Το Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων παρουσιάζει για δεύτερη χρονιά και μόνο για 8 παραστάσεις το έργο Λεόντιος και Λένα του Γκέοργκ Μπύχνερ, σε πρώτη σκηνοθετική απόπειρα του Παντελή Φλατσούση και μ’ έναν έμπειρο θίασο ηθοποιών και συνεργατών στο πλευρό του.
Την ημέρα ακριβώς που ανακοινώνεται ο επιβεβλημένος γάμος του, ο Λεόντιος αποφασίζει να εγκαταλείψει τη χώρα και φεύγει για μια περιπλάνηση χωρίς σκοπό. Ταυτόχρονα, σε μια κοντινή χώρα η νεαρή Λένα δραπετεύει κι εκείνη προκειμένου να αποφύγει τον επίσης επιβεβλημένο γάμο. Στην άγνωστη χώρα όπου βρίσκονται, συναντιούνται τυχαία και ερωτεύονται αυθόρμητα, χωρίς να γνωρίζουν ο ένας ποιος είναι ο άλλος. Αλλά όταν αποκαλυφθούν οι ταυτότητές τους, τους περιμένει μια έκπληξη. Πρόκειται πράγματι για αληθινό, αυθόρμητο έρωτα ή τα πάντα είναι σχεδιασμένα από πριν; Ο Παντελής Φλατσούσης απαντά.
Ο Παντελής Φλατσούσης
Πρόκειται για ένα έργο που προέρχεται από το μακρινό 1836. Τι σε έκανε να καταπιαστείς με αυτό; Αφενός ότι ο Μπύχνερ είναι ένας συγγραφέας που με ενδιέφερε πάρα πολύ και αφετέρου τα θέματα που διέκρινα σε αυτό το κείμενο, το πώς δηλαδή σχετίζονται ή αντιπαρατίθενται ή αλληλεξαρτώνται εξουσία κι επιθυμία ήταν βασικοί άξονες της ανάγνωσης. Και σίγουρα βρίσκαμε ως αρκετά κοινό ιστορικά έδαφος τη διάψευση μιας επανάστασης, κάτι που αντιμετώπιζε ο Μπύχνερ και η εποχή του, αλλά πολύ διαφορετικά απ’ όσο αυτό μπορεί να υπάρχει στον 20ο ή τον 21ο αιώνα.
Με ποιους τρόπους, σκηνοθετικούς και δραματουργικούς, μεταφέρεις το Λεόντιο και τη Λένα στο σήμερα; Αρχικά, δεν είχαμε σκοπό να το μεταφέρουμε στο σήμερα, αλλά να δουλέψουμε με βάση τα θέματα που θέτει ο Μπύχνερ, πώς τα διαβάζουμε και τι σημαίνουν για εμάς σήμερα αλλά χωρίς μία μεταφορά, μία ευθεία αναλογία δηλαδή στο σήμερα. Άλλωστε το πρίσμα μέσα από το οποίο βλέπει κανείς το σήμερα διαφέρει ανάλογα με τις αναφορές του. Εμάς η εργασία μας ήταν περισσότερο πάνω στη διαφορά. Μας ενδιέφερε να υπάρχει κατά τη διάρκεια της παράστασης κάτι σαν διάλογος των ιστορικών εποχών, του χρόνου και της ιστορίας που βρίσκεται ενδιάμεσά τους. Οπότε, για να απαντήσω στην ερώτησή σας, είτε μέσω της ανάγνωσης των θεμάτων, είτε μέσω του τρόπου που παίζουν οι ηθοποιοί, αλλά και μέσω αποσπασμάτων έξτρα κειμένων από φιλοσοφικές ή κοινωνιολογικές πηγές προσπαθήσαμε να φωτίσουμε από αυτή τη σκοπιά, της ιστορικής διαφοράς δηλαδή, τη δράση.
Το πιο εμφανές και βασικό θέμα του έργου φαίνεται να είναι μια ιστορία αγάπης. Πόσα και ποια άλλα στοιχεία κρύβονται πίσω από αυτή την ιστορία; Ναι, είναι μια ιστορία αγάπης και μια ιστορία απελευθέρωσης ταυτόχρονα. Εδώ υπάρχουν πολλά θέματα. Κύριο θέμα του Μπύχνερ είναι κατά πόσο αποφασίζουμε εμείς για τις πράξεις μας ή όχι. Και μέσα από αυτή την προβληματική αναπτύσσεται στην παράσταση όλο το ζήτημα του κατά πόσο ο έρωτας είναι ένα πεδίο προαποφασισμένο ήδη, με ποιους τρόπους κάτι είναι προαποφασισμένο, ποιος αποφασίζει από τη στιγμή που έχουμε σταματήσει να πιστεύουμε ότι αυτό το κάνει κάποια μαγική ανώτερη δύναμη, πώς προσπαθούμε να ξεφύγουμε, αν μπορούμε να ξεφύγουμε και αν ναι για πόσο χρονικό διάστημα.
