Η Popaganda στο Βερολίνο: Στο Fuocoammare, ντοκιμαντέρ για τη Λαμπεντούζα, η Χρυσή Άρκτος

Φωτο: ANSA

«Έχουμε μάθει να καλοδεχόμαστε οτιδήποτε μάς στέλνει η θάλασσα» είχε πει ένας ψαράς στον Gianfranco Rossi, που πέρασε ενάμιση χρόνο στη Lampedusa γυρίζοντας το Fucoammare του, ένα ντοκιμαντέρ για το ιταλικό νησί που έχει μετατραπεί σε πύλη εισόδου αλλά και σε υγρό τάφο για χιλιάδες μετανάστες και πρόσφυγες τα τελευταία χρόνια. Aυτήν τη φράση χρησιμοποίησε κι ο Ιταλός ντοκιμαντερίστας, όταν ανέβηκε στη σκηνή για να παραλάβει τη Χρυσή Άρκτο από τα χέρια της Meryl Streep, φετινής προέδρου της Επιτροπής του Φεστιβάλ, που απένημε απόψε τα βραβεία του .

Πηγή: Reuters

«Η Ευρώπη έχει επιτέλους αρχίσει να μιλά γι’ αυτό το πράγμα, όμως δεν μου αρέσει καθόλου αυτό που βλέπω: οι τοίχοι και τα φράγματα δεν έχουν λειτουργήσει ποτέ στις ζωές μας, και είναι απαράδεκτο άνθρωποι να πεθαίνουν διασχίζοντας τη θάλασσα για να δραπετεύσουν από τραγωδίες», συμπλήρωσε ο σκηνοθέτης, του οποίου το ντοκιμαντέρ η Meryl Streep χαρακτήρισε ως «ακριβώς αυτό που πρέπει να είναι και το φεστιβάλ Βερολίνου σήμερα: επείγον, ευαίσθητο, και απαραίτητο». Πέρα απ’ την πολιτική φόρτιση με την οποία υπογράμμισε τη σημαντικότητα της ταινίας η Streep, το Fuocoammare, που προβλήθηκε στις πρώτες μέρες του φεστιβάλ, είχε αναδειχθεί από νωρίς το φαβορί του φετινού διαγωνιστικού, ηγούμενο των προτιμήσεων των κριτικών τόσο στην παραδοσιακή λίστα του Screen International , όσο και στον φετινό πίνακα των κριτικών της FIPRESCI. 

Λιγότερο επείγουσες, αλλά εξίσου πολιτικοποιημένες ήταν οι θεματικές και των υπόλοιπων βραβείων της επιτροπής, τουλάχιστον στη δεύτερη και την τρίτη θέση της καλύτερης ταινίας. Η σατιριτκή παραβολή Death in Sarajevo του Βόσνιου Danis Tanovic για παράδειγμα, που βραβεύθηκε με την Αργυρή Άρκτο, μπορεί να έλαχε γενικά χλιαρής δημοσιογραφικής αποδοχής, επιφυλλάσσει όμως αρκετές κοφτερές μπηχτές για τον παραλογισμό της πολιτικοποίησης και του κοντόφθαλμου συνδικαλισμού, μέσα στην ιστορία της για μια επέτειο των 100 ετών απ’ τη δολοφονία του Αρχιδούκα Franz Ferdinand, που από εκδήλωση αδέλφωσης των λαών, μετατρέπεται σε απεργειακή αρένα βίας και αίματος.

Ο πατέρας της Φιλιπινέζικης Επανάστασης στα τέλη του 19ου αιώνα, o Andres Bonifacio y de Castro, είναι ο πυρήνας της νέας ταινίας του Μεξικανού Lav Diaz, που μετά την 7μισάωρη Melancholia και το 5μισάωρο From What is Before, ήρθε φέτος φέτος στο Βερολίνο για να διαγωνιστεί με το 8ωρο έπος του A Lullaby to a Sorrowful Mystery. Η ταινία βραβεύτηκε με το Ειδικό Βραβείο Alfred Bower –την άτυπη Χάλκινη Άρκτο– ως «δουλειά που ανοίγει νέες προοπτικές στην κινηματογραφική γλώσσα». Βραβείο ταιριαστό βέβαια, για μια ταινία που πάει να μετατρέψει τη θέαση σε μεροκάματο.

