Ο Ζαν Μπαγιάρ είναι ένας παλαιάς κοπής ντετέκτιβ, στον οποίο ανατίθεται – από την κορυφή της Γαλλικής Δημοκρατίας – να ασχοληθεί με τον θάνατο του κορυφαίου σημειολόγου Ρολάντ Μπάρτ, ο οποίος παρασύρθηκε από ένα φορτηγό, και την ανάκτηση ενός υπερπολύτιμου εγγράφου που ο θανών κατείχε.
Η έρευνα του αστυνομικού θα τον φέρει στους κόλπους της γαλλικής διανόησης της δεκαετίας του 1980 (Φουκώ, Ντεριντά, Ντελέζ, Κρίστεβα, Σολερς, Λακάν, Λεβί-Στρως, κλπ.), οπότε θα αναγκαστεί να «επιτάξει» τον Σιμόν, νεαρό καθηγητή πανειστημίου που αναλαμβάνει χρέη διερμηνέα του Μπαγιάρ, καθώς αυτός ιχνηλατεί τον κύκλο της French Theory.
Όπως αποδεικνύεται, το εν λόγω έγγραφο σχετίζεται με την περίφημη «’Εβδομη λειτουργία της γλώσσας» του Ρομαν Γιάκομπσον. Σύμφωνα με τη θεωρία του μεγάλου Ρώσσου γλωσσολόγου, η λειτουργία της γλώσσας έχει έξι κατηγορίες Όμως, φαίνεται ότι υπάρχει και η υπόνοια μιας έβδομης λειτουργίας, που κάποιοι ονομάζουν «μαγική» ή «επιτελεστική», την οποία μπορούμε να συνοψίσουμε στην εξής φράση: «Όταν ο λόγος γίνεται πράξη». Το μυστικό αυτής της έβδομης λειτουργίας υποτίθεται ότι παρουσιάζεται στο έγγραφο, οπότε ο κάτοχός του θα μπορούσε δυνητικά να γίνει κυρίαρχος του κόσμου.
Το δίδυμο Μπαγιάρ και Σιμόν, παλεύοντας να αποκωδικοποιήσει τις λεπτομέρειες αυτού του ιδιαίτερου κυνηγιού θησαυρού, θα βρεθεί στα πιο απίθανα μέρη: στο College De France, στις σάουνες όπου συχνάζουν νεαροί ομοφυλόφιλοι που σχετίζονται με τον Μπαρτ και τον Φουκώ, στην Ιταλία για να μιλήσουν με τον Ουμπέρτο Έκο, στην Αμερική για να παρακολουθήσουν την «μονομαχία» ανάμεσα στον Ντεριντά και τον Σηρλ στο συνέδριο “Shift into overdrive in the linguistic turn”. Θα πάρουν μέρος σε καταδιώξεις με αυτοκίνητα, θα γίνουν μάρτυρες δολοφονίας με μια ομπρέλλα που στάζει δηλητήριο, θα επιζήσουν βομβιστικής επίθεσης, θα παρακολουθηθούν από Βούλγαρους και Ιάπωνες, θα κάνουν σεξ σε αμφιθέατρα του 17ου αιώνα και θα παρακολουθήσουν συνεδριασεις του μυστηριώδους Logos Club, όπου όποιος αποφασίζιζει να αγωνιστεί στο διάλογο, ρισκάρει να χάσει τα δάχτυλά του!
Ο Λοράν Μπινέ μας είχε εντυπωσιάσει με το έξοχο HHhH – Himmlers Hirn heist Heydrich, ένα πολυεπίπεδο εγχείρημα όπου, σαν ταχυδακτυλουργός, εξερευνούσε τα όρια της λογοτεχνίας και της πραγματικότητας, στα πλαίσια της μεγαλύτερης θηριωδίας που έχει να παρουσιάσει η ιστορία της ανθρωπότητας, της ναζιστικής Γερμανίας.
