Πώς ξεκινήσατε την ενασχόλησή σας με τη μουσική; Όταν ήμουν έξι ετών. Πήγαινα σε θρησκευτικό σχολείο, και κάθε πρωί στις εννιά ξεκινούσαμε με μια λειτουργία, όπου τραγουδούσε μια μικρή χορωδία, που άρεσε πολύ οπότε πήγα να δω το διευθυντή της, και του είπα πως ήθελα κι εγώ να τραγουδήσω. Έγινα δεκτός, κι έτσι πέρασα τα παιδικά μου χρόνια συνδυάζοντας τις σπουδές μου με το να ψέλνω. Αυτό ήταν το πιο σπουδαίο μάθημα στη μουσική μου εκπαίδευση. Λίγα χρόνια αργότερα, όταν η φωνή μου είχε αλλάξει, σπούδαζα αρμονία και θεωρητικά, κι ένα βράδυ φτάνοντας στο Ωδείο άκουσα τη χορωδία να ψέλνει το Ρέκβιεμ του Μότσαρτ. Με συγκίνησε τόσο πολύ η ομορφιά αυτής της μουσικής, που παιζόταν από ένα καλό σύνολο, ώστε αποφάσισα να δοκιμάσω να γίνω μουσικός. Από τα όργανα που άκουσα εκεί με είχε αγγίξει πολύ το βιολοντσέλο, χωρίς να το πω σε κανέναν αγόρασα ένα κι άρχισα να μελετάω. Ήμουν αυτοδίδακτος, αγόραζα πολλές παρτιτούρες για να μάθω. Πολλές ήταν, στην αυθεντική τους μορφή, παρτιτούρες για βιόλα ντα γκάμπα. Εκείνη την εποχή το όνομα δεν μου έλεγε τίποτα, αλλά έβρισκα τη μουσική πολύ όμορφη, ειδικά τα κομμάτια του Marin Marais, κι έτσι άρχισα να τα παίζω, λίγο πολύ, στο βιολοντσέλο. Εννιά χρόνια αργότερα ανακάλυψα την ίδια τη βιόλα ντα γκάμπα. Κι εκείνη την εποχή ανακάλυψα επίσης τη σύζυγό μου, τη Montserrat Figueras, και φύγαμε μαζί στην Ελβετία, δουλεύαμε μαζί, πηγαίναμε σε βιβλιοθήκες, ανακαλύπταμε όλη την ποσότητα της μουσικής που είχε γραφτεί για βιόλα ντα γκάμπα, του Marin Marais, του Couperin και άλλων συνθετών. Βυθιστήκαμε σε έναν άλλο κόσμο, μια ζωή πολύ διαφορετική.
Πάντα ρωτάω ανθρώπους που ξεκίνησαν τη μουσική τόσο νωρίς όσο εσείς. Περάσατε μια παιδική ηλικία αλλιώτικη από τα άλλα παιδιά, αυτό δεν γινόταν κάποιες στιγμές δύσκολο ή βαρύ για σας; Όχι. Αντιθέτως, για μένα οι στιγμές που τραγουδούσα στη χορωδία ήταν στιγμές απόλυτης ευτυχίας. Το μόνο ζήτημα ήταν ότι μετά αργούσα πάντοτε στα μαθήματά μου! Και δεν τα πήγαινα πολύ καλά στα διαγωνίσματα. Τα μόνα μαθήματα που με ενδιέφεραν ήταν η γεωγραφία κι η ιστορία. Όσο για τα υπόλοιπα…
https://youtu.be/xxx8udM8xbQ?list=PLKafikaYUJViuAy2E8og37Gr7mdc8myzr
Γεωγραφία και ιστορία, λοιπόν. Φυσικό μου φαίνεται. Γιατί είναι μουσικές από διάφορα μέρη, και πολύ συχνά χαμένες στο χρόνο, που θα αρχίζατε να ανακαλύπτετε αργότερα, έτσι δεν είναι; Απολύτως έτσι. Νομίζω πως στη ζωή μάς σημαδεύουν πολλά πράγματα που μας υπερβαίνουν. Στα δώδεκά μου χρόνια αρρώστησα βαριά από τύφο. Αν γλίτωσα το θάνατο, χρειάστηκαν τρεις μήνες ανάρρωσης και ανάπαυσης, μέσα στους οποίους άρχισα να διαβάζω, καθώς υπήρχαν πολλά βιβλία στο σπίτι, αλλά και να ακούω πολλή μουσική. Υπήρξαν μουσικές που άκουγα τότε στο ραδιόφωνο και τις ονειρεύομαι ακόμα! Θυμάμαι, για παράδειγμα, ένα υπέροχο βιεννέζικο βαλς, που ποτέ δεν μπόρεσα να το ξαναβρώ!
