«Ο πατέρας»: Ο Στρίνμπεργκ στη σημερινή Ελλάδα.

Το έχει ήδη καταφέρει ο Βασίλης Μπισμπίκης: να περιμένουμε τις παραστάσεις του. Ετσι, στις φετινές αναμενόμενες πρεμιέρες ήταν οπωσδήποτε εκείνη στο θέατρο «Αποθήκη», όπου ο Βασίλης Μπισμπίκης διασκεύασε και σκηνοθέτησε το κλασικό κείμενο ενός σπουδαίου δραματουργού: τον «Πατέρα» του Αύγουστου Στρίνμπεργκ. Και το έφερε στα μέτρα του και στη ματιά του, όπως έκανε στο «Ανθρωποι και ποντίκια». Εστησε ένα απολύτως ρεαλιστικό σκηνικό -το διαμέρισμα μιας μεσοαστικής οικογένειας-, με διακόσμηση ανάμεσα σε vintage και σύγχρονα στοιχεία, με το άθροισμα κακόγουστο, δηλώνοντας έτσι τις αισθητικές επιλογές των ενοίκων του σπιτιού. Η χρόνική περίοδος καθορίζεται απολύτως από το στολισμένο δέντρο: παραμονή Πρωτοχρονιάς. Ο χρόνος της ιστορίας δηλώνεται από ένα επιτοίχιο ηλεκτρονικό ρολόι: ένα 24ωρο. Ενας  άντρας (Τάσος Ιορδανίδης) κάθεται μπροστά στην τηλεόραση, κοιτάζει κάτι χαρτιά και ακούγεται η φωνή του Μιχάλη Κεγαλογιάννη από την εκπομπή του για την υγεία. Μια γυναίκα (Μαρίνα Ασλάνογλου) βγαίνει φορώντας μάσκα ομορφιάς κι ανοίγει τη δική της τηλεόραση, στην κουζίνα. Το πρώτο δείγμα για την τεράστια απόσταση που χωρίζει τους δύο από τους ενοίκους, το ζευγάρι, είναι ήδη φανερό. Και αμέσως, χωρίς κάποια κλιμάκωση, οι δύο αυτοί άνθρωποι αρχίζουν να σπαράσσονται, να ξεσκίζονται κυριολεκτικά, να πονάνε ο ένας τον άλλον. Λεκτικά και σωματικά. Η γυναίκα μειώνει διαρκώς τον άντρα, για την κοινωνική και επαγγελματική αναποτελεσματικότητά του, για τη ζήλεια του, για τις φαντασιώσεις του. Ο άντρας σιωπά στην αρχή αλλά σιγά σιγά οι εκρήξεις και οι ακραία βίαιες αντιδράσεις του γίνονται συχνές. Η τελευταία αφορμή για καβγάδες είναι η πορεία της έφηβης κόρης τους (Νικολέττα Χαρατζόγλου). Ο πατέρας θέλει να την στείλει στο εξωτερικό να σπουδάσει, η μητέρα θέλει να μείνει εδώ και να κάνει ό,τι της αρέσει (της αρέσει το κλαρίνο στην παρούσα φάση, στο οποίο εξασκείται άτσαλα, δίνοντας στους υπόλοιπους ενοίκους του σπιτιού άλλη μια αφορμή για εκνευρισμό). 

Τα μέλη του αδυσώπητου πολέμου γίνονται γρήγορα τρία (η κόρη που συμπλέει με τη μάμά της), μετά τέσσερα (η ανοιακή γιαγιά, Γιάννα Σταυράκη), μετά πέντε, ο θείος, αδελφός της γυναίκας και συνεταίρος του άντρα, (Ιωσήφ Ιωσηφίδης). Η γυναίκα είναι σε υστερία, ο άντρας σε κατάθλιψη, η κόρη σε φάση ανυπακοής και αντίδρασης, η γιαγιά στον κόσμο της, την ενδιαφέρει να ακούει μόνο νέο κύμα και λαϊκά τραγούδια από το τραντζιστοράκι της, που το κουβαλάει σε όλο το σπίτι -εύστοχη εικονοποίηση της καθήλωσής της στο παρελθόν- και να λέει ιστορίες από τα παλιά. Οπως εκείνη από τον Εμφύλιο, που είναι η πραγματική ιστορία του πατέρα της Γιάννας Σταυράκη, και στο τέλος του εξαιρετικού μονολόγου της, σε μια στιγμή επαφής με την πραγματικότητα, λέει: «Εκείνος ήταν πόλεμος, όχι αυτός εδώ». Οσο για το θείο, είναι ο κλασικός Ελληναράς, που καταξιώνεται μόνο μέσα από τις γυναικείες κατακτήσεις του, τις οποίες διαλαλεί κάθε στιγμή. «Κλαρίνο, κάβλα κι επανάσταση» είναι το μότο του. Γενικώς «δεν είναι σπίτι αυτό, χαρακώματα είναι». 