Στο Η Έβδομη Λειτουργία της Γλώσσας (κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Opera) συνεχίζει την εξερεύνηση του στο τι ακριβώς μπορεί να είναι το μυθιστόρημα στην εποχή μας. Το κεντρικό θέμα του αυτή τη φορά είναι η επιστήμη της σημειολογίας και οι συνέπειες του linguistic turn, της – ίσως – σημαντικότερης εξέλιξης στην φιλοσοφία στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα.
Στον νέο κόσμο του μεταμοντέρνου, η δεκαετία του 1980 κυριαρχείται φιλοσοφικά από τους Γάλλους, οι οποίοι έχουν διαλύσει κάθε έννοια αλήθειας και σταθερής αναφοράς. Όλα είναι σχετικά, γιατί όλα είναι θέμα ερμηνείας. Οπότε, τα σημεία και η ερμηνεία τους είναι πλέον η μόνη αξία.
Ο συγγραφέας, λοιπόν, οδηγεί το πράγμα στα όριά του: αφού η γλώσσα είναι πια το παν, γιατί να μην υπάρχει κάποιο μυστικό που να μας επιτρέπει να κάνουμε ό,τι θέλουμε, ακριβώς χάρη στη γλώσσα; Άρα, είναι επιτέλους εφικτό το απόλυτο όνειρο κάθε συγγραφέα: να μπορεί, πέρα από τον κόσμο που ο ίδιος δημιουργεί στα κείμενά του, να ορίζει και τον πραγματικό κόσμο;
Για να απαντήσει στο ερώτημα, χρησιμοποιεί μια παραδοσιακη μορφή της λογοτεχνίας, το αστυνομικό μυθιστόρημα, το οποίο όμως μπολιάζει με το εμβληματικό χαρακτηριστικό του μεταμοντέρνου: την ειρωνεία. Εκεί ακριβώς έγκειται η πρωτοτυπία του κειμένου.
Τα πάντα σε αυτό το κείμενο είναι μια αναφορά (στην πραγματικότητα, στην θεωρία, στη λογοτεχνία) και τόσο οι ήρωες όσο και ο αναγνώστης πρέπει να γίνουν σημειολόγοι, για να μπορέσουν να ξεκλειδώσουν τα μυστικά. Ο αναγνώστης, σαν τον μονολιθικό ντετέκτιβ Μπαγιάρ, καλείται να κατανοήσει την χαοτική πραγματικότητα του «τα πάντα είναι θέμα ερμηνείας». Όλοι γύρω του μοιάζουν πιο έξυπνοι και πιο «κατάλληλοι» για τη νέα εποχή, οπότε χρειάζεται έναν μύστη (όπως ο Σιμόν) για να τον καθοδηγήσει.
Για να το κάνει ακόμα πιο δύσκολο, ο συγγραφέας μπλέκει πραγματικούς ανθρώπους και γεγονότα σε ένα κείμενο που ολοένα γίνεται ένα ακόμα πιο υπερβολικό και σχεδόν παραληρηματικό κυνηγητό, όπου όλα είναι πιθανά, ακριβώς επειδή όλα πια επιτρέπονται.
Η ευφυΐα και η ικανότητα του Μπινέ είναι και εδώ προφανής. Όμως, ένα τόσο φιλόδοξο κείμενο, είναι εύκολο να γίνει αυτοαναφορικό. Τα κλεισίματα του ματιού προς τον αναγνώστη είναι διαρκή και το βιβλίο σε πολλά σημεία γίνεται ξεκαρδιστικό (καθώς οι πασίγνωστοι πρωταγωνιστές βρίσκονται σε απροσδόκητες καταστάσεις), αλλά σταδιακά κυριαρχεί η πρόθεση του συγγραφέα επί του αβίαστου του κειμένου. ‘Αλλωστε, μιλάμε για μια παγκόσμια συνομοσία για την σημειωτική!