Μήπως η εποχή μας πλέον είναι πολύ πιο σκοτεινή από οποιοδήποτε «σκοτεινό παραμύθι» του 19ου αιώνα; Μήπως εν τέλει ο Λεόντιος, η Λένα και η παρέα τους φέρνουν ελπίδα σε εμάς, τους ανθρώπους του 2018; Τώρα αν είναι πιο σκοτεινή η εποχή μας δεν το ξέρω και για να πω την αλήθεια δεν το νομίζω κιόλας. Θα μπορούσαμε ίσως να πούμε ότι μάλλον η εμμονή για διαφάνεια και υγεία είναι η αρρώστια της εποχής. Εμείς κάνουμε μια προσπάθεια να φωτίσουμε έναν κοινωνικό μηχανισμό. Και αυτό μπορεί να δώσει ελπίδα, όπως και το ότι μια διαφυγή δεν είναι απαραίτητα διαφυγή προς τα έξω αλλά μπορεί να συμβεί και εντός του μηχανισμού. Αυτό επίσης είναι ελπιδοφόρο με έναν τρόπο.
Η παράσταση παίζεται για δεύτερη σεζόν στο Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων. Ποια ήταν η αντιμετώπιση του κοινού μέχρι τώρα; Το βρήκαν σκληρό, ρομαντικό, απαισιόδοξο…; Η αλήθεια είναι ότι ο περισσότερος κόσμος το βρήκε αισιόδοξο. Παρότι υπήρχε ο προβληματισμός «τι δηλαδή όλα είναι προαποφασισμένα;’», οι περισσότεροι το βρήκαν αισιόδοξο. Μάλλον φταίει ότι κι εμείς δεν πιστεύουμε πως όλα είναι προαποφασισμένα. Δεν πιστεύουμε σε κάποιο αόρατο χέρι που παρεμβαίνει.
Ποιες ήταν οι βασικότερες δυσκολίες που αντιμετώπισες στην πρώτη σου αυτή σκηνοθετική απόπειρα; Τι θα συμβούλευες τους σκηνοθέτες που ξεκινούν τώρα την πορεία τους; Να συμβουλέψω δεν είμαι σε θέση, ακόμα είμαι στην αρχή, αλλά έτσι κι αλλιώς με εκνευρίζει όταν με συμβουλεύουν οπότε δεν θα κάνω το ίδιο λάθος. Λάθη, βέβαια, έκανα πολλά κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας της παράστασης και φαντάζομαι θα ξανακάνω, δύσκολο να το αποφύγει κανείς. Και όσο μεγαλύτερη είναι η ευθύνη που έχεις απέναντι σε κάποιους ανθρώπους, τόσο πιο πολλές οι πιθανότητες λάθους. Τώρα οι δυσκολίες που βρήκα ήταν όλες οι δυσκολίες που ξέρουμε και ακούμε κατά καιρούς σε μία πρώτη δουλειά και αφορούν κυρίως συνθήκες παραγωγής.
Έχει πολύ ενδιαφέρον ο τρόπος που έχεις εντάξει την παράσταση μέσα στο χώρο του ΚΕΤ. Πες μας λίγα λόγια για αυτό. Πώς αξιοποιείς ένα χώρο που δεν έχει την κλασική διάταξη; Πώς τοποθετείς το κοινό μέσα σε αυτόν; Επιδίωξα να γίνει η παράσταση στο ΚΕΤ γιατί με ενδιέφερε πολύ αυτός ο χώρος. Πέρα από το πολύ ενδιαφέρον καλλιτεχνικό του πρόγραμμα, παρέχει και πολλές παραστασιακές δυνατότητες. Μέσω live video παίζουμε σε όλο τον χώρο, τον χρησιμοποιούμε ολόκληρο. Προσπαθήσαμε να χρησιμοποιήσουμε στο έπακρο αφενός τη διαφορά επιπέδων που έχει και αφετέρου το γεγονός ότι παρότι είναι μικρός σχετικά χώρος, έχει πολλές και διαφορετικές γωνίες για διαφορετικές χρήσεις. Στην ουσία ο χώρος είναι ο πέμπτος ηθοποιός, συμμετέχει σε αυτό που κάνουμε.
Πες μας κάποια από τα μελλοντικά σου σχέδια. Ετοιμάζεις κάτι για το 2019; Υπάρχουν κάποια και μάλιστα κάποια και για πολύ σύντομα, με πρώτο το ανέβασμα ενός μέχρι τώρα αμετάφραστου έργου του Έντεν φον Χόρβατ, το οποίο ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα, στη Β’ Σκηνή του Θεάτρου της Οδού Κεφαλληνίας το Φεβρουάριο.
Ευχαριστούμε πολύ! Καλή επιτυχία! Κι εγώ ευχαριστώ.
