Φρανκ Μπέερμαν: «Η μεγαλύτερη πρόκληση για έναν νέο μουσικό είναι ο ίδιος του ο εαυτός»

Ο ιδιαίτερα αγαπητός στο αθηναϊκό κοινό Φρανκ Μπέερμαν επιστρέφει στο πόντιουμ της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών με σολίστ τον Γερμανό αστέρα του κόρνου, Στέφαν Ντορ. Στις 11 Μαρτίου, θα διευθύνει την πρώτη ορχήστρα της χώρας στη συναυλία Θέσεις και Αντιθέσεις σε έργα Στραβίνσκυ, Στράους και Σούμαν. Λίγο πριν την εμφάνισή του στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, μιλά για τις εντυπώσεις του από την Αθήνα, τη συνεργασία με κορυφαίους σολίστ, αλλά και την επικοινωνιακή διάσταση της μουσικής.

Από την τελευταία σας εμφάνιση με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών έχουν μεσολαβήσει μεταξύ άλλων δύο δύσκολα χρόνια πανδημίας. Πώς σας επηρέασε η τελευταία περίοδος; Τι σας έλειψε περισσότερο; Ήμουν μάλλον σχετικά χαρούμενος. Στις αρχές του 2020, είχα όλα τα συμπτώματα του Covid και ήμουν αρκετά άρρωστος, αλλά δεν υπήρχαν ακόμη τεστ, οπότε δεν ανησύχησα. Μετά από αυτό παρέμεινα υγιής και μπόρεσα να αξιοποιήσω σωστά αυτό το χρόνο για να κάνω πολλά πράγματα με την οικογένεια και τους φίλους μου, αλλά και να παραμείνω απασχολημένος με δραστηριότητες για τις οποίες συνήθως βρίσκω ελάχιστο χρόνο. Διάβασμα, εξάσκηση στο πιάνο, μαγειρική, είναι μόνο μερικές από αυτές. Επαγγελματικά, η περίοδος ήταν καταστροφική. Έχασα σχεδόν όλες τις εμφανίσεις μου το 2020 και το 2021, και μου έλειψε να δουλεύω με ορχήστρες, να έρχομαι σε επαφή με το κοινό, και βέβαια μου έλειψε τρομερά και η ίδια η μουσική. Ήταν φοβερό να βλέπεις τις κοινωνικές και ψυχολογικές δυσκολίες πολλών συναδέλφων και να ανησυχείς ότι ο πολιτισμός μας, όπως τόσα άλλα, θα πάθαινε μεγάλη ζημιά. 

Οι εμφανίσεις σας στην Αθήνα άφησαν τις καλύτερες εντυπώσεις. Εσείς πώς νιώθετε για το αθηναϊκό κοινό και πώς κρίνετε την πρώτη ορχήστρα της Ελλάδας; Μπορώ να πω ολόψυχα πως αισθάνομαι φοβερά άνετα κάθε φορά στην Αθήνα. Ο υπέροχος χαρακτήρας των ανθρώπων, το ταπεραμέντο, το χιούμορ και αυτή η μεγάλη εγκαρδιότητα με κάνουν να αισθάνομαι ευπρόσδεκτος. Η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών είναι μια σπουδαία ορχήστρα, η αυθόρμητη μουσικότητα, ο μεγάλος επαγγελματισμός και όλα όσα ανέφερα ήδη πιο πάνω καθιστούν την εργασία μου εδώ πάρα πολύ ευχάριστη. Και ό,τι ισχύει για την ορχήστρα, ισχύει και για το κοινό! Στην Αθήνα έχει κανείς την αίσθηση ότι η μουσική είναι ένα σημαντικό κομμάτι της πολιτισμικής και κοινωνικής ζωής!

Η Τρίτη Συμφωνία του Σούμαν που πρόκειται να διευθύνετε, θεωρείται από πολλούς η καλύτερη συμφωνία του. Για ποιους λόγους πιστεύετε ότι το συγκεκριμένο έργο ξεχώρισε; Αυτή η ερώτηση δεν είναι εύκολο να απαντηθεί γιατί οι συμφωνίες του Σούμαν είναι πολύ διαφορετικές μεταξύ τους. Καμία δεν είναι σαν την άλλη. Ο Σούμαν επανεφεύρει το τονικό του ιδίωμα κάθε φορά στις συμφωνίες του. Η Συμφωνία «του Ρήνου» είναι η τελευταία του συμφωνία (αφού η τέταρτη ήταν στην πραγματικότητα η δεύτερη) κι έτσι, οπωσδήποτε η ωριμότερη από τις τέσσερις συμφωνίες του. Σε αυτήν, δείχνει μακριά στο μέλλον, προς τον Βάγκνερ, τον Στράους και τον Μάλερ. Επίσης, είναι η πιο θετική, χαρμόσυνη συμφωνία του. Ο ενθουσιασμός για την εκ νέου ανακαλυφθείσα ζωή, για τη χαρά του να ζεις στον Ρήνο, μέχρι και για την αρχιτεκτονική του Καθεδρικού Ναού της Κολωνίας είναι μεταδοτική, μας ταξιδεύει και μας δίνει δύναμη και ελπίδα. 

