Να πως η φωτογραφική έκθεση δεν ήταν ένα απλό event– περιελάμβανε πολλή ιστορία του παρόντος μέσα του – κάτι από τον ηρωισμό, την ένταση και το κατεπείγον της τρέχουσας στιγμής. Επιπλέον, η έκθεση λειτούργησε ως καταλύτης τόσο για αυτά λέει η ίδια Πάολα για την ιστορία αλλά και για όσα λένε οι ιστορικοί για την Πάολα. Θέλω στο σημείο αυτό να κάνω τα αποκαλυπτήρια ενός άλλου επικοινωνιακού συμβάντος που – αν και δεν το γνωρίζει η ίδια- λειτούργησε, με ένα αλλόκοτο τρόπο, σαν ένα ανεπίσημο ‘άνοιγμα’ της ‘ιστορίας’ της. Το περιστατικό συνέβη δυο μέρες πριν την επίσημη έκθεση, σε μια κατάμεστη αίθουσα ομιλιών στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ.
Εκεί μια επιφανής Αμερικανίδα πανεπιστημιακός, η Susan Lanser ήρθε να δώσει μια διάλεξη για την Σεξουαλικότητα της Ιστορίας. Μίλησε για την διαχρονική τάση πολλών επιστημόνων, ποιητών και χρονογράφων να αναφέρονται στην ομοφυλοφιλία σαν μια ημερολογιακή πυξίδα. Είπε λοιπόν ότι από το 1600 και μετά, το ερώτημα “τι είναι ομοφυλοφιλία” πάει πακέτο με το ερώτημα ”τι είναι καινούριο;” Μέσα σε αυτό το ιστορικό σύμπαν ο ομο-ερωτισμός φιγουράρει σαν ένας διαταραγμένος χάρτης του μοντέρνου και του καινοφανούς. Ο τρόπος που κανείς ‘παραβιάζει’ τις νόρμες του φύλου σου χρωματίζει και τον τρόπο που ‘παραβιάζει’ τη δικτατορία του χρόνου. Και κάπως έτσι φτιάχνεται ένα σεξουαλικό λεξικό ιστοριογραφίας που παρασύρει μέσα στην ημερολογιακή του δίνη την πολιτική, τη λογοτεχνία και την επιστήμη…
Όταν τέλειωσε την ομιλία της σήκωσα το χέρι μου για να παρέμβω. Δεν ήθελα ακριβώς να κάνω μια ερώτηση. Η αυθόρμητη παρόρμηση ήταν να μετατρέψω εκείνη τη στιγμή σε μια εναρκτήρια εισαγωγή – σε ένα αυτοσχέδιο πρόλογο – και, γιατί όχι; σε ένα μανιφέστο τρανσέξουαλ ιστορίας..
Να τι περίπου είπα:
”Δεν είναι πολύ ενδιαφέρον που η εξίσωση ανάμεσα στην ομοφυλοφιλία και το καινούριο έχει αντιστραφεί σήμερα; Μοντέρνες φιγούρες του ομοφυλοφιλικού κινήματος επιλέγουν συχνά το παρελθόν ως έδαφος νομιμοποίησης, πειραματισμού και έκστασης. Αυτές τις μέρες, για παράδειγμα προβάλλεται στο Λονδίνο η δουλειά μιας transexual ποιήτριας, ακτιβίστριας και φωτογράφου που τη δεκαετία του ’80 εξέδιδε ένα queer fanzine στην Αθήνα. Λέγεται Πάολα Ρεβενιώτη. Πολύ συχνά όταν μιλάει για την εμπειρία του παρελθόντος περιγράφει τον εαυτό της ως τυχερό. Μπορεί να μην είχαν τμήματα queer σπουδών – είχαν, όμως λέει, τη μυθολογία — ”το Δία και το Γανυμήδη, τον Απόλλωνα και τον Κυπάρισσο” και το χρησιμοποιούσαν με θράσος και χάρη ως υλικό φαντασίας, δικαίωσης και προβολής. (Δεν είναι τυχαίο που μια τρανσέξουαλ τη φωνάζουμε ‘θεά’). Αυτή ακριβώς η τρανσεξουαλική οικειοποίηση της ιστορίας δεν μας δείχνει και πόσα πολλά πράγματα μπορούμε να κάνουμε με τη”Σεξουαλικότητα της Ιστορίας” ή αν προτιμάτε καλύτερα – με την ‘Τρανσεξουαλικότητα του Ιστορικού Χρόνου’; Και θα σας πω αμέσως τι εννοώ με αυτό.
