Τι θέση έχει ένα Φεστιβάλ Βιβλίου στην Ελλάδα του σήμερα, κύριε Πλαστάρα;

Μπορεί ο Σεπτέμβρης να μας έφερε πίσω στην Αθήνα, αυτό όμως δεν σημαίνει πως το μυαλό μας πρέπει να σταματήσει το σεργιάνι: τα μεγαλύτερα ταξίδια είναι μόνο μερικές σελίδες μακριά, άλλωστε, και στο 45ο Φεστιβάλ Βιβλίου, που διοργανώνεται από 2 έως 15 Σεπτεμβρίου στο Ζάππειο, 120 εκδοτικοί οίκοι απ’ όλη την Ελλάδα περιμένουν για να μας κόψουν εισιτήριο, για ταξίδια από τις πιο μακρινές γωνιές του σύμπαντος μέχρι τις πιο μύχιες κόγχες του εαυτού μας. Λίγο πριν ανοίξουν οι πύλες της διοργάνωσης όμως, ο πρόεδρος του Συνδέσμου Εκδοτών Βιβλίου, Γρηγόρης Πλαστάρας, μιλάει στην Popaganda για τους στόχους του φετινού Φεστιβάλ Βιβλίου, τη θέση του σ’ ένα τοπίο εξάλειψης της αναγνωστικής κουλτούρας απ’ το προφίλ του Έλληνα, και τη στάση του απέναντι σε μια πολιτεία που φαίνεται με την αδιαφορία της να δημιουργεί περισσότερα προβλήματα απ’ όσα προθυμοποιείται να λύσει.

Ποιοι είναι οι στόχοι σας για το φετινό Φεστιβάλ Βιβλίου στο Ζάππειο; Τι θέλετε να πετύχετε ως Σ.ΕΚ.Β. αλλά και πώς να επωφεληθούν από αυτό οι εκδότες-συμμετέχοντες; Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, είμαστε εδώ, στο χώρο του Ζαππείου Μεγάρου με το 45^ο Φεστιβάλ του Συνδέσμου Εκδοτών Βιβλίου. Το Φεστιβάλ φιλοδοξεί να αποτελέσει ένα μείζον πολιτιστικό γεγονός για την Αθήνα, με την ανάδειξη του καλού βιβλίου και με παράλληλες πνευματικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις.

Στην εποχή της δυσπιστίας προς τα Μέσα, τη στροφή του καταναλωτή μακριά απ’ τις παραδοσιακές, παθητικές μεθόδους πληροφόρησης, και την άνοδο της κοινωνικής δικτύωσης ως βασικού διαύλου ανταλλαγής απόψεων, η θέση ενός φεστιβάλ βιβλίου φαίνεται πιο καίρια από ποτέ: αυξάνει αυτό την πίεση και την ευθύνη σχεδιασμού του; To Φεστιβάλ Βιβλίου διαχρονικά απευθύνεται σε όλους τους πολίτες και τους κοινωνικούς φορείς. Ο στόχος μας είναι να βρει απήχηση σε όσο γίνεται περισσότερους αποδέκτες. Θέλουμε, με φόντο το βιβλίο, να δημιουργήσουμε ένα πεδίο ανταλλαγής απόψεων, να θέσουμε ερωτήματα και προβληματισμούς και γενικότερα να ξαναβρούμε την επαφή και την πνευματική επικοινωνία, που στις μέρες μας δυστυχώς σπανίζει. Γι’ αυτό και φροντίζουμε, ως Σ.ΕΚ.Β., να διεξάγεται αυτό το πολύ σημαντικό γεγονός κάθε χρόνο ανελλιπώς.

Το κεντρικό αφιέρωμα του φετινού φεστιβάλ είναι τα 50 χρόνια της ΕΡΤ. Να υποθέσουμε ότι τελικά το βιβλίο δεν έχει τίποτε να φοβηθεί απ’ την τηλεόραση, αλλά αντιθέτως την ωφελεί; Ο ρόλος της δημόσιας τηλεόρασης είναι σημαντικός στο χώρο του πολιτισμού και ειδικότερα του βιβλίου. Και με αφορμή τη συμπλήρωση 50 χρόνων παρουσίας της ΕΡΤ στην ελληνική δημόσια σφαίρα, αποφασίσαμε να αναδείξουμε τη συμβολή της μέσα από το ιστορικό Θέατρο της Δευτέρας, τις τηλεοπτικές μεταφορές ελληνικών μυθιστορημάτων, των εκπομπών που συνεχίζουν να προβάλλουν τους συγγραφείς και την ελληνική βιβλιοπαραγωγή. Με άλλα λόγια, ούτε το βιβλίο ούτε η τηλεόραση έχει να φοβάται το ένα το άλλο. Αν συνεργάζονται σωστά, μόνο οφέλη θα βιώνουμε. Είναι δύο σημαντικά Μέσα διάδοσης της γνώσης και της πληροφορίας, τα οποία έτσι και τα διαχειριζόμαστε όπως πρέπει, κερδισμένοι βγαίνουμε. Για εμάς, η Δημόσια Τηλεόραση πρέπει να είναι μέσα στο τηλεοπτικό πεδίο μια νησίδα διάσωσης της ποιότητας και του πολιτισμού μας.

