Ο Θυρωρός (Mientras Duermes) *****
Ισπανία, 2011, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Jaume Malaguero
Πρωταγωνιστούν: Luis Tosar, Marta Etura, Alberto San Juan
Διάρκεια: 102’
Σε μια πολυκατοικία της Βαρκελώνης, ο μυστηριώδης και λιγομίλητος Cesar δουλεύει ως θυρωρός. Γνωρίζει όλους τους ένοικους και εκτελεί τις δουλειές που του αναθέτουν, ενώ έχει μια αδυναμία στην Clara, μια εμφανίσιμη κοπέλα που κατοικεί στο διαμέρισμα 3Α. Η ήρεμη φυσιογνωμία του κρύβει πίσω της ένα χαρακτήρα μανικό και σκοτεινό, που αναζητά την ευτυχία του στη δυστυχία του υπόλοιπου κόσμου. Τα βράδια, ενώ η Clara κοιμάται, την επισκέπτεται, τη ναρκώνει και κοιμάται μαζί της, ενώ επεμβαίνει στο σπίτι της με διάφορους νοσηρούς τρόπους, αντλώντας έτσι μια μακάβρια ευχαρίστηση. Αυτή η ρουτίνα θα ανατραπεί όταν κάποια περιστατικά αλλάξουν τη ρουτίνα της Clara και, ως εκ τούτου, του «συγκατοίκου» της. Δε λέγεται ακριβώς τρομακτική, μα η ατμόσφαιρα απειλής που τη χαρακτηρίζει, όπως και η ανάλογη φωτογραφία, τη μετατρέπει σε ένα υποβόσκον θρίλερ, ευχάριστα άρρωστο.
Αυτόν τον ήχο κάτω από το κρεβάτι που ποτέ δε τόλμαγες να ανακαλύψεις από τι προήλθε ως παιδί τον θυμάσαι; Τους ανθρώπους που φοβόσουν λόγω της περίεργης εμφάνισης και ιδιοσυγκρασίας τους; Συνδύασε αυτά τα δύο μεταξύ τους και έχεις τον Θυρωρό, μια ταινία που τα φαντάσματα του δωματίου σου ήταν πολύ πιο σάρκινα και ζοφερά απ’ ότι ως πιτσιρίκι φανταζόσουν. Τελικώς υπάρχουν, μα είναι πολύ πιο κακόβουλα απ’ όσο μπορούσες να φανταστείς.
Σε αυτήν την ταινία, ο Jaume Malaguero παρατά την τετριμμένη πρωτοπρόσωπη κάμερα και αφοσιώνεται στο χτίσιμο μιας ατμόσφαιρας που δεν έχει τη βάση της σε found footage αμεσότητες. Προσέχει πως τοποθετεί στο μαύρο σύμπαν του τα δυσοίωνα χρώματά του και τα τονίζει με μια έντονη κλειστοφοβία, μια αίσθηση ανικανότητας αποφυγής της επερχόμενης «πληγής», της ακούσιας παράλυσης του σώματος από τις καλομελετημένες κινήσεις της μοχθηρής οντότητας που το μόνο που θέλει είναι να ευχαριστηθεί την πτώση του θύματός του. Και όλα τα παραπάνω κάνοντας κάτι που οι ιάπωνες το έχουν μελετήσει, μα οι δυτικοί δεν μπορούν να κατανοήσουν απόλυτα: «βεβηλώνοντας» τα σημεία ασφάλειας και καθημερινής ρουτίνας, τα σίγουρα καταφύγια από την οποιαδήποτε εξωγενή απειλή, ένα βασικό γεννήτορα σασπένς που χρησιμοποιείται συνδυαζόμενος με παράδοξες γωνίες κάμερας και ασφυκτικά κοντινά πλάνα.