Πρώτον: η μαρτυρία της Πάολα δείχνει ανάγλυφα ότι η εμπειρία της ‘ανωμαλίας’ είναι από μόνη της ένα άνοιγμα στην ιστορία – χωρίς κανένα ακαδημαϊκό κίνητρο. Οχι μόνο επειδή η ιστορία ανοίγει ένα πεδίο απολαυστικών αναγνώσεων (δες πως στην έκθεση του Queer Archive η ερωτική μνήμη – απλωμένη σαν φωτογραφική ταπετσαρία τουαλέτας — μεταμορφώνεται σε πεδίο ξεφαντώματος). Πρόκειται για κάτι πολύ πιο θεμελιώδες από τα πάρτι, τις εκθέσεις και τα γκαλά — είναι αυτή απλή εφηβική ερώτηση: άραγε υπήρχαν άτομα σαν και εμένα πριν από εμένα; Η στροφή στα αινίγματα του χρόνου είναι πρώτα απ’ όλα μια υπόθεση οντολογίας – μια υπαρξιακή αναγκαιότητα – ένας τρόπος να καρφώνεις την αντι-κανονικότητα σου μέσα στην ‘ομαλότητα’ του παρόντος. Υπό αυτήν την έννοια, η ιστορία είναι από μόνη της μια μορφή ανωμαλίας.
Δεύτερον. Η ιστορία είναι επίσης μια λιμπιντική επένδυση. Συνήθως αναφερόμαστε στην τέχνη και τη λογοτεχνία ως μορφές σεξουαλικής εκτόνωσης (sexual displacement). Γιατί όχι όμως και στην ιστορική γραφή; Αν ένα τρανσέξουαλ καταφεύγει στις μυθολογίες του αρχαίου (και του προσωπικού της) παρελθόντος για να μεταμορφώσει τον εαυτό της σε ένα θέαμα πάνω στο πεζοδρόμιο, τι εμποδίζει όλους εμάς να αντιμετωπίζουμε την την ιστορία ως ερωτικής πρακτική; Να ένας είδος αποκάλυψης που αναστώνει τις αισθήσεις – ένα είδος μαγικής γνώσης που σου σου επιτρέπει να επανεφεύρεις τον εαυτό σου ως ερωτικό αξιοθέατο. Η ιστορία θα είναι ερεθιστική ή δεν θα είναι τίποτα.
Και επομένως –τρίτον – ίσως πια ήρθε η στιγμή να γράψουμε ιστορίες που να αντιμετωπίζουν τη σχέση με το παρελθόν ως ταχυδακτυλουργικό κόλπο – να ψάξουμε για εκείνα τα αφηγηματικά τρικ που θα στήσουν το προσωπικό μας ‘αρχείο’ σε ένα ξέφρενο θέατρο αντανακλάσεων. Εκεί άλλωστε δεν οφείλεται και η επιτυχία της έκθεσης του Queer Archive; Να ένα (σπαρακτικό) αρχείο που οργανώθηκε σαν μια παιγνιώδης γιορτή αναμνήσεων και παροντικότητας. Ας κατασκευάσουμε πολλά τέτοια διαταραγμένα αρχεία – που να συνδυάζουν αυτά που δεν συνδυάζονται. Ας επιδοθούμε σε τρανσέξουαλ ‘μοντάζ’ του χρόνου. Να γράψουμε βιβλία που να παντρεύουν ομοερωτική επιστημονική φαντασία και πανκ τεκνά από τη δεκαετία του 1980. Ας τα κάνουμε όλα αυτά όχι τόσο για να εντοπίσουμε ”δομικές ομοιότητες και ασυνέχειες” – αλλά κυρίως για να φτιάξουμε κάτι ωραίο, ενδιαφέρον και πάνω απ’ όλα σέξι! Δεν γράφουμε την ιστορία της σεξουαλικότητας απλά και μόνο για να αμφισβητήσουμε κατεστημένους κανόνες αλήθειας – κάνουμε σεξουαλικότητα της ιστορίας επειδή κυρίως θέλουμε να δημιουργήσουμε νέες μορφές αλήθειας – νέες πιθανότητες ύπαρξης – και νέους τρόπους να είσαι μέσα στο χρόνο. ”
