Το Bojack Horseman τα τελευταία πέντε χρόνια έχει βρει τη συνταγή της επιτυχίας: υιοθετεί την κωμική πλευρά του ενήλικου animation για να σερβίρει στην πραγματικότητα ένα πολύ βαθύ, και με έντονα ψυχαναλυτική οπτική γωνία, δράμα αφηγηματικής συνέχειας. Σε έναν κόσμο όπου άνθρωποι και ζώα στην έλλογη μορφή τους συνυπάρχουν αρμονικά (τα εκάστοτε ζώα τοποθετούνται με ξεκαρδιστική ευστοχία σε «πόστα» ανάλογα με τις δεξιότητές τους), ο πρωταγωνιστής BoJack Horseman είναι ένας πενηντάρης πρώην επιτυχημένος ηθοποιός που έγινε σταρ στο 90s τηλεοπτικό sitcom Horsin’ Around και τώρα έχει ξεμείνει στο Hollywoo (ναι, χωρίς d) ξεδιπλώνοντας την προβληματική υπαρξιακή κρίση του. Ανάμεσα σε γενναίες δόσεις αλκοόλ, ναρκωτικών με εξίσου ενδιαφέρουσες παράλληλες ιστορίες, υφαίνεται μια οξεία κριτική στον κόσμο του θεάματος και διαπιστώνεται συνεχώς ότι μια δεύτερη νιότη/αναγέννηση της καριέρας δε θα έρθει χωρίς κόστος.
Ο Bojack Horseman ως Philbert στην τηλεοπτική αστυνομική σειρά στην οποία πρωταγωνιστεί στον πέμπτο κύκλο της σειράς.
Όμως όσοι έχετε φτάσει ως εδώ γνωρίζετε όλα τα παραπάνω. Ας πιάσουμε λοιπόν το νήμα από τον πέμπτο και πιο πρόσφατο κύκλο της σειράς του Raphael Bob-Waksberg που κυκλοφόρησε στις 14 Σεπτεμβρίου στο Netflix. Μια σεζόν κυρίως απολογητική θα έλεγε κανείς -σίγουρα η πιο απολογητική και σκοτεινή της σειράς ως τώρα. Πολλοί κύκλοι στις ζωές των ηρώων κλείνουν -για να ανοίξουν οι επόμενοι: η Diane, συγγραφέας της βιογραφίας του BoJack χωρίζει με τον Mr. Peanutbutter και πάλαι ποτέ άσπονδο αντίπαλό του. O Mr. Peanutbutter…τα φτιάχνει με την λίγο αφελή πιτσιρίκα σκυλίτσα Pickles και η Diane μετακομίζει σε ένα μίζερο διαμέρισμα -το οποίο δεν λέει να χωνέψει αν κρίνουμε κιόλας από το γεγονός ότι κρατά πακεταρισμένα τα πράγματά της σε κούτες. Η αντζέντισσα-φίλη-πρώην Princess Carolyn καταφέρνει επιτέλους να υιοθετήσει μόνη της ένα μωρό. Επίσης, ο… πρώην couch surfer του BoJack (και πλέον κατά τύχη στέλεχος) εταιρείας Todd και η Yolanda δίνουν τέλος στην ασέξουαλ σχέση τους.
Το πιο σκληρό κλείσιμο της σειράς έως τώρα, έρχεται με τον θάνατο της μητέρας του BoJack στο αριστουγηματικό έκτο επεισόδιο “Free Churro”. Αν μέχρι φέτος το “Fish Out Of Water” ή αλλιώς «το επεισόδιο με τον βυθό» της τρίτης σεζόν διεκδικούσε την κορυφή με την α λα Ζακ Τατί εικονογραφία του, το “Free Churro” το κοντράρει -και τελικά το ξεπερνάει- μέσα από την υποδειγματική δραματουργία του. Μπορεί άνετα να θεωρηθεί ό,τι καλύτερο είδαμε στους τηλεοπτικούς μας δέκτες το 2018.
