Στο βιβλίο της The Lonely City, η συγγραφέας Ολίβια Λέινγκ πραγματεύεται την μοναχική ζωή στην πολύβουη, κατά τ’ άλλα, Νέα Υόρκη. Οι σκέψεις και οι απορίες της πάνω στο θέμα, έλαβαν σταδιακά πιο μεγαλόπνοες, υπαρξιακές διαστάσεις, με βασικό ερώτημα το «τι σημαίνει να είσαι μόνος;».
Ο καλλιτέχνης που αποτύπωνε με ακρίβεια αυτό που ένιωθε η Λέινγκ, ήταν ο αμερικανός ζωγράφος του ρεαλισμού, Έντουαρντ Χόπερ. Κι ας πέθανε πάνω από μισό αιώνα πριν, έχοντας ζήσει σε μια εντελώς διαφορετική πλευρά της ιστορίας.
Τις τελευταίες εβδομάδες, ο Χόπερ κερδίζει και πάλι το ενδιαφέρον του κόσμου, με τις εικόνες του από την Αμερική, κατά τη διάρκεια των παγκοσμίων πολέμων και μετά, να κατακλύζουν τα social media. Φυσικά, αυτό έχει να κάνει με την δική μας ζωή σε καθεστώς καραντίνας. Όσο περιμένουμε να βγούμε από αυτή την κατάσταση (και τα σπίτια μας), μοιάζουμε όλο και περισσότερο με ήρωες από πίνακες του Χόπερ όπως οι χαρακτηριστικοί “Automat” (1927), “Nighthawk” (1942) και “Morning Sun” (1952).
O καλλιτέχνης δεν μπήκε απλά στο συλλογικό ασυνείδητο της εποχής του αλλά μοιάζει σαν να αποτυπώνει και το πανδημικό κλίμα των ημερών μας. Όπως, άλλωστε, είχε πει και ο ίδιος, «η τέχνη ενός έθνους είναι σπουδαιότερη όταν αντικατοπτρίζει τον χαρακτήρα των ανθρώπων του».
Μπορούμε, έτσι, να μάθουμε κάποια πράγματα από τον Χόπερ μέσα σε αυτή την τρελή κατάσταση της καραντίνας.
Από εκεί που μέχρι πριν μερικές μέρες ζούσαμε μέσα σε γρήγορους ρυθμούς και ανάμεσα σε συνεχείς μετακινήσεις, πλέον δουλεύουμε από το σπίτι και ευχόμαστε να είχαμε προνοήσει στο να πάρουμε ένα ακόμη σετ από άνετες πυτζάμες.
Σχεδόν κυριολεκτικά, είμαστε σαν την σύζυγο του Χόπερ, Τζο, όπως την βλέπουμε στον πίνακα “Morning Sun”, που ο καλλιτέχνης ολοκλήρωσε στα 70 του. Η Τζο παρουσιάζεται αποκομμένη από τον υπόλοιπο κόσμο, όμως η δική της απομόνωση υπάγεται στο πλαίσιο μιας τεράστιας μητρόπολης.
Οι πίνακες του Χόπερ έχουν μια φωτογραφική ιδιότητα και καταφέρνουν να αποτυπώνουν τους ήρωές του σε στιγμές ιδιωτικού ρεμβασμού. Όπως σχολίασε ένας χρήστης του Instagram, «θα μπορούσα να είμαι εγώ στον πίνακα και να κρατούσα απλά κι ένα smoartphone στο χέρι». Το να βλέπουμε πίνακες του Χόπερ στα social media σε αυτή τη φάση, είναι παρηγορητικό, μας θυμίζει ότι όλοι αυτή τη στιγμή «βράζουμε στο ίδιο καζάνι».
Ας είμαστε ειλικρινείς, η μοναξιά είναι αναπόφευκτο χαρακτηριστικό της σύγχρονης ζωής, ειδικά στις μεγαλουπόλεις. Κάτι που εξηγεί και τον μεγάλο εθισμό μας στα social media.
Ο Χόπερ, όπως πολλοί άλλοι καλλιτέχνες, ρομαντικοποίησε τη μοναξιά. Όπως είπε κάποτε ο συγγραφέας Τζόις Κάρολ Όουτς, για το έργο “Nighthawks” (1942), είναι «η πιο εύστοχη, αδιάκοπα επαναλαμβανόμενη ρομαντική εικόνα της αμερικανικής μοναξιάς».
Προχωρώντας τον χρόνο 80 σχεδόν χρόνια μπροστά και φτάνοντας στο σήμερα, βλέπουμε τον πίνακα να μετατρέπεται σε meme, αποκτώντας την εκδοχή του στον καιρό του κορονοϊού. Κάτι που αποδεικνύει ότι ο κόσμος τον Μάρτιο του 2020 είναι πιο αφιλόξενος από ό,τι ήταν στα μέσα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Άλλος ένας λόγος για τον οποίο είναι σημαντικός ο Έντουαρντ Χόπερ είναι πως η δουλειά του ενσαρκώνει την γαλήνη, την ησυχία και την ακινησία. Όντας καταθλιπτικός στο μεγαλύτερο μέρος της ζωής του, η δουλειά του μπορεί να μιλάει σε ανθρώπους που παλεύουν με ζητήματα ψυχικής υγείας.
Αντανακλάσεις του ψυχικού του κόσμου, οι δουλειές του Χόπερ είναι τόσο ανήσυχες που δημιουργούν μια αίσθηση δέους και σασπένς. Γι’ αυτό άλλωστε έχει επηρεάσει άλλους δημιουργούς, από τον Άλφρεντ Χίτσκοκ μέχρι τον Ντέιβιντ Λιντς.
Ζούμε στην εποχή του burn out και εντελώς ειρωνικά, τώρα διανύουμε την περίοδο στην οποία οφείλουμε να ηρεμήσουμε και να μείνουμε σε ακινησία λόγω κάποιων πολύ επιθετικών μικροβίων. Συγκυριακά, η εποχή μας αρχίζει να μοιάζει με τους ταραγμένους καιρούς στους οποίους έζησε ο Χόπερ: την ισπανική γρίπη του 1918, την ηλεκτρική ενέργεια των 20s, την οικονομική ύφεση του 1929 και δύο παγκόσμιους πολέμους. Ο Χόπερ έζησε σε έναν αβέβαιο κόσμο που τον οδήγησε να ζωγραφίσει ανήσυχες μοναχικές φιγούρες.
Πριν έναν μήνα μπορεί να συζητούσαμε άλλα πράγματα, όμως τώρα περιμένουμε απλά τη στιγμή που θα γυρίσουμε στις ταχύτατες, ασταθείς, καταναλωτικές ζωές μας -αυτές που συνέβαλαν στην υπερθέρμανση του πλανήτη και πυροδότησαν την κρίση της ψυχικής υγείας.
Αν κάτι μπορεί να μας διδάξει ο Χόπερ είναι ότι, αν νιώθουμε άχρηστοι με το να καθόμαστε στο σπίτι, ανίκανοι να ελέγξουμε το πανδαιμόνιο γύρω μας, για την ώρα, το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να μείνουμε μακριά από τους άλλους, να θυμόμαστε να πλένουμε τα χέρια μας και να νιώσουμε άνετα με τον δικό μας εσωτερικό κόσμο.
Πηγή: Dazed