Η αίθουσα αναστέναξε καλόκαρδα, μια λέκτορας χειροκρότησε και η Lanser μου απάντησε με φιλοφροσύνη ”Κάντο! Πάρε τη σεξουαλικότητα της ιστορίας και πήγαινε όσο μακριά θέλεις”. Η παρέμβαση πέτυχε! Φεύγοντας από την αίθουσα μες την καλή χαρά, έτρεξα να πάρω λίγο κρασί για να γιορτάσω τον ερχομό ενός Παρασκευοσαββατοκύριακου στο Λονδίνο. Αλίμονο, στο ταμείο του σούπερ-μαρκετ συνειδητοποίησα ότι δεν είχα φράγκο στο λογαριασμό μου – μηδέν λίρες. Περπατώντας όμως προς το σπίτι – αντί για ντροπή – με χτύπησε κάτι σαν κύμα ευφορίας: πρώτον γιατί μου ήρθε ακόμη ένα μανιφέστο ‘τρανσέξουαλ’ ιστοριογραφίας και δεύτερον γιατί μαζεύοντας ψιλά από τις τσέπες κατάφερα να βρω λεφτά για δύο μπύρες.
Τελικό συμπέρασμα λοιπόν: Ο νέος ερωτικός καταδιωγμός – το νέο στίγμα – η νέα μεγάλη μορφή παραβατικής υποκειμενικότητας είναι η φτώχεια. Η παθιασμένη σχέση της Πάολα με την ιστορία δεν ορίζεται μόνο από τις φωτογραφικές αναμνήσεις αγοριών. Η σεξουαλικότητα του παρόντος είναι αξεδιάλυτη από τον εξευτελισμό της ανέχειας – την ένδεια της κοινωνικής εγκατάλειψης – τον ίλιγγο που διαπερνά μια νεκρή πιάτσα, ένα άδειο πορτοφόλι και μια ρημαγμένη πόλη. Η Πάολα όπως και κάθε τρανσέξουαλ ζει κάπου στο μεταίχμιο της επιβίωσης. Το ανακάτεμα ντροπής και ευφορίας στο σούπερ μάρκετ, το πεζοδρόμιο και το facebook — είναι με τη σειρά του μια ‘ιστορική’ μορφή αυτο-συνειδησίας – ένα νέο είδος ψυχικής απόλαυσης μέσα στο φόβο – ένας τρόπος να τα βάζεις με τον χρόνο. Πάρτι μέσα στο Τρανσέξουαλ αρχείο είναι η ικανότητα σου να νικάς την ντροπή. Να είσαι θαρραλέος, ειλικρινής και επινοητικός όταν έρχεσαι αντιμέτωπος στην αθλιότητα της ιστορίας – δηλαδή με το υλικό, ψυχικό και ερωτικό κόστος της καταπίεσης και της ανισότητας.
Και κάπως έτσι, περπατώντας στη γειτονιά μου στο Whalley Range ανάμεσα στις πόρνες και τους ντίλερς της περιοχής ένιωσα για λίγο ότι δεν κατοικούμε απλά στο ίδιο γεωγραφικό σημείο – αλλά στο ίδιο ‘αρχείο’ (έστω και αν μερικοί από μας θεωρούμε ότι η συγκατοίκηση είναι προσωρινή. Ας γελάσω)
*Η έκθεση φωτογραφίας της Πάολας Ρεβενιώτη συνεχίζεται μέχρι τις 3 Νοεμβρίου στο White Cubicle Toilet Gallery, στο George and Dragon Public House του Λονδίνου.
