Afterimage: Η συγκλονιστική ταινία ενός πρωτοποριακού καλλιτέχνη που έθεσε την ζωή του απέναντι στο καθεστώς
Στη μεταπολεμική Πολωνία, ο πρωτοποριακός ζωγράφος Βλάντισλαβ Στρεμίνσκι δουλεύει ως καθηγητής στην Κρατική Σχολή Καλών Τεχνών. Ένας μεγάλος καλλιτέχνης και συν-δημιουργός της θεωρίας του Unism, ο Στρεμίνσκι έγινε διάσημος πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι μαθητές του ακόμα τον αντιμετωπίζουν σαν τον “Μεσσία της μοντέρνας ζωγραφικής”, αλλά οι αρχές του πανεπιστημίου και το Υπουργείο Πολιτισμού έχουν διαφορετική άποψη. Ο Στρεμίνσκι δεν διαπραγματεύεται τη τέχνη του και αρνείται να συμμορφωθεί στους κανονισμούς του κόμματος. Σταδιακά αποβάλλεται από το πανεπιστήμιο και την ένωση των καλλιτεχνών. Αλλά οι μαθητές του εξακολουθούν να τον στηρίζουν και να τον επισκέπτονται για ιδιωτικά μαθήματα.
Στο τελευταίο του αριστούργημα, ο μεγάλος Πολωνός σκηνοθέτης που έφυγε από τη ζωή πριν λίγους μήνες σε ηλικία 90 χρόνων, αφήνοντας πίσω του 56 ταινίες (μεταξύ των οποίων τα «Κανάλ», «Στάχτες και Διαμάντια», «Χωρίς Αναισθητικό»), απέδειξε για ακόμα μια φορά το ταλέντο του και την οξύτητά του να παρατηρεί και να καταγράφει τις ιστορικό-κοινωνικές αλλαγές και τους μηχανισμούς τους. Στο «Afterimage» θέτει κρίσιμα ερωτήματα για την ευθύνη μας, στο πλαίσιο μίας ρευστής μεταμοντέρνας πραγματικότητας, πηγαίνοντας πίσω στη μεταπολεμική εποχή της Πολωνίας και επιλέγοντας ως πρωταγωνιστή έναν καλλιτέχνη που η πολιτική κατάσταση της Πολωνίας τον κατέστρεψε. Ο στόχος του, να μας θυμίσει το μάθημα από τις παλιότερες εμπειρίες μας.
“Powidoki” rez. Andrzej Wajda. Photo: Jaroslaw Sosinski
“Powidoki” rez. Andrzej Wajda Zdjecia: Pawel Edelman fotosy: Anna Wloch www.annawloch.com
ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ
Ήθελα να σκηνοθετήσω την ιστορία ενός καλλιτέχνη, ενός ζωγράφου εδώ και πολύ καιρό. Αποφάσισα να φέρω στην οθόνη τον Βλάντισλαβ Στρεμίνσκι γιατί υπήρξε ένας από τους πιο πετυχημένους Πολωνούς καλλιτέχνες. Ταυτόχρονα, ήθελα να δείξω τη σύγκρουση του με το κομμουνιστικό κράτος. Ο Στρεμίνσκι κατανόησε τον δρόμο της μοντέρνας τέχνης. Τον εξήγησε στο βιβλίο του Theory of Vision. Η πεποίθηση πως δεν υπάρχει κανένας άλλος δρόμος εκτός της αφηρημένης τέχνης, αφού η θεματική ζωγραφική και ο μέτα-ιμπρεσιονισμός τα έχουν ήδη πει όλα, του έδωσαν τη δύναμη να αντιταχθεί στις κομμουνιστικές αρχές. Το Afterimage είναι το πορτρέτο ενός αδιάσπαστου ανθρώπου – ενός ανθρώπου βέβαιου για τις αποφάσεις που έχει πάρει. Ενός ανθρώπου αφιερωμένου σε μια τέχνη που δεν διακρίνεται εύκολα. Ήταν ένας εξαιρετικός δάσκαλος, αλλά και ο ιδρυτής του δεύτερου στον κόσμο Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης του Λοτζ το 1934. Η ταινία αποτυπώνει τέσσερις σημαντικές χρονιές 1949 – 1952, όταν η σοβιετοποίηση της Πολωνίας πήρε την πιο σκληρή μορφή, και ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός έγινε η υποχρεωτική μορφή καλλιτεχνικής έκφρασης.
- Πολωνία. Έγχρωμο.