Η πρώτη επαφή μου με την μουσική του Sadoma έγινε σε ένα live στη Θεσσαλονίκη, το 2013, όπου βρέθηκα τυχαία για κάποια άσχετη δουλειά. Διασχίζοντας το club για να φύγω όταν η δουλειά τελείωσε, κάτι, ίσως το beat που έπαιζε ή κάποιος στίχος ή το στήσιμο και η παρουσία του MC, με έκανε να κοντοσταθώ λίγο και να ρωτήσω τον , πιο καλά ενημερωμένο, φίλο που είχε έρθει μαζί μου: «Ποιος είναι αυτός ρε;». Η απάντηση που πήρα ήταν «Κάτσε εδώ που είσαι, πάω να φέρω μπίρες».
Έτσι, βλέποντας τον Sad live για μια ώρα περίπου μέχρι να τελειώσει το set του και να βγει ο επόμενος καλλιτέχνης, είδα ένα ράπερ να ξεδιπλώνει μπροστά μου ένα ένα τα πράγματα που με κάνουν να αγαπάω την κουλτούρα του χιπ-χοπ: την δρομίσια μαγκιά, μετρημένη όμως με ευαισθησία και καλή διάθεση. Την δημιουργική μυθοπλασία, την διήγηση ιστοριών που σε κρατάνε να τις ακούσεις μέχρι το τέλος, το καλό delivery που σε προκαλεί να διακρίνεις τι δεν λέγεται, από αυτά που λέγονται. Μετρημένα, στα ίσια και σταράτα.
Δεν έγινε κάτι ιδιαίτερα αποκαλυπτικό πέραν τούτου. Δεν έγινα σε μια μέρα ο μεγαλύτερος φαν του Sadoma, ούτε άρχισα από τότε να παρακολουθώ την ελληνική ραπ σκηνή με ευλάβεια κι άλλα τέτοια κλισέ. Αυτό που έγινε ήταν ότι τον κατάλαβα. Του έδωσα σεβασμό σαν δημιουργό. Κατάλαβα κι ερμήνευσα με δικό μου τρόπο αυτά που έλεγε. Όσο για την σκηνή, ήταν ένα δείγμα ότι το ελληνικό ραπ, αν δεν έχει ενηλικιωθεί, τουλάχιστον έχει ωριμάσει.
Από τότε έτυχε να τον γνωρίσω και προσωπικά, να πω και δυο κουβέντες μαζί του για την μουσική και όχι μόνο. Ώσπου προς το τέλος του 2016, κάπου μέσα στο χάος του ίντερνετ, είδα για την κυκλοφορία του νέου του δίσκου, «Η Τέχνη Της Επιβίωσης». Ακούγοντας το, μου γεννήθηκε η επιθυμία να μιλήσω μαζί του, και να καταγράψω αυτήν την συζήτηση. Δεν θέλει και πολύ ψάξιμο για να καταλάβεις ότι ο Sadomas δεν δίνει συνεντεύξεις συχνά. Το πρώτο πράγμα που τον ρώτησα όταν συναντηθήκαμε ήταν για αυτό.
Δεν δίνεις συνεντεύξεις συχνά. Είναι κάτι που θες να ξεκαθαρίσεις ή που δεν σου έχει δοθεί η ευκαιρία να πεις ποτέ; Ναι, είναι αλήθεια δεν σκοπεύω σε συνεντεύξεις πολύ, δεν είμαι τόσο κοινωνικός με τα media. Χωρίς να σνομπάρω, έτσι; Είναι μια μορφή τέχνης κι αυτό. Δεν κρατάω εσκεμμένα low profile.
Θες να πεις δυο λόγια για τον εαυτό σου; Το όνομα μου είναι Sadomas. Ένα από τα ονόματα μου τουλάχιστον. Μεγάλωσα στην επαρχία και συγκεκριμένα στην πόλη της Πρέβεζας. Με το ραπ ξεκίνησα σαν ακροατής σε μικρή ηλικία, κάπου το 95-96, και λίγο αργότερα σαν γκραφιτάς, όχι και τόσο ταλαντούχος. Από το γκράφιτι προέκυψε και το παρατσούκλι Sad που έπειτα τροποποιήθηκε. Έγραφα και κάτι χαζοστιχάκια ως τότε, μέχρι το 2000 όταν είδα για πρώτη φορά σε ένα live των TXC ένα γκρουπ από τα Γιάννενα, τους SADISNIA, που τα σπάσαν όλα κυριολεκτικά. Τότε είπα στον εαυτό μου ότι μπορεί κάποιος από επαρχία να ανέβει και να κάνει κάτι στην σκηνή. Έτσι ξεκίνησα. Δύσκολες εποχές αλλά γαμάτες.