Κάνετε τόσα πράγματα, που πραγματικά αναρωτιέμαι πού βρίσκετε το χρόνο. Δίνετε πολλές συναυλίες κάθε χρονιά, ηχογραφείτε αρκετά, έχετε μια δισκογραφική εταιρία, και τι άλλο; Πρέπει να σας εξομολογηθώ πως δεν κοιμάμαι πολύ! Πάω για ύπνο στις τέσσερις το πρωί και σηκώνομαι στις εννιά. Κατά διαστήματα γίνεται δύσκολο να το αντέξει κανείς, όμως συμβαίνει κάτι θαυμάσιο: νιώθω πάντα μια μεγάλη ικανοποίηση όταν παίζω ή διευθύνω, κι όλη η κόπωση ή η αρνητική ενέργεια εξαφανίζεται. Τώρα, για παράδειγμα, κάνουμε αυτή τη συνέντευξη. Όταν τελειώσουμε, θα παίξω για μισή ώρα βιόλα ντα γκάμπα, κι αυτό θα μου δώσει μεγάλη χαρά. Μετά, στις έξι, έχω μια συνάντηση με το διευθυντή της χορωδίας, γιατί πρόκειται να κάνουμε τα Πάθη Κατά Ματθαίον. Κι αυτό είναι μια απόλαυση. Ξέρετε, έχουμε την ευτυχία να ερχόμαστε σε επαφή με τα μεγαλύτερα αριστουργήματα της μουσικής καθημερινά. Κι αυτό μας δίνει τέτοια ικανοποίηση, τόση θετική ενέργεια, που σβήνει όλη αυτή την κούραση.
Υπάρχει κάποια από όλες αυτές τις δραστηριότητες που προτιμάτε; Μου αρέσει πολύ να ετοιμάζω μεγάλα πρότζεκτ με νέους τραγουδιστές, με ορχήστρες, να μεταδίδω την εμπειρία μου και να δώσω ερεθίσματα στους νεότερους για να μάθουν να τραγουδούν καλά, να παίζουν καλά, και να τους πάρω μαζί μου να κάνουμε τη διαδρομή προς τη συναυλία, προς την ηχογράφηση, με μεγάλες απαιτήσεις, αλλά και μεγάλη χαρά. Αλλά και το να δώσω μια συναυλία όπως αυτή στην Αθήνα, είναι κάτι που μου δίνει ιδιαίτερη απόλαυση.
Και κάτι άλλο, για το οποίο σας ζηλεύω ειλικρινά: Πώς είναι να ανακαλύπτει κανείς μια παρτιτούρα, πολλές φορές χαμένη εδώ και αιώνες, και να την κάνει να ζει ακόμα μια φορά; Είναι μια εμπειρία. Πάνε πια σχεδόν πενήντα χρόνια που δουλεύω σε αυτή την κατεύθυνση. Αυτή την περίοδο δουλεύω ένα πρότζεκτ πάνω στη μουσική των σκλάβων, και βυθίζομαι σε παλιά αρχεία, υπάρχουν παλιές μελωδίες των μαύρων της Αφρικής ή της Βραζιλίας η της Καραϊβικής, είναι συναρπαστικό. Κι ύστερα θα σκεφτώ πώς στη συναυλία που θα δώσουμε τον Ιούνιο θα βάλουμε μαζί τραγουδιστές από το Μαλί με μουσικούς που παίζουν κόρα κι άλλα παραδοσιακά όργανα της Αφρικής, αλλά και με μουσικούς από τη Βραζιλία, το Μεξικό και την Κολομβία. Είναι μεγάλη ευχαρίστηση να δούμε πώς θα ανακαλύψουμε μαζί πράγματα εντελώς ξεχασμένα. Πάντα όμως γύρω από μια ιδέα, γιατί αν ξεκινάμε να κάνουμε κάτι γύρω από τη σκλαβιά, είναι για να υπενθυμίσουμε την τρομερή ιστορία των εκατομμυρίων ανδρών και γυναικών που σκλαβώθηκαν στην Αφρική, και που τους πήραν από τον τόπο τους, για να τους μεταφέρουν σαν ζώα δια θαλάσσης κάπου αλλού. Τουλάχιστον δέκα εκατομμύρια πέθαναν κατά τη μεταφορά. Πιστεύω πως είναι σημαντικό να θυμίσουμε σήμερα αυτή την ιστορία και να σκεφτούμε, γιατί υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που γίνονται σκλάβοι, στη Νότιο Αμερική, στην Ινδία, σε άλλες ασιατικές χώρες.