Σαν ένα θεατρικό μονόπρακτο, ο μονόλογος του BoJack στην κηδεία της Beatrice Horseman μπορεί να χωρέσει περισσότερη αλήθεια από όση μπορούμε να αντέξουμε. Ο Bojack γίνεται ακόμη πιο σκληρός από ό,τι υπήρξε στις τελευταίες στιγμές της μητέρας του και σε ένα χειμαρρώδες stream of consciousness αποδεικνύει ότι καμιά φορά η ανάγκη για αγάπη και το μίσος που προκύπτει από την μη εκπλήρωσή της είναι πολύ πιο κοντά από ό,τι θέλουμε να παραδεχτούμε. Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα μπορείς να τον μισήσεις όταν αποκαλεί τη νεκρή μητέρα του σκύλα κι αμέσως μετά να τον συμπονέσεις βαθιά όταν το κέρασμα churro από μία άγνωστη σερβιτόρα στην οποία εξομολογήθηκε τον χαμό συμπεριλαμβάνει για τον BoJack περισσότερη στοργή από οποιαδήποτε κίνηση της μητέρας του. Όπως ξεστομίζει πικρά στον επικήδειο σχετικά με τη (μοντέρνα) αγωνία που μας άγει και μας φέρει:
“All we want is to be seen”.
Κι αν αυτό το closure υπήρξε το πιο δύσκολο για τον BoJack, οι απολογίες του δεν σταματάνε εδώ: σε μια σκληρή στιγμή της, η Diane «τον στριμώχνει» άβολα με την πρόφαση του «είμαι φίλη σου, απαιτώ να ξέρω», σχετικά με ένα παραλίγο επίμαχο σκηνικό μεταξύ του πρωταγωνιστή με την ανήλικη κόρη της ελαφίνας (πρώην συνεργάτιδάς του και ανομολόγητου πόθου του) Charlotte. Η σειρά χειρίζεται την αναζοπύρωση του φεμινισμού και των απόνερων του #MeToo με έναν ευφυέστατο, εντυπωσιακά οξυδερκή τρόπο.
Για κάθε αδυναμία που εμφανίζει ο BoJack στις σχέσεις με το άλλο φύλο που θα καιγόταν στην πυρά από την πολιτική ορθότητα, έρχεται ως αντίβαρο το παπαγάλισμα των σχεδόν τετράγωνων φεμινιστικών θέσεων της Diane. Και σχεδόν μοιάζει να θέλει να στείλει σπίτι του την όποια υπερβολή συνοδεύει κινήματα όπως το #metoo όταν η Gina, τρέχουσα σύντροφος και συμπρωταγωνίστρια του Bojack στην αστυνομική σειρά Philbert, από την μία πέφτει θύμα της παρανοϊκής του βίας κι από την άλλη θέλει να το αποκρύψει λέγοντας πως «δεν θέλω να με θυμούνται για κάτι που μου έκαναν». Η σειρά κινείται σε μια πολύ λεπτή γραμμή, σε ένα περιβάλλον που όλοι ξέρουμε πόσο εκρηκτικό είναι τον τελευταίο χρόνο, κι όμως καταφέρνει να περάσει την καυστική κριτική της -χωρίς να προσβάλλει καμία θέση- ακριβώς πάνω σε αυτά τα λεπτά σημεία, ικανοποιώντας αλλά και ταυτόχρονα ενοχλώντας τους τηλεθεατές ακόμα και στην ίδια σκηνή ή στο ίδιο επεισόδιο.