Η μέρα κυλάει έτσι ή λίγο χειρότερα όσο περνάει η ώρα. Τα πράγματα γίνονται όλο και χειρότερα. Η πάλη ανάμεσα στον άντρα και τη γυναίκα είναι πλέον βάρβαρη. Η γυναίκα αποφασίζει να χτυπήσει κάτω από τη μέση αφήνοντας αμφιβολίες για το αν το παιδί είναι του άντρα της. Κι από εκείνο το σημείο ο άντρας χάνει την όση ψυχραιμία προσπαθούσε να δείξει. «… η προαιώνια ανειρήνευτη πάλη των δύο φύλων για επικράτηση» όπως έγραφε ο Αγγελος Τερζάκης αναφερόμενος στο έργο του Στρίνμπεργκ, είναι μπροστά μας σ’ ένα σύγχρονο πλαίσιο. Ο πατέρας δεν μπορεί ν’ αντέξει αυτή την απόλυτη αμφιβολία που δημιουργεί η γυναίκα του. Οι κρίσεις πανικού πολλαπλασιάζονται. Οι βίαιες διαθέσεις του κορυφώνονται. Χάνει ακόμα και την υποστήριξη της μάνας του. Και τότε έρχεται ακόμα μία, έμμεση αλλά εύστοχη ως προς τον χαρακτήρα που σκιαγραφεί, υπενθύμιση του σήμερα, όταν λέει: «Ολοι σας, και μόνος μου». Το μαχαίρι φτάνει γρήγορα στα χέρια του. Και ο απρόσμενος θάνατος καλεί όλους να δουν αλλιώς τα πράγματα.

Ο Βασίλης Μπισμπίκης, ακουμπώντας στον «Πατέρα» που γράφτηκε το 1887, καταφέρνει στη διασκευή του να αναδείξει, μέσα από μια σχέση που νοσεί βαρύτατα, όλες τις παθογένειες της σύγχρονης ελληνικής οικογένειας, ό,τι γοητεύει τους νεοέλληνες -εύκολος πλούτος, καλή κοινωνική ζωή, επίδειξη, σαθρές προσωπικές σχέσεις-, αλλά κι εκείνο που διεκδικούν μετά μανίας: τον έλεγχο των επιλογών των παιδιών τους, την υποσυνείδητη μανία τους να καταξιωθούν μέσα από τα παιδιά τους. «Ο,τι δεν έκανα εγώ, θα το κάνει αυτή» λέει η μάνα κάποια στιγμή. Εκανε μια έντιμη και επιτυχημένη διασκευή και μια παράσταση με ρυθμό. Πήρε την ψίχα του έργου του Στρίνμπεργκ, κράτησε τη δομή και τα πρόσωπα, και το μετέφερε (δείχνοντας και μ’ αυτόν τον τρόπο τη διαχρονία του), μέσω της δικής του σκηνικής γλώσσας, που έχει έντονα τα στοιχεία της βίας και της έντασης, στο σήμερα. Το σκηνικό εικονοποίησε επιτυχημένα την αντίληψή του, ενώ  οι επιλογές των τραγουδιών -γνωστές ροκ επιτυχίες από τα 60’s,  70’s και τα 80’s- παρέπεμπαν σ’ αυτό που ήταν κάποτε ο άντρας και η γυναίκα, σ’ αυτό που άφησαν πίσω τους.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Ο Βασίλης Μπισμπίκης είναι ο άνθρωπος πίσω από την παράσταση της χρονιάς

Η Μαρίνα Ασλάνογλου, ο Ιωσήφ Ιωσηφίδης και η Γιάννα Σταυράκη έγιναν μέρος αυτής της νοσηρής κατάστασης και ερμήνευσαν πολύ καλά τα πρόσωπα που υποδύθηκαν. Ο Τάσος Ιορδανίδης ήταν πολύ καλός στο πρώτο μέρος, στους πιο χαμηλούς του τόνους, αλλά δεν μετέδωσε με την ίδια εσωτερικότητα τις στιγμές της παρανοϊκής βίας και των ξεσπασμάτων του. Αγουρη η Νικολέττα Χαρατζόγλου στο ρόλο της κόρης, σε αρκετά σημεία.

Τις κάνει πολύ καλά ο Βασίλης Μπισμπίκης αυτές τις μεταφορές κλασικών κειμένων στο σήμερα, αναδεικνύοντας με τον δικό του τρόπο τη διάρκειά τους. Είναι από μόνο του, πολύ ενδιαφέρον.