίων εμβαθύνοντας στις ρίζες και στα παρακλάδια της.
Το The Wire έγραφε πέρυσι χαρακτηριστικά: «Ο Κινγκ μαζί με τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση διοργανώνουν το πρώτο διαβαλκανικό μουσικό φεστιβάλ στην πόλη της Κόνιτσας, σε μικρή απόσταση από τα ελληνοαλβανικά σύνορα. Πρόκειται για ένα πραγματικά αξιοσημείωτο γεγονός. Σπάνια ένα μουσικό φεστιβάλ ξεκινά με τέτοιες λογοτεχνικές προσδοκίες.» Από τις θρυλικές «πλάκες» γραμμοφώνου 78 στροφών με δημοτικά τραγούδια της συλλογής του Κρίστοφερ Κινγκ μέχρι μουσικούς και χορευτές από την Ελλάδα και τα Βαλκάνια, προβολές ταινιών του Viktor Gjika και του Νίκου Ζιώγα και εργαστήρια ανοιχτά στο κοινό, οι τρεις μέρες του «Γιατί ’ναι μαύρα τα βουνά ’24» από 28 έως 30 Ιουνίου, αποτελούν μια καθηλωτική ηχητική και οπτική εμπειρία που θα μεταμορφώσει όσους και όσες τις παρακολουθήσουν.
Έχουν προσκληθεί μουσικά συγκροτήματα και τραγουδιστές/τραγουδίστριες από όλη την Ελλάδα, την Αλβανία, τη Βόρεια Μακεδονία, τη Βουλγαρία και την Κροατία, για να ερμηνεύσουν και να παρουσιάσουν τη μουσική τους, μαζί με χορευτές και χορεύτριες που θα τους συνοδεύουν. Έχει υπάρξει επίσης ειδική μέριμνα για συνεργασία με χορευτικούς συλλόγους της Ηπείρου. Για κάθε ημέρα των εκδηλώσεων, ο Κρίστοφερ Κινγκ θα κάνει μια σύντομη παρουσίαση, βασισμένη σε ηχογραφήσεις του εμπορίου που έγιναν μεταξύ 1913 και 1958, προερχόμενες από την προσωπική του δισκογραφική συλλογή. Επιπλέον, τις δύο πρώτες βραδιές του τριημέρου (Παρασκευή και Σάββατο) θα γίνει προβολή ταινίας που σχετίζεται τόσο με την περιοχή όσο και με τη μουσική. Οι προβολές αυτές θα πλαισιωθούν μέσα από τοποθετήσεις τόσο του Κρίστοφερ Κινγκ όσο και των σκηνοθετών και συγγενών τους.
«Τα σημερινά εθνικά σύνορα στα νότια Βαλκάνια προέκυψαν από την κατάρρευση της πολυεθνοτικής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στις αρχές του 20ού αιώνα. Οι μουσικές παραδόσεις των νότιων Βαλκανίων αντανακλούσαν ένα μωσαϊκό διαφόρων εθνοτικών, γλωσσικών και θρησκευτικών ομάδων που κατοικούσαν στην ευρύτερη περιοχή. Ωστόσο, η μουσική σε αυτές τις περιοχές απέκτησε εθνικά χαρακτηριστικά, παρακάμπτοντας τα εθνοτικά, καθώς τα σύνορα παγιώνονταν και γίνονταν μετακινήσεις πληθυσμών. Παρ’ όλα αυτά, οι κοινές καταβολές αυτών των διαφορετικών μουσικών παραδόσεων εξακολουθούν να είναι εμφανείς μέχρι σήμερα, καθώς εξελίσσονται στις σύγχρονες μορφές τους.
Το “Γιατί ’ναι μαύρα τα βουνά ’24: Οι μουσικές κουλτούρες των νότιων Βαλκανίων” διερευνά το πώς αυτές οι παραδόσεις έχουν αναπτυχθεί, μεταβληθεί, αφομοιωθεί και εκδηλωθεί κατά τον 21ο αιώνα. Τις τρεις αυτές ημέρες μουσικής, χορού και σπάνιου κινηματογραφικού υλικού και από τις δύο πλευρές των βόρειων ελληνικών συνόρων επιμελείται ο βραβευμένος με Grammy παραγωγός και συγγραφέας Κρίστοφερ Κινγκ. Οι εκδηλώσεις αποτελούν αποκλειστική παραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση και φιλοξενούνται στο Σπίτι της Χάμκως στην Κόνιτσα, ένα πνευματικό κέντρο της νοτιοβαλκανικής μουσικής. Για να εκτιμήσουμε πλήρως το πλούσιο πολιτιστικό αγαθό της ελληνικής δημοτικής μουσικής, πρέπει να κατανοήσουμε όλα τα μέρη που συνεισφέρουν στο σύνολο».
— Christopher King, εθνομουσικολόγος, συγγραφέας, παραγωγός και θιασώτης της παραδοσιακής μουσικής
Η μυσταγωγία συνεχίζεται. Το δεύτερο ετήσιο τριήμερο φεστιβάλ θα υποδεχτεί μουσικούς από την Κροατία, την Κορυτσά, το Μεσολόγγι, τη Βόρεια Μακεδονία, τις Πρέσπες, τη Θεσσαλονίκη, και όχι μόνο.