Κι αν τα τρία μεγάλα βραβεία ήταν ενδεικτικά του προφίλ Meryl Streep ως έντονα πολιτικοποιημένης προσωπικότητας, αυτά της σκηνοθεσίας και του σεναρίου έφεραν έντονο το άρωμα γυναίκας στην προεδρία της φετινής Επιτροπής: με το L’ Avenir, την πρώτη της συμμετοχή στη Berlinale, η Γαλλίδα Mia Hansen Love κέρδισε το βραβείο Σκηνοθεσίας για τον μειλίχιο τρόπο με τον οποίο ζωγραφίζει ένα ευαίσθητο πορτρέτο του πώς μια γυναίκα συμβιβάζεται με την ιδέα του περάσματος του χρόνου, ενώ στο United States of Love, τη δεύτερη πιο μονοδιάστατη ταινία του φετινού Διαγωνιστικού (μετά το ανεπαρκέστατο Genius – https://popaganda.gr/berlinale-2016-genius-jude-law-colin-firth/), ο Tomas Wasilewski, παιδί θαύμα του σύγχρονου Πολωνικού σινεμά, κέρδισε το βραβείο σεναρίου για την ιστορία τεσσάρων γυναίκων υπό συναισθηματική και νευρική καταρράκωση, στην επαύριο του περάσματος της χώρας τους από τον κομμουνισμό στην Δύση.

Παρά το σκληρό ανταγωνισμό απ’ το βάρος του ονόματος και την διακριτικότητα της ερμηνείας της Isabelle Huppert στο L’ Avenir, η Trine Dylhom απέσπασε πανάξια το βραβείο Γυναικείας Ερμηνείας για την επιβλητική της εμφάνιση ως γυναίκα υπό διάλυση στο The Commune του Thomas Vinterberg, ο δε Majd Mastour, που θα άξιζε διάκρισης ακόμα και για το επώνυμό του μονάχα, απέσπασε το βραβείο Ανδρικής Ερμηνείας για τον πρωταγωνιστικό του ρόλο στο Hedi του Mohamed Ben Attia, που παρακολουθεί τον πρωταγωνιστή του να διαλύει το συνοικέσιό του, να αψηφά τη μάνα και το αφεντικό του, και γενικότερα να ξετινάζει από πάνω του την ποδηγέτηση μιας ολόκληρης ζωής, όταν τον τυλίγει στην απελευθερωτική του δύναμη ο αστραπιαίος έρωτας.

Στα βραβεία των περιφερειακών επιτροπών το Fuocoammare ξεχώρισε αποσπώντας διακρίσεις από τη Διεθνή Αμνηστία, την Οικουμενική Επιτροπή (αποτελούμενη από απεσταλμένους από τις εκκλησίες των Καθολικών και των Ευαγγελιστών), αλλά και το βραβείο των αναγνωστών της Berliner Morgenpost, ενώ το The First The Last, του Βέλγου Bouli Lanners, βραβεύθηκε από την Οικουμενική Επιτροπή, και από την επιτροπή του βραβείου Label, από το δίκτυο Europa Cinemas.

Το βραβείο της FIPRESCI για ταινία του Διαγωνιστικού απονεμήθηκε στο Death in Sarajevo του Danis Tanovic, για το Panorama πήγε στο Aloys του Γερμανού Tobias Nolle, ενώ απ’ το Forum το απέσπασε η ταινία The Revolution Won’t be Televised της Σεναγαλέζας Rama Thiaw.