Σε τι φάση σε βρίσκει το 2017; Με βρίσκει γεμάτο όρεξη για νέες δημιουργίες, φρέσκο πράμα. Σε σόλο επίπεδο και με τα γκρουπ. Κάποια ανεκπλήρωτα πρότζεκτ, κολεκτίβες και ντουέτα θα πάρουν σάρκα και οστά. Επίσης είμαι γεμάτος ενέργεια για συναυλίες, αφού πέρασα ένα μεγάλο διάστημα στο studio γράφοντας τα κομμάτια για την «Τέχνη Της Επιβίωσης». Ένα πολύ σημαντικό γεγονός για μένα είναι η συνεργασία με τον Άγγλο σκηνοθέτη Oliver White (Red Sektion), από το Bristol, που προσφέρθηκε να μου γυρίσει video clip δηλώνοντας «fan». Ταξίδεψε στην Ελλάδα και γυρίσαμε το video για το κομμάτι «Το Πρέπον». Χαίρομαι ιδιαίτερα που αυτό το κομμάτι θα ταξιδέψει στο εξωτερικό. Επίσης, σε προσωπικό επίπεδο, έχω κάνει αλλαγές. Από το μέρος που ζω, έχω μετακομίσει Θεσσαλονίκη πρόσφατα, και προφανώς και τους ανθρώπους που συναναστρέφομαι. Είμαι πιο κοντά στο στοιχείο μου, χωρίς βέβαια να ξεχνώ. Έχω μια πολύ καλή έξτρα έδρα, έτσι αισθάνομαι. Έμενα και παλιότερα εδώ. Παλεύω με τα κύματα.
Πες μας δυο λόγια για την «Τέχνη της επιβίωσης». Είναι το νέο μου σόλο πρότζεκτ. Περιέχει 14 tracks, και 2 κρυφά. Κάποια από αυτά, όπως το «Βουτιά Στον Υπόνομο» και το «Γλώσσα Της Νύχτας» έγιναν πιο παλιά, το 2014 και είχαν αρχικό προορισμό ένα πρότζεκτ με τους RNS. Τα περισσότερα tracks ηχογραφήθηκαν στο I AM HIP HOP Studio στη Θεσσαλονίκη από το Λόγο Απειλή, που έβαλε και την ηχοληψία του θέματος. Στην παραγωγή έχουμε πάλι κάποια tracks από το Λόγο Απειλή αλλά και beats από τους Mικρό Κλέφτη, Phaser, Primal, Madnesskey, Zod, Spasmo και κάποια δικά μου. Αυτά τα beat διάλεξα ανάμεσα σε πολλά για να δέσουν την ατμόσφαιρα του άλμπουμ. Στα scratch έχουμε κατά κύριο λόγο τον παλιόφιλο και συνεργάτη DJ Waif αλλά και DJ Cutbrawl, DJ X Quze. Στα ραπ συμμετέχουν οι Κανών, Θύτης, Νέγρος Του Μοριά και MC Maco, 12oς Πίθηκος, Λεξ, Τζαμάλ, Constantine The G, ΔΠΘ.
«Μεγάλωσα σε μια πόλη όπου η μοναξιά και οι άδειοι δρόμοι είναι η καθημερινότητα. Το περιθώριο. Είμαι άνθρωπος που ζει ως επί το πλείστον τη νύχτα, λόγω συνθηκών, επιλογής και συνήθειας. Αυτό είναι το background μου, όχι μόνο τώρα τελευταία αλλά για το μεγαλύτερο κομμάτι της ζωής μου»
Όταν κάποιος ακούει μια καινούρια δουλειά σου, αναπόφευκτα το πρώτο πράγμα που παρατηρεί είναι οι πολλές συνεργασίες. Πόσο σημαντική είναι για σένα αυτή η πολυφωνία στα κομμάτια σου; Στο ραπ πάντα έπαιζε το φαινόμενο «μπούγιο». Οι συμμετοχές στα κομμάτια χρωματίζουν τον δίσκο, κάνουν πιο ζωντανό το ταξίδι, δεν μπορώ την μονοτονία. Έχω καταθλιπτικές τάσεις και δεν με βοηθά. Όλοι οι καλλιτέχνες που συμμετέχουν έχουν την εκτίμηση μου και μεγάλο σεβασμό για αυτό που κάνουν μουσικά και λυρικά. Είναι οι περισσότεροι από αυτούς που πλαισιώνουν τον κύκλο μου. Τους ευχαριστώ, με κάνουν καλύτερο. Είναι άνθρωποι που λίγο πολύ έχουμε γελάσει και κλάψει παρέα. Δεν νιώθω ότι υπάρχει κάποια υπερβολή σε αυτό.