Ο Κρίστοφερ Κινγκ οραματίζεται ένα δημόσιο πρόγραμμα που θα συνεχίσει να εμβαθύνει την κατανόησή μας για τις μουσικές κουλτούρες της Ελλάδας και των νότιων Βαλκανίων. Πιστεύει ότι η μουσική δεν είναι ένα στατικό, ομοιογενές πράγμα, αλλά αντίθετα ένα σύνθετο, εξελισσόμενο ανθρώπινο φαινόμενο που δεν έχει σύνορα, καθώς και ότι ο πολιτισμός και η ιστορία μπορούν να κατανοηθούν μέσα από τον φακό της μουσικής.
*Εντός του αρχαιολογικού χώρου δεν επιτρέπεται κατανάλωση ποτού/φαγητού, ούτε το κάπνισμα.
Πρόγραμμα
Παρασκευή 28 Ιουνίου | 20:30–23:30
Ο Κρίστοφερ Κινγκ θα ανοίξει το τριήμερο «Γιατί ’ναι μαύρα τα βουνά ’24: Οι μουσικές κουλτούρες των νότιων Βαλκανίων» παίζοντας θεματικούς δίσκους 78 στροφών ανδρικής πολυφωνικής μουσικής από την Αλβανία, μια σπάνια ηχογράφηση πίπιζας, μουσική με κλαρίνα από ένα συγκρότημα Τσιγγάνων της νότιας Αλβανίας, άλλα 78άρια, ενώ θα περιγράψει επίσης το πλαίσιο της μουσικής αυτής της πρώτης βραδιάς. Στη συνέχεια θα εμφανιστούν ζωντανά μουσικοί και η βραδιά θα κλείσει με την προβολή ταινίας.
- 1ο μέρος: Grupi Lab (έξι πολυφωνικοί τραγουδιστές από την περιοχή της Λιαπουριάς στην Αλβανία, με επικεφαλής τον Golik Jaupi)
- 2ο μέρος: Ηλίας Κακαρούκας με το σχήμα του από το Αγρίνιο (τρεις Ρομά μουσικοί, συνοδευόμενοι από μέλη του Συλλόγου Πανηγυριστών «Ο Άη Σύμιος»)
- 3ο μέρος: Προβολή της ταινίας “Gjeneral Gramafoni” του Viktor Gjika (μια ταινία για τη μουσική της νότιας Αλβανίας την περίοδο της ιταλικής κατοχής της χώρας), την οποία προλογίζουν η κόρη του σκηνοθέτη, Ester Gjika, με τον Κρίστοφερ Κινγκ, με τον Δημήτρη Δάλλα να μεταφράζει.
Σάββατο 29 Ιουνίου | 20:30–23:30
Ο Κρίστοφερ Κινγκ συνεχίζει την αφήγηση για το τριήμερο «Γιατί ’ναι μαύρα τα βουνά ’24: Οι μουσικές κουλτούρες των νότιων Βαλκανίων» παίζοντας δίσκους 78 στροφών από την Κροατία, τη Βόρεια Μακεδονία, τη Θεσπρωτία, καθώς και άλλα 78άρια. Στη συνέχεια θα εμφανιστούν ζωντανά μουσικοί και η βραδιά θα κλείσει με την προβολή ταινίας.
- 1ο μέρος: Adam Semijalac και Fige (κροατικά «πειραγμένα» παραδοσιακά και χορωδία)
- 2ο μέρος: Nova Prespa Band με τον Πάνο Σκουτέρη και τον Aurel Qirjo (συγκρότημα χάλκινων πνευστών από την περιοχή των Πρεσπών στη Βόρεια Μακεδονία, μαζί με μουσικούς από την Ήπειρο)
- 3ο μέρος: Προβολή της ταινίας «Ενθύμιον | Μια ωδή στην Ήπειρο» του Νίκου Ζιώγα (μια ταινία για το πέρασμα του χρόνου, τις αλλαγές στην παράδοση και την παρουσία της μουσικής σε ένα χωριό της Θεσπρωτίας), την οποία προλογίζουν ο σκηνοθέτης και ο Δημήτρης Χρυσομάλλης, με τον Δημήτρη Δάλλα να μεταφράζει.
Κυριακή 30 Ιουνίου | 20:30–23:30
Ο Κρίστοφερ Κινγκ κλείνει την αφήγηση του τριήμερου «Γιατί ’ναι μαύρα τα βουνά ’24: Οι μουσικές κουλτούρες των νότιων Βαλκανίων» παίζοντας δίσκους 78 στροφών από τη Μακεδονία, τη Βουλγαρία και άλλες περιοχές. Θα ακολουθήσουν lives.
- 1ο μέρος Act: Alkyone (ελληνικά παραδοσιακά τραγούδια και ονειρικό fusion από τη Μακεδονία)
- 2ο μέρος: Samir Kurtov (κουαρτέτο Ρομά βιρτουόζων στον ζουρνά από τη νοτιοδυτική Βουλγαρία)
Εργαστήριο για το παραδοσιακό τραγούδι της Κροατίας με τη χορωδία Fige
Σάββατο 29 Ιουνίου | 11:00 | Πλατεία Παλιάς Αγοράς
Μέσα από τη συμμετοχή σε αυτό το εργαστήριο, το κοινό και οι συμμετέχοντες θα μπορέσουν να κατανοήσουν και να αντιληφθούν εννοιολογικά τα στοιχεία του παραδοσιακού τραγουδιού της Κροατίας, και πιο συγκεκριμένα τη φωνητική και μελωδική δομή του. Στόχος είναι να ξεκινήσει η διαδικασία εκμάθησης αυτών των τραγουδιών.