Θα τα καταφέρει ο ΣΥΡΙΖΑ ως κυβέρνηση; Επειδή δεν είμαστε κι απολύτως βέβαιοι ότι θα τα καταφέρει θα ψηφίσουμε Σαμαρά, δηλαδή; Το αν θα τα καταφέρει ο ΣΥΡΙΖΑ είναι επιχειρηματολογία της Δεξιάς και των τηλεοράσεων. Έχουμε γίνει λοιπόν τόσο συντηρητικοί που φοβόμαστε κάθε αλλαγή; Τότε να πάμε να φέρουμε και τον βασιλιά και να δώσουμε την εξουσία στους παπάδες, να τελειώνουμε.
Στο σεμινάριό σας επιλέγετε τους μαθητές εσείς; Όχι, δεν τους επιλέγω. Το σεμινάριο είναι επτά ημέρες επί τρεις ώρες, οχτώ με έντεκα το βράδυ.
Ακούγεται σκληρή δουλειά. Είναι σκληρότατη. Θα γράφουν συνέχεια. Θα δίνω ασκήσεις σε περιορισμένο χρόνο. Δέκα, δεκαπέντε, είκοσι λεπτά για ένα θέμα που φαινομενικά δημιουργεί μια πολύ μεγάλη δυσκολία.
Ένα παράδειγμα; Βάζω να ακούσουν για τέσσερα λεπτά μια μουσική που δεν την ξέρουν και τους ζητάω να γράψουν μια κινηματογραφική σκηνή που θα μπορούσε να τη συνοδεύει.
Γιατί η συνθήκη του χρόνου πρέπει να είναι τόσο πιεστική; Όσο μεγαλύτερη είναι η πίεση τόσο περισσότερο αποκαλύπτεται η δυνατότητα που έχουν να φαντάζονται. Στην ουσία, αυτό που κάνω είναι σεμινάρια φαντασίας. Μπορεί να τους ζητήσω, για παράδειγμα, να μαζέψουν 10 πράγματα από το δρόμο και να γράψουν μια ιστορία για αυτά σε 15 λεπτά.
Η συγγραφή διδάσκεται; Εγώ δεν διδάσκω. Εγώ τους βάζω να λειτουργήσουν τη φαντασία τους. Και τους αποδεικνύω ότι είναι ικανοί να φανταστούν, να επινοήσουν μια ιστορία. Ζούμε σε μια κοινωνία καταπιεσμένη αρχικά απ΄το σχολείο, το οποίο απαγορεύει τη φαντασία, γιατί η φαντασία έχει και ένα στοιχείο επαναστατικό.
Η φαντασία είναι η πρωταρχική συνθήκη, η προϋπόθεση για τη συγγραφή; Ναι, δεν υπάρχει άλλη.
Είναι αρκετή για να είναι κάποιος συγγραφέας; Χωρίς φαντασία δεν γράφεις τίποτε. Γράφεις το ημερολόγιό σου και μας λες ότι σε άφησε ο τάδε ή ότι πέθανε η θεία σου. Η λογοτεχνία όμως μας ενδιαφέρει και η λογοτεχνία είναι φαντασία. Εγώ μιλάω ελάχιστα. Κι όταν βγαίνουν απ΄το σεμινάριο έχουν γράψει 50 σελίδες ο καθένας. Και δεν είναι συγγραφείς. Είναι δικηγόροι, νεαρές νοσοκόμες που δουλεύουν στον Ευαγγελισμό, γεωλόγοι, συνταξιούχοι γιατροί, μια ταμίας σε σούπερ μάρκετ.
Ενδιαφέρονται αυτοί οι άνθρωποι για τη δημιουργική γραφή; Υπάρχει το όνειρο της γραφής. Ο λόγος της είναι πιο βαρύς και ουσιαστικός από την ομιλία. Απαγορεύονται τα κομπιούτερ. Το μολύβι, η γραφή με το χέρι σού δίνει την αίσθηση ότι αυτό που γράφεις δεν είναι σοβαρό, είναι παιδική γραφή, πρόχειρη, όπως τότε που ήσουνα στο Δημοτικό.