Το δεύτερο πράγμα που συνειδητοποιεί ο ακροατής όταν αφιερώνει λίγο ακόμα χρόνο είναι η ιδιαίτερη αισθητική των στίχων που γράφεις. Σκοτεινοί δρόμοι και λίγο από σουρεαλισμό, λίγο φανταστικά πλάσματα και τοπία, λίγο ιαπωνική εικονογραφία. Υπάρχει κάτι από το οποίο αντλείς έμπνευση όταν γράφεις; Μεγάλωσα σε μια πόλη όπου η μοναξιά και οι άδειοι δρόμοι είναι η καθημερινότητα. Το περιθώριο. Είμαι άνθρωπος που ζει ως επί το πλείστον τη νύχτα, λόγω συνθηκών, επιλογής και συνήθειας. Αυτό είναι το background μου, όχι μόνο τώρα τελευταία αλλά για το μεγαλύτερο κομμάτι της ζωής μου. Για την έμπνευση και τις επιρροές, θα πω πως δεν ακούω μόνο ραπ αλλά πάντα έχω όρεξη να ξαναερευνήσω τους Wu, να νταγκλάρω με Roc Marciano, να πωρωθώ με κάτι καινούριο από Ευρώπη. Πρόσφατα γουστάρω πολύ με τους Γάλλους Droogz La Brigade. Eκτός από αυτό όμως ψάχνω πιο ώριμα την μουσική. Είτε είναι αφρικάνικη jazz, πειραματικό rock, trip hop, προπολεμικά ρεμπέτικα ή φουτουριστικοί ήχοι. Μου αρέσουν οι ταινίες αλλά πιο πολύ κυνηγάω τα βιβλία. Φιλοσοφία, ποίηση, μυθιστορήματα, ιστορία, μου οξύνουν την φαντασία και με βοηθάνε στην έκφραση. Έχω συνδέσει κάπως την κουλτούρα των samurai. Ήταν πολυπράγμονες πέρα από τρομεροί μοναχικοί πολεμιστές με υψηλούς κώδικες τιμής. Έμπνευση υπάρχει μέσα μου και στη ζωή μου.
Στο στούντιο γράφοντας καινούριες μουσικές ή σπάσιμο επί σκηνής στο live; Τι σε ευχαριστεί περισσότερο; Μετά από μια περίοδο πιεστικής ρουτίνας ένα δυνατό live είναι ότι καλύτερο για να ξελαμπικάρω. Αφού ξελαμπικάρω και ξεφορτώσω για τα καλά, πάμε στο στούντιο να ξεκινήσει ξανά η διαδικασία.
Ποια είναι για σένα η τέχνη της επιβίωσης; Ο τίτλος συνδέει την πραγματικότητα με αυτό που κάνω. Όλοι προσπαθούμε να επιβιώσουμε, δεν φτάνει μια δουλειά. Οι ηθικές αρχές λυγίζουν κι ο καθένας την βγάζει όπως μπορεί. Η ραπ είναι η μουσική της επιβίωσης, η τέχνη της επιβίωσης καλύτερα. Έχει καθιερωθεί στην ελληνική κοινωνία πλέον, όπως ήταν στις ΗΠΑ και την Γαλλία στα 90s. Ο MC είναι συνοδοιπόρος στην καθημερινή επιβίωση. Είναι ένας τύπος που σκέφτεται και για σένα.
Βλέπεις κάτι που σε ανησυχεί ιδιαίτερα στην κοινωνία που ζεις; Κάτι που πιστεύεις ότι μπορείς να επηρεάσεις με τις πράξεις σου και την μουσική σου; Αυτό που βλέπω και με θλίβει στην κοινωνία μας είναι αυτό που λέω σε ένα παλιότερο στίχο: «είναι χειρότερη απ’ τη φτώχεια η μιζέρια». Όλοι τραβάμε παρόμοιο λούκι κι αντί να βοηθάμε ο ένας τον άλλο κάνουμε το αντίθετο. Ο κόσμος διασπάται, αν μπορώ να κάνω κάτι είναι να φέρω πιο κοντά τον κόσμο μέσω της μουσικής.
Να σου πω κι εγώ έναν καινούριο στίχο σου τότε που κολλάει. «Κάθε φορά που σμίγουνε οι καθαρές ψυχές ένας φόβος αργοπεθαίνει». Τι να περιμένει να βιώσει κανείς όταν έρχεται να δει τον Sadoma live; Τώρα στα πρώτα live έχουμε ετοιμάσει μεγάλο κι εκρηκτικό πρόγραμμα. Θα έχει βέβαια την παρουσίαση των κομματιών του νέου CD αλλά και παλιότερα κομμάτια μου. Καταφέραμε και έχουμε την τιμή να έχουμε στην πρώτη βραδιά στην Θεσσαλονίκη, ζωντανά μια σειρά από ονόματα που δεν χρειάζονται εισαγωγή. ΔΠΘ, Τζαμάλ, Λεξ, Κανών, Θύτης, 12ος Πίθηκος, Μικρός Κλέφτης, Λόγος Απειλή, DJ Waif, Νέγρος Του Μοριά, Constantine The G. Με όλους αυτούς θα ξεσηκώσουμε τον κόσμο!
Τέλος, έχεις κάτι να πεις σ’ αυτους που σ’ ακολουθούν για καιρό αλλά και σ’ αυτούς που δεν σε ξέρουν από παλιά; Χαιρετίσματα σε όλα τα παιδιά εκεί έξω. Γνωστοί και άγνωστοι, αν μοιραζόμαστε κάτι κοινό σε μυαλό και καρδιά… Καλή λευτεριά σε όλους!