Μια αναπόφευκτη ερώτηση: το Όλα τα Πρωινά του Κόσμου υπήρξε μια τεράστια επιτυχία, κι έκανε γνωστή την παλαιά μουσική, αλλά και εσάς, σε ανθρώπους που δεν γνώριζαν καν την ύπαρξή της. Όμως έχετε κάνει πολύ περισσότερα από τη μουσική αυτής της ταινίας. Σας ενοχλεί καμιά φορά που όλοι μιλούν συνέχεια γι’ αυτή; Το σημαντικό είναι πως τους ανθρώπους τους άγγιξε αυτή η μουσική. Πολύς κόσμος ήρθε να ακούσει στις συναυλίες, ακριβώς επειδή τους είχε αγγίξει η ομορφιά της μουσικής της ταινίας. Μου δίνει ακόμα σήμερα χαρά που, σε πολλές χώρες, συναντάω ανθρώπους που μου λένε «αγάπησα την παλαιά μουσική, ή και σπούδασα μουσική, επειδή είδα την ταινία σας»!
Και στη Αθήνα τι θα ακούσουμε; Έχουμε ένα πρόγραμμα εξ ολοκλήρου αφιερωμένο στη μουσική της εποχής του Λουδοβίκου του 14ου., του Βασιλιά Ήλιου. Θα παίξω λοιπόν διαφορετικά κομμάτια από τα βιβλία του Marin Marais, αλλά και σόλο έργα των Sainte-Colombe, πατρός και υιού, καθώς κι ένα έργο του Μπαχ, και ο Pierre Hantal θα παίξει έργα του Couperin για κλαβεσέν, o λαουτίστας μας Xavier Díaz-Latorre θα παίξει έργα του Robert de Visée, και θα κλείσουμε όλοι μαζί με το Les Folies d’Espagne του Marin Marais. Είναι λοιπόν ένα πρόγραμμα πολύ πλούσιο και με μεγάλη ποικιλία.
Κάτι τελευταίο: ολόκληρη η οικογένειά σας βρίσκεται στο χώρο της μουσικής. Αυτό κάνει τα πράγματα πιο εύκολα ή πιο δύσκολα; Στην αρχή μοιάζει πιο εύκολο, ειδικά όταν τα παιδιά το έχουν επιλέξει από μόνα τους. Δεν υποχρεώσαμε ποτέ τα παιδιά μας να κάνουν μουσική μαζί μας. Μετά όμως από καμιά δεκαετία, υπήρξαν συναυλίες όπου μας ζήτησαν να παίξουμε μαζί κι ήταν πολύ ωραία. Αργότερα άρχισε να γίνεται περίπλοκο. Αν, για παράδειγμα, ένας κριτικός έλεγε πως η φωνή της Arianna είναι λιγότερο καλή από τη φωνή της Montserrat, ή ότι ο Ferran χειροκροτήθηκε περισσότερο, αυτό περιέπλεκε τις σχέσεις μας. Οπότε συμφωνήσαμε πως δεν έπρεπε να συνεχίσουμε να δίνουμε συναυλίες μαζί. Άλλωστε η Arianna κι ο Ferran έχουν ανάγκη να βρουν το δικό τους δρόμο. Πρέπει τα παιδιά να αναπτύσσονται μόνα τους, σύμφωνα με τις δικές τους επιθυμίες και το δικό τους ταλέντο.