Πώς αισθάνεστε για την επικείμενη σύμπραξή σας με τον Στέφαν Ντορ, έναν ζωντανό θρύλο του κόρνου; Σαν μαέστρος πώς «διαχειρίζεστε» μουσικούς τέτοιου βεληνεκούς; Τους οδηγείτε ή …τους ακολουθείτε; Ανυπομονώ πολύ να συνεργαστώ με τον Στέφαν Ντορ! Είναι ένας εξαιρετικός μουσικός και σε όλα τα μέρη του κόσμου, μα ειδικά στη Γερμανία, ένας θρύλος στο είδος του! Όπως πάντα στη μουσική, για να συνοδεύσεις έναν σολίστ πρέπει να επικοινωνήσεις, να ακούσεις, να συγχρονιστούν οι ανάσες σας. Και όσο μεγαλύτερη είναι η μετατόπιση, τόσο μεγαλύτερη είναι η χαρά.

Έχετε διευθύνει και ηχογραφήσει πολλά συμφωνικά έργα, αλλά και αρκετές όπερες. Ποιο από τα δύο είδη προτιμάτε να διευθύνετε; Πάντα προτιμώ αυτό πάνω στο οποίο δουλεύω κάθε φορά.

Προέρχεστε από μια χώρα με μακρά παράδοση στη συμφωνική μουσική. Θεωρείτε ότι τα παιδιά στη Γερμανία έχουν περισσότερες ευκαιρίες μέσω του εκπαιδευτικού συστήματος να ασχοληθούν με τη μουσική; Θεωρώ ότι οι ευκαιρίες για να μάθουν τα παιδιά μουσική ή κάποιο όργανο στη Γερμανία είναι αρκετά καλές ακόμη, παρόλο που η μουσική εκπαίδευση έχει μειωθεί τα τελευταία χρόνια. Πιστεύω πως αυτή η «εξοικονόμηση» είναι μεγάλο λάθος, αφού τα κοινωνικά, αναπτυξιακά και ψυχολογικά οφέλη για την υγεία των ανθρώπων όταν ασχολούνται με τη μουσική είναι τεράστια και σημαίνουν σημαντικά οφέλη για τη συνολική κοινωνική ανάπτυξη, για να μην αναφέρω τα οφέλη στον τομέα της επαγγελματικής μουσικής.

Ποιες πιστεύετε ότι είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει ένας νέος που μόλις ξεκινά τα πρώτα του επαγγελματικά βήματα στη μουσική; Αυτό διαφέρει για τον καθένα. Το ερώτημα είναι αν κανείς κινητοποιείται ή αποθαρρύνεται από τις προκλήσεις. Όποιες κι αν είναι. Και βέβαια, μόνο όσοι κινητοποιούνται θα πάνε μπροστά. Με άλλα λόγια, η μεγαλύτερη πρόκληση είναι ο ίδιος μας ο εαυτός.

Πιστεύετε ότι το κοινό στις μέρες μας μπορεί να συγκεντρωθεί στην ακρόαση που απαιτεί μια συμφωνική συναυλία; Ναι, φυσικά! Είναι πάντα πολύ απλό: μια καλή ερμηνεία αγγίζει το κοινό ανεξάρτητα από το τι παίζεται. Έχω δει πώς μια αίθουσα γεμάτη νέους μαζί με τους γονείς και τους παππούδες τους παρακολουθούσαν προσεκτικά τη Συμφωνία Τουρανγκαλίλα του Ολιβιέ Μεσιάν, διότι πολύ απλά η ερμηνεία ήταν εξαιρετική. Το ζήτημα δεν είναι το κοινό, αλλά αυτό που συμβαίνει στη σκηνή. Και πιστεύω ακράδαντα ότι η κλασική μουσική μπορεί να δώσει απαντήσεις στα ερωτήματά μας, ιδιαίτερα σήμερα σε αυτή την αβέβαιη και ταραγμένη περίοδο. 

Υπάρχει κάποιος συνθέτης που απολαμβάνετε πολύ να διευθύνετε; Πάντα απολαμβάνω περισσότερο αυτόν που διευθύνω εκείνη τη στιγμή.

Ποιο θα λέγατε ότι είναι το πιο ευαίσθητο, αγχωτικό ίσως, μέρος του έργου σας ; Έχω το προνόμιο να εργάζομαι σε έναν υπέροχο κλάδο και το γνωρίζω αυτό και είμαι εξαιρετικά ευγνώμων. Ακόμα διασκεδάζω πολύ με τη δουλειά μου, παρόλο που κάνω αυτό το επάγγελμα πάνω από τριάντα χρόνια. Επομένως: δεν υπάρχουν αγχωτικά μέρη. Αλλά υπάρχει πολύς ενθουσιασμός και χαρά!

Είχατε κατά τα χρόνια των σπουδών σας κάποιο πρότυπο μαέστρου, που σας ενέπνευσε στην επαγγελματική σας πορεία; Πρότυπό μου ήταν κάθε μαέστρος που διηύθυνε μια καλή ερμηνεία. Προσπαθώ να μαθαίνω κάθε μέρα. Ωστόσο, έχω μάθει περισσότερα από τους μουσικούς στις ορχήστρες παρά από τους υπόλοιπους μαέστρους. 

Πώς κρίνετε την επιτυχία μιας συναυλίας που διευθύνετε; Τη στιγμή που υπάρχει σύνδεση με το κοινό και η αντίδρασή του είναι θετική, τότε νιώθω ότι κάναμε τη μουσική να πετύχει.