Το BoJack Horseman φυσικά δεν έχει μόνο αυτές τις βαριές στιγμές. Ή ακόμα κι όταν τις έχει, ξέρει να τις παίζει διογκώνοντας τα όρια της τηλεοπτικής αφήγησης. Είναι γεμάτη πολυάριθμες ποπ αναφορές, έξυπνους κι αστείους ελιγμούς στους διαλόγους, αλλά κι ευρήματα που δεν την αφήνουν στιγμή να γίνει βαρετή (ας θυμηθούμε το επεισόδιο “INT. SUB” ή αλλιώς την είσοδο στο μυαλό δύο ψυχολόγων όπου ο BoJack -αλλά και το υπόλοιπο καστ- για 25 λεπτά ανήκουν στο σύμπαν του BoBo the Angsty Zebra). Ίσως δεν έχει υπάρξει άλλο τηλεοπτικό προϊόν στο οποίο κυριολεκτικά κάθε στοιχείο του κάδρου έχει λόγο που βρίσκεται εκεί που βρίσκεται σε μια σωρεία easter eggs που μας περιμένουν να τα ανακαλύψουμε. Είναι σχεδόν αδύνατο να αντισταθεί κανείς στο να πατήσει pause ενώ παρακολουθεί και το μάτι του πέφτει σε κάτι γνώριμο. Οι δημιουργοί του το ξέρουν καλά και φροντίζουν να γίνονται σαρκαστικοί σπάζοντας τον τέταρτο τοίχο με σκηνές σαν αυτήν στην πέμπτη σεζόν:
Όσο είναι μία σειρά για τα σκοτεινά αποθέματα της ανθρώπινης φύσης, άλλο τόσο είναι μία ωδή στην ίδια την τηλεόραση. Η τηλεόραση βρίσκεται συνεχώς εγκιβωτισμένη μέσα στη σειρά. Στον πέμπτο κύκλο βλέπουμε τα τηλεοπτικά γυρίσματα της σειράς Philbert επί της οθόνης. Ακούμε τον Bojack να λέει στην κηδεία της μητέρας του πως ό,τι έμαθε, το έμαθε από την τηλεόραση. Αποκορύφωμα το επεισόδιο “The Showstopper”, όπου ο BoJack σε πλήρη κι όχι ιδιαίτερα νηφάλια σύγχυση, μπερδεύει τον χαρακτήρα του στη σειρά Philbert με τον πραγματικό του εαυτό, σε μία διαδοχή του πραγματικού με το φαντασιακό που χρωστά εμφανώς στο Inland Empire του David Lynch (σημειωτέον, το σπίτι του Philbert για άγνωστο λόγο -ή μάλλον πολύ εσκεμμένα- είναι ολόιδιο με το πραγματικό σπίτι του BoJack).
Εδώ και πέντε σεζόν, το προβληματικό αυτό άλογο ξέρει να λέει με άλλοτε σκληρό κι άλλοτε ξεκαρδιστικό τρόπο μεγαλύτερες αλήθειες από ό,τι άνθρωποι με σάρκα και οστά. Ίσως η animated φύση του BoJack Horseman βοηθά περισσότερο την ανάπτυξη του οξύμωρου ως ξεκαρδιστικά τραγικού (ή τραγικά ξεκαρδιστικού). Είναι μία υποδειγματικά δουλεμένη σειρά, στην οποία όλοι οι πρωταγωνιστές παρουσιάζονται από την καλή και την ανάποδη, δεν είναι ούτε ήρωες ούτε αντι-ήρωες ακριβώς γιατί μπορείς να τους μισείς και να τους πονάς ταυτόχρονα κι αυτό τους κάνει ευάλωτους κι άρα ανθρώπινους (ακόμη κι όταν είναι απλά…ανθρωπόμορφοι).
Στην πέμπτη σεζόν, ο BoJack Horseman ήρθε αντιμέτωπος με μερικές από τις πιο σκληρές κι οριακές καταστάσεις του κι ολοκλήρωσε «κεφάλαια» της ιστορίας με υλικά όπως: το ψυχολογικό βάθος του Don Draper στο Mad Men (η αναφορά στη σειρά είναι παραπάνω από σαφής στην πτώση του BoJack στους τίτλους αρχής), την σουρεαλιστική συνοχή του Family Guy, την σωματικότητα της slapstick κωμωδίας, τα a-ha moments των ποπ αναφορών, την ταύτιση με τις ανθρώπινες αδυναμίες. Που αποκορυφώθηκαν όταν μας κέρασε “Free Churro”. Η τελευταία σκηνή του κύκλου βρίσκει τον BoJack έξω από ένα κέντρο αποτοξίνωσης. Αν τελικά στην έκτη σεζόν o Charlie Sheen των κινουμένων σχεδίων περάσει το κατώφλι του και παραμείνει μέσα, τότε μία νέα σελίδα στη ζωή του θα ξεκινήσει. Τότε, σαν την αρσενική αντεστραμμένη εκδοχή της Norma Desmond στο Sunset Boulevard θα μπορεί να φωνάξει πως είναι έτοιμος για το close-up του.
Αυτή τη φορά για καλό.