Αρνείστε να χρησιμοποιήσετε υπολογιστή. Τα κομπιούτερ έχουν ρίξει το επίπεδο της λογοτεχνίας. Υπάρχει μια νέα προχειρογραφία που οφείλεται στην ευκολία τους. Δεν σου επιτρέπει το γράψιμο στον υπολογιστή να προβληματιστείς αρκετά πάνω σε κάθε φράση. Δεν είναι δημοσιογραφία η λογοτεχνία.
Για ένα συγγραφέα πού είναι ευκολότερα, στην Ελλάδα ή στην Γαλλία; Εδώ ένας συγγραφέας γράφει ένα βιβλίο, που, αν ακουστεί, την επομένη είναι γνωστός και έχει «καθαρίσει», δεν γράφει τίποτα άλλο πια. Την αράζει σε ένα καφενείο και περιμένει να έρθουν οι γκόμενες και να τον καλέσουν στην τηλεόραση να πει τη γνώμη του και για την κρίση. Στην Γαλλία δεν είναι τόσο απλά. Είναι μια πολύ μεγαλύτερη χώρα με πολύ μεγαλύτερους ανταγωνισμούς.
Παρακολουθείτε τις νέες εκδόσεις ; Ξέρετε τι κυκλοφορεί, τι αξίζει κι εδώ και στη Γαλλία; Όχι.
Ακούγεται σνομπ μια τέτοια αντιμετώπιση. Δεν είναι σνομπ, γιατί απλούστατα δεν έχω χρόνο. Στο πλαίσιο της έρευνας για την κρίση και την ανυπαρξία κράτους στην Ελλάδα, γράφοντας το τελευταίο μου βιβλίο, συνάντησα πανεπιστημιακούς και οικονομολόγους. Επίσης, ένα δεύτερο σημαντικό θέμα στο «Κλαρινέτο» είναι η μνήμη και η λήθη, κάτι που δικαιολογεί και τον τίτλο του βιβλίου. Ο αφηγητής έχει ξεχάσει τη λέξη κλαρινέτο. Θυμάται το όργανο, τον ήχο, αλλά δεν βρίσκει τη λέξη. Και φοβάται ότι θα ξεχάσει ένα φίλο που πεθαίνει, ότι θα ξεχάσει την Ελλάδα. Όλο το βιβλίο, το διατρέχει το θέμα της μνήμης που με ανάγκασε να δω δέκα νευρολόγους και στην Ελλάδα και στην Γαλλία για τον τρόπο λειτουργίας της. Πήγα ακόμα και σε κέντρα μελέτης της μνήμης. Υπάρχει το στοιχείο μιας δημοσιογραφικής έρευνας. Με άλλα λόγια, επειδή πρέπει να διαβάσω 15 βιβλία για τη μνήμη δεν προλαβαίνω να ενημερωθώ για το βιβλίο που εξέδωσε η τάδε κυρία στην Αθήνα. Λυπάμαι!
Επιμένετε στο κομμάτι της έρευνας, της εξακρίβωσης όσων παραθέτετε. Η λογοτεχνία δεν έχει το δικαίωμα στο λάθος; Δεν μπορεί ακόμα και να αυθαιρετεί;
Μα, βεβαίως κι αυθαιρετεί. Η φαντασία αυθαιρετεί συνέχεια. Φτιάχνει φανταστικούς κόσμους και πρόσωπα, έχεις μια πελώρια ελευθερία. Υπάρχει όμως λόγος να πεις ότι ο Αλέξης Γρηγορόπουλος δεν χτυπήθηκε από αστυνομικό και ότι σκοτώθηκε το 1978; Αποφεύγω τις ανακρίβειες. Αυτό δεν περιορίζει τη φαντασία μου. Αντιθέτως, την απελευθερώνει. Σαν καλός δημοσιογράφος που ήμουν άλλοτε, δεν θέλω να δίνω λάθος πληροφορίες για πραγματικά γεγονότα. Δεν έχει νόημα.