Τίποτα σε αυτόν τον κόσμο δεν φέρει πάνω του μια χαρμόσυνη νότα. Όλοι οι χαρακτήρες βασανίζονται από τον εαυτό τους ή την κακία και τη μιζέρια του υπόλοιπου κόσμου. Όταν ένα κοριτσάκι καταλήγει σε στιγμές να φαίνεται περισσότερο κακόβουλο από τον χαιρέκακο πρωταγωνιστή της ταινίας, η έντονη μισανθρωπία γίνεται εύκολα αντιληπτή. Ο χαρακτήρας του πρωταγωνιστή Cesar ενσωματώνει αυτόν τον εκ φύσεως παρία που ποτέ δεν του δόθηκε μια ευκαιρία. Αν και αποφεύγεται η εμβάθυνση και η κατανόηση των αιτίων που τον οδηγούν στις πράξεις του –καθιστώντας τον εν μέρει μη πιστευτό-, του δίνουν μια αλλόκοσμη χροιά, κάνοντάς τον να φαίνεται όχι τόσο ρεαλιστικός ή δικαιολογημένος, μα μια ενσάρκωση του Κακού που εναρμονίζεται με τα σύγχρονα πρότυπα.
Τα παραπάνω δε συνεπάγονται, από την άλλη, ένα γνήσιο και καινοτόμο αριστούργημα του ισπανικού κινηματογράφου, καθώς συχνά γίνονται έκδηλες οι αδυναμίες του. Το σενάριο έχει αρκετά νοηματικά κενά, κάνοντας έτσι πολλές από τις σεκάνς, όταν δε φαίνονται σε επίπεδο πλοκής κοινότυπες, να φαντάζουν εν μέρει αδύναμες στο να καταφέρουν μια άμεση σύνδεση του κοινού με τα γεγονότα του φιλμ. Όσο και να χαρακτηρίζονται από μια ηδονοβλεπτική διάθεση, συχνά δεν καταλήγουν να έχουν τον αντίκτυπο που θα ήθελαν, οπότε καταλήγουν ημιτελείς προς τη θέλησή τους. και για μια ακόμα φορά πρέπει να τονιστεί η κάπως μελοδραματική φύση της φιγούρας του Cesar που ναι μεν υποφέρει, μα το γιατί αυτό γίνεται δε δικαιολογείται, οπότε προφανώς δε μπορεί να συγκαταλεχθεί ανάμεσα στις μεγάλες αόρατες κινηματογραφικές απειλές, μα ούτε και να συμπάσχει το κοινό με το δράμα του.
Επαναλαμβάνω: όχι αριστούργημα, μα δεόντως ατμοσφαιρικό και διασκεδαστικό που, παρά τα κενά του, καταφέρνει να μαυρίσει μέχρι ένα βαθμό τη διάθεση του θεατή. Και να δώσει μια υπόσχεση πως το κακό δεν εξορκίζεται τόσο εύκολα όσο θα περίμενε κανείς.
Ο Κύκλος των Αναμνήσεων (The Railway Man) *****
Αυστραλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ελβετία, 2013, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Jonathan Teplitzky
Πρωταγωνιστούν: Colin Firth, Nicole Kidman, Stellan Skarsgård
Διάρκεια: 116’
Η αληθινή ιστορία του Eric Lomax: στα νιάτα του υπηρέτησε στην εμπόλεμη Σιγκαπούρη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ως μηχανικός, μέχρι που αυτή έπεσε στα χέρια των Ιαπώνων. Ο Lomax υποβλήθηκε σε φρικτά βασανιστήρια και ακόμα και αρκετά χρόνια αργότερα τα τραύματά του δεν κλείνουν. Η ευκαιρία για λύτρωση θα του έρθει από εκεί που δεν το περιμένει. Άλλοτε χλιαρά συγκινητικός και άλλοτε μερικώς σοκαριστικός, ο Κύκλος των Αναμνήσεων «ξεσπαθώνει» όταν περιστρέφεται γύρω από τις υπέροχες ερμηνείες των πρωταγωνιστών του και σώζεται από την ολική καταβύθιση στη μετριότητα.
Έχουμε δει μέχρι στιγμής άπειρες ταινίες για τις ψυχολογικές επιπτώσεις του πολέμου στους ανθρώπους που φοράνε τα χακί, το κράνος και παίζουν στη ρώσικη ρουλέτα τη ζωή τους. όπως επίσης έχουμε δει και αρκετές ταινίες για τα φρικαλέα βασανιστήρια που λάμβαναν χώρα στις βάσεις του Άξονα (με την πιο ωμή εκδοχή τους να βρίσκεται στο cult πρώτο Men Behind The Sun). Και συνεπώς, ζητήματα όπως αυτό της κάθαρσης και του εξαγνισμού από τους συγκεκριμένους εσωτερικούς δαίμονες δεν αποτελούν πρωτόγνωρο υλικό στην παρούσα περίπτωση.