Σε μια αγορά που παρά την κατά 10% πτώση των τιμών τα τελευταία χρόνια, έχει πια συρρικνωθεί κατά 70% σύμφωνα με τις μετρήσεις, θα μπορούσε να πει κανείς ότι το βιβλίο στις πολιτισμικές συνήθειες του Έλληνα έχει θέση αντίκας. Υπάρχει περιθώριο αναστροφής κι ανάκαμψης της αναγνωστικής κουλτούρας, ή μήπως δεν βρίσκεται εκεί η βασική παθογένεια του βιβλίου; Το Φεστιβάλ Βιβλίου, μάς παρέχει πέραν των άλλων και το δημόσιο βήμα για να προβάλλουμε τα πολλά, και στις περισσότερες περιπτώσεις, χρονίζοντα προβλήματα του κλάδου μας, των οποίων οι επιπτώσεις θίγουν και πολλούς άλλους επαγγελματικούς κλάδους αλλά και τους ίδιους τους πολίτες της χώρας. Έτσι λοιπόν, και φέτος θα μας απασχολήσουν όλες αυτές οι προβληματικές ώστε να προσπαθήσουμε την αναστροφή του κλίματος και την ανάκαμψη της κατάστασης που αναφέρετε. Για παράδειγμα, η ανάδειξη της φιλαναγνωσίας στην κοινωνία μπορεί να εξαλείψει κάθε άποψη περί «αντίκας» -αλλά τέτοιο πρόγραμμα δεν υπάρχει. Όπως απουσιάζει και ο φορέας με αποκλειστικό αντικείμενο τη χάραξη της εθνικής πολιτικής για το βιβλίο, και ένας τέτοιος φορέας πρέπει να επανασυσταθεί. Ως Σ.ΕΚ.Β., θέλουμε να συμβάλλουμε στη χάραξη της εθνικής πολιτικής για το βιβλίο, ώστε και την αναγνωστική κουλτούρα να ενδυναμώσει, και ο κλάδος μας να μην αντιμετωπίζει προβλήματα, όπως η ενιαία τιμή του βιβλίου, η αύξηση του ΦΠΑ, ο αθέμιτος ανταγωνισμός, η εγκατάλειψη των προγραμμάτων των σχολικών βιβλιοθηκών, προβλήματα που θα έπρεπε να μη τι άλλο να βρίσκονται προς επίλυση.

Έχει περάσει πια μισή δεκαετία σχεδόν, απ’ τη μαζική εισβολή του ψηφιακού βιβλίου στην αγορά, που εμφανίστηκε ως μια νέα μεγάλη απειλή για το παραδοσιακό βιβλίο. Υπέρ ποιου μέσου βλέπετε να έχει ισορροπήσει τελικά η πλάστιγγα; Ο παραδοσιακός τρόπος ανάγνωσης, χιλιετίες τώρα, πολύ πριν την τυπογραφία, ήταν σχετικός με τον αποτυπωμένο λόγο. Τώρα βέβαια υπάρχει και ο ηλεκτρονικός λόγος. Παρότι αυτοί οι δύο λόγοι, ο έντυπος και ο ηλεκτρονικός, φαίνονται να αντιμάχονται ο ένας τον άλλον, θα βρεθεί η μέση οδός να συνυπάρξουν, και έτσι ο έντυπος δεν θα χάσει την αξία του όπως πολλοί πιστεύουν. Γιατί, άλλο πράγμα να κρατάς στα χέρια το σώμα του μηνύματος και άλλο να το βλέπεις στην οθόνη. Έχοντας επίγνωση ότι το καλό βιβλίο, ως εκ της φύσεώς του, πάντα διαφεύγει τον στενά εμπορικό χαρακτήρα του, θέλουμε και επιδιώκουμε κάθε χρόνο το Φεστιβάλ Βιβλίου να αποτελεί όαση και πρόταση πολιτισμού στην πόλη μας.