Από την έρευνά σας για τη μνήμη τι είναι αυτό που ανακαλύψατε για τη δική σας; Η έρευνα ξεκίνησε από το άγχος μου που ξέχασα τη λέξη κλαρινέτο. Τι συνειδητοποίησα; Ότι κάποιος που ζει μακριά από τη χώρα του βάζει πολύ περισσότερο σε λειτουργία τον εγκέφαλό του από ό,τι κάποιος που δεν έχει φύγει απ΄τη γειτονιά του. Γιατί κουβαλάς μια ολόκληρη χώρα στη μνήμη σου. Εγώ τόσα χρόνια στη Γαλλία έχω την Ελλάδα στο μυαλό μου. Οι μετανάστες έχουν μια μνήμη πολύ πιο φορτωμένη και κουρασμένη. Και η διγλωσσία κινητοποιεί πολύ περισσότερο τη μνήμη. Επίσης, υπάρχουν ορισμένα πράγματα που θέλουμε να τα ξεχάσουμε. Ίσως και να πρέπει να τα ξεχάσουμε. Στην αρχαία Ελλάδα, πάνω στην Ακρόπολη υπήρχε ένας βωμό αφιερωμένος στην λήθη. Αποφάσιζε ένας ολόκληρος λαός, οι Αθηναίοι «αυτό πρέπει να το ξεχάσουμε τώρα». Τι συγκινητικό! Τι καταπληκτικό!
Προετοιμάζοντας τα βιβλία σας δεν κάνετε μόνο έρευνα. Παίζετε ακόμα και ρόλους, όπως «παίξατε» τον άστεγο που πουλάει τη Σχεδία. Έχω παίξει πολλούς ρόλους. Όπου χρειάζεται να μάθω κάτι, πηγαίνω. Πήγα 60 χιλιόμετρα έξω από το Παρίσι στο Κέντρο Μελέτης του Εγκεφάλου, που εξαρτάται από το Κέντρο Ατομικής Ενέργειας. Δεν είναι εύκολο να μπεις εκεί μέσα. Υπάρχουν συγγραφείς που δεν πηγαίνουν μακρύτερα από την ΕΒΓΑ της γειτονιάς τους. Έχω κυκλοφορήσει με τα παιδιά του PRAKSIS, που βγαίνουν τα βράδια στον Κεραμεικό και βοηθάνε ναρκομανείς και άστεγους. Περπάτησα 4 ώρες μαζί τους και μίλησα με όλους όσους συναντούσαμε στο δρόμο. Οι άστεγοι είναι αποτέλεσμα της κρίσης. Δεν είναι γραφικοί άστεγοι, όπως ήταν στο Παρίσι. Είναι νέοι άνθρωποι, 40-50 ετών οι περισσότεροι.
Η Αθήνα της κρίσης σάς εμπνέει; Μα και βέβαια. Όπου υπάρχουν δράματα και γενικά ιστορίες, είναι χρήσιμο για την λογοτεχνία. Πιο πολύ με εμπνέει τώρα η Αθήνα παρά το Παρίσι.
Το σεμινάριο δημιουργικής γραφής του Βασίλη Αλεξάκη θα διεξαχθεί στο Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων (Κύπρου 91Α & Σικίνου 35Α, Κυψέλη) από την Τετάρτη 14 Ιανουαρίου έως την Πέμπτη 22 Ιανουαρίου 2015 // Ώρες διεξαγωγής: από τις 20:00 μέχρι τις 23:00 // Αιτήσεις στο [email protected], στο 213-0040496 και στο 6945-348445.