Τουναντίον μάλιστα, η πλοκή του Κύκλου των Αναμνήσεων, αν στερηθεί την αληθινή της υπόσταση, δε διαφέρει από οποιαδήποτε αντίστοιχη ιστορία εκδίκησης και ξεκαθαρίσματος. Φυσικά, μιας και διαδραματίζεται σε δύο διαφορετικές εποχές, με κυρίαρχο το εξωτικό τοπίο της Σιγκαπούρης, ενέχει το ωραιοποιημένο στην τοπιογραφία και την απομάκρυνση από τις άμετρα βίαιες σκηνές βασανιστηρίων, προτιμώντας να γίνει κάπως πιο προσβάσιμη και χαμηλών τόνων. Έτσι, δεν αποτελεί αποκλειστικά βορά των εκάστοτε τρομολάγνων, μα μια ιστορία που μπορεί να αντιληφθεί και να παρακολουθήσει ο μέσος θεατής.
Με αυτόν τον τρόπο, όμως, δεν είμαι σίγουρος για το αν αντιλαμβάνεται το μέγεθος της φρίκης αυτών των γεγονότων, καθώς οι σκηνές που αφορούν στα βασανιστήρια είναι ελάχιστες και κάπως τυπικές στην παρουσίασή τους. Δε λέω, μπορεί να χτιστεί μια τραγωδία και με έναν τρόπο πολύ όμορφο, όπως έγινε στο κορεάτικο Jiseul, μα η ειδοποιός διαφορά είναι πως στην περίπτωση του δεύτερου, όταν ερχόταν η ώρα να καταδείξει το σαδισμό του πολέμου, δε φοβόταν μην τυχόν προκαλέσει αποστροφή, χωρίς ταυτόχρονα να στερείται αυτό το πανέμορφο στυλιζάρισμά του. Και γι’ αυτό εν μέρει το μήνυμά του Κύκλου μου φαίνεται «φιμωμένο». Σαν να μην αντιλαμβάνεται πλήρως ότι, πάνω απ’ όλα αφορά στις επιπτώσεις μιας τραγωδίας, προτιμώντας να αφιερωθεί στη διαδικασία της επίλυσης παρά στη ρίζα του κακού.
Για αυτό που είναι, όμως, «πακετάρεται» αρκετά καλά. Επιτρέπει στον Colin Firth να της ανεβάσει το επίπεδο, υποδυόμενος τον αντικοινωνικό βετεράνο που αναζητά το θάνατο των εφιαλτών του, με κενό ύφος και πέτρινο πρόσωπο. Να δώσει έναν δευτερεύοντα ρόλο τρυφερότητας, γοητείας και συμπόνιας στη Nicole Kidman για να συμπληρώσει τη μονή φύση του Firth. Και να δώσει στον Stellan Skarsgård έναν καταλυτικής σημασίας, σωτήριο ρόλο που βασανίζεται σιωπηλά, χωρίς να το κάνει άμεσα αντιληπτό.
Σίγουρα απουσιάζουν πολλές κορυφώσεις και αιτιολογήσεις, μια εμβάθυνση στα γεγονότα που απεικονίζονται, μα, ευτυχώς, δεν γίνονται εύκολα αντιληπτά μέχρι να σκεφτεί κανείς προσεκτικότερα τι είδε. Θα τη θυμόμαστε για τις ερμηνείες παρά για το περιεχόμενό της που, αν και δεν κόβει την ανάσα, είναι όσο ανθρωπιστικό (αν και αρκετά μελοδραματικό) θα έπρεπε.
Τρεις Μέρες Διορία (Three Days To Kill) *****
ΗΠΑ, Γαλλία, Ελλάδα, Ρωσία, 2014, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: McG
Πρωταγωνιστούν: Kevin Costner, Hailee Steinfeld, Amber Heard
Διάρκεια: 117’
Μετά από μια αποτυχημένη επιχείρηση εκτέλεσης ενός εμπόρου πυρηνικών όπλων, ο Ethan Renner επιστρέφει στο σπίτι της οικογένειάς του στο Παρίσι. Πάσχει από μια ανίατη ασθένεια και στο λίγο χρόνο που του απομένει, θέλει να αποκαταστήσει την κατεστραμμένη σχέση με τη γυναίκα και την κόρη του. Μια πράκτορας της CIA θα του προσφέρει ένα τελευταίο δίλημμα: ή περνά μια σύντομη και ήσυχη ζωή μαζί τους, ή τη βοηθά σε μια νέα απόπειρα εκτέλεσης ενός τρομοκράτη, με αντάλλαγμα ένα φάρμακο που δύναται να παρατείνει τη ζωή του. Αν αφοσιωνόταν παραπάνω στην καλοσχεδιασμένη δράση του, στην ανάδειξη του macho χαρακτήρα του Kevin Costner και όχι –αποτυχημένα- στο να φανεί αστείο ή/και συγκινητικό, θα μιλάγαμε για διασκεδαστικότατη ταινία.
Μια ταινία που ξεκινάει με άπειρους πυροβολισμούς, βία, εκρήξεις και «κακές» ανδροπρεπείς ατάκες δε γίνεται να είναι εκ των πραγμάτων κακή, έτσι; Εννοώ, είμαστε ήδη στο πρώτο δεκάλεπτο, δεν έχουν πέσει καν οι τίτλοι αρχής και γίνεται ο κακός (μα και ευπαρουσίαστος) χαμός. Έχουμε ένα δίλημμα ζωής και θανάτου με πρωταγωνιστή έναν bad ass πράκτορα που μετατοπίζεται και προσπαθεί να επιδιορθώσει τα σπασμένα. Πέφτει και ψυχαγωγικότατο ξύλο στην πορεία. Και μετά κάποια αστειάκια που δημιουργούσαν μειδιάματα στην αρχή, σιγά-σιγά ξεχειλώνονται και το ρίχνουμε και στο λιπαρό μελόδραμα. Και αναθεματίζουμε που πρέπει να το υπομείνουμε προκειμένου να δούμε άλλο λίγο από αυτό που η εισαγωγή μας υποσχέθηκε. Και στο δεύτερο μισό ο ρυθμός και το ενδιαφέρον αρχίζουν αμφότερα να εκπνέουν.
Συν τοις άλλοις, έχουμε και το στοιχείο της femme fatale «παρόχου εργασίας» που, ενώ θα μπορούσε να δώσει ασίστ για αρκετή βελτίωση στον τομέα της ευρηματικότητας, δεν αξιοποιείται παρά μόνο ως προς τα στοιχειώδη γεγονότα που μπορεί να ωθήσουν κάπως την πλοκή. Μέγα σφάλμα, καθώς θα μπορούσε πιθανόν να γεμίσει αρκετά το λειψό σενάριο με πιθανά αστεία, τροπές και, εν τέλει, να το κάνει περισσότερο πικάντικο αντί να χρησιμοποιείται ως «στολίδι» που επαναφέρεται στην προθήκη όταν το επιτάσσει η περίπτωση.
Με πάσα ειλικρίνεια, δεν είναι μια αμιγώς βαρετή ταινία, βλέπεται σχεδόν ευχάριστα. Μα όταν σκεφτούμε τι περιμένουμε από αυτή και τι πραγματικά προσφέρει, η απογοήτευση είναι αναπόφευκτη. Για ένα θερινό πριν το ποτό, μια χαρά είναι.
Το 24ωρο μιας Ξανθιάς (Walk of Shame)
ΗΠΑ, 2014, Έγχρωμο
Σκηνοθεσία: Steven Brill
Πρωταγωνιστούν: Elizabeth Banks, James Marsden, Gillian Jacobs
Διάρκεια: 95’
Meghan. Νεαρή, ξανθιά, χυμώδης ρεπόρτερ. Φιλοδοξεί να γίνει παρουσιάστρια κεντρικού δελτίου ειδήσεων. Η ευκαιρία της δίνεται, μα μετά από μια ξεπέτα, βρίσκεται σε ένα άγνωστο χώρο, με όλα της τα προσωπικά αντικείμενα να είναι άφαντα και θα πρέπει μέχρι τις 5 να βρίσκεται στη δουλειά της. Ηλίθιο, μισογύνικο κατακάθι που επιμένει ότι είναι αστείο. Ούτε για πλάκα.
