Ράφι από το βιβλιοπωλείο Booktalks στο Φάληρο.
Είναι ωραίες οι λίστες, παρά τις όποιες ενστάσεις, είναι ωραίες γιατί μπορούν να περιέχουν την απαραίτητη ανασκόπηση του τέλους μιας περιόδου, λίγο πριν την αυγή της επόμενης. Τότε είναι ωραίες, γιατί τοποθετούν τα αναγκαία εκείνα σημάδια που νοηματοδοτούν τον περασμένο χρόνο, σημάδια που περιορίζουν την αχανή έκταση και επιτρέπουν την αξιολόγηση της εξέλιξης. Η σύνταξη της συγκεκριμένης λίστας διέπεται από μια διάσταση σαφέστατα ημερολογιακή, που διόλου δεν πρέπει να υποτιμήσει κανείς, ειδικότερα αν ανήκει στην κατηγορία εκείνη των επιρρεπών στη λήθη. Θυμάμαι, λοιπόν!
Ιανουάριος
Γιάννης Αστερής, Νουθεσία ημιόνου (εκδόσεις Ίνδικτος)
Το έδαφος υποχωρεί, η τελεία αργεί, μια λεκτική δίνη είναι αυτή που δίνει το ρυθμό. Τα σημεία στίξης διατηρούν ένα ρόλο λίγο πιο αφανή στην προκειμένη περίπτωση, δίχως όμως να χάνουν την εμπιστοσύνη στην κομβικότητα της ύπαρξής τους. Κατηφόρα, δρόμος απείρως δυσκολότερος του αντιθέτου της, τα χαλικάκια ακούγονται καθώς οι σόλες σέρνονται επ’ αυτών και τα τρίβουν με βία στην ίδια τη γη που τα γέννησε, ο ορίζοντας παραμένει σταθερός παρά την ψευδαίσθηση της νέας αποκάλυψης που δημιουργεί η υψομετρική διαφορά. Άφημα.
Φεβρουάριος
Τζόναθαν Λέθεμ, Οι σκιές του Μπρούκλιν (μτφρ. Κώστας Καλτσάς, εκδόσεις Κέδρος)
Ο Λάιονελ πάσχει από το σύνδρομο Τουρέτ, μια νευρολογική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από πολλαπλά κινητικά και φωνητικά τικ, το μυαλό του δε σταματά να δημιουργεί αντηχήσεις και λογοπαίγνια, η κοπρολαλία και οι αριθμητικοί ψυχαναγκασμοί είναι στην ημερήσια διάταξη. Είναι ο αφηγητής της ιστορίας.
Δίχως τον Λάιονελ θα επρόκειτο απλώς για ένα αξιοπρεπές αστυνομικό μυθιστόρημα, τίποτα το διαφορετικό και το νέο δηλαδή. Όμως, ο Λέθεμ δεν είναι ένας συνηθισμένος συγγραφέας, αποφασίζει – και καταφέρνει περίφημα – να επιλέξει μια ιδιαίτερη αφηγηματική φωνή, φωκνερικού τύπου, διευρύνοντας τα στενά όρια της αστυνομικής λογοτεχνίας, που τόσο μοιάζει να αγαπά, χαρίζοντάς της ένα νέο πρίσμα.
Μάρτιος
Roberto Bolaño, Φυλαχτό (μτφρ. Κρίτων Ηλιόπουλος, εκδόσεις Άγρα)
Φυλαχτό προστασίας από την πραγματικότητα, τον έξω κόσμο, την ασχήμια. Η ποίηση, η τέχνη. Οι δημιουργοί, πραγματικοί και επινοημένοι, οι αναφορές και τα βιώματα, το ταραγμένο μέρος μιας ηπείρου χωρισμένης ανέκαθεν στην αντίστιξη. Η αφήγηση του συγκεκριμένου, στα χέρια του δημιουργού, αποτελεί εργαλείο για την επιτακτική συνεισφορά στην παγκόσμια μνήμη, μέρος που μυρίζει οικειότητα, όχι όμως απαραίτητα και θαλπωρή.
Απρίλιος
Β. Μ. Γκάρσιν, Το κόκκινο λουλούδι (μτφρ. Δημήτρης Τριανταφυλλίδης, εκδόσεις Πόλις)
Είναι η αγωνία του ήρωα που διέπει από άκρη σε άκρη το διήγημα, αγωνία που ο συγγραφέας έχει βιώσει, και εξαιτίας αυτού καταφέρνει να αποδώσει με λιτότητα και ευκρίνεια. Στοιβαγμένες υπό άθλιες συνθήκες, εκατοντάδες ψυχές με την ένδειξη: τρελός· διαβατήριο για την κόλαση. Απόκοσμες φωνές, κραυγές, ουρλιαχτά. Υποδομές ανύπαρκτες, προσωπικό ελλιπές. Ένα σκηνικό φρίκης.
Μάιος
Νίκος Μάντης, Άγρια Ακρόπολη (εκδόσεις Καστανιώτη)
Είναι το είδος της λογοτεχνίας που με ξεκουράζει, με χαλαρώνει και με αναγκάζει να ανεβάσω αναγνωστικούς ρυθμούς, να ξενυχτήσω ή να ξημερώσω. Αναφέρομαι στη λογοτεχνία του φανταστικού, με τα ταξίδια στο μέλλον και τις δυστοπίες που περιγράφουν, τους κόσμους που χτίζονται πάνω στα θεμέλια ή στα ερείπια του σημερινού. Ο Μάντης απαντά επιτυχώς ήδη από την αρχή στην πλέον απαιτητική πρόκληση: να μπάσει τον αναγνώστη στην πραγματικότητά του, γρήγορα και αβίαστα.
Ιούνιος
Juan Gabriel Vásquez, Ο ήχος των πραγμάτων όταν πέφτουν (μτφρ. Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδόσεις Ίκαρος)
Ας ξεκινήσουμε από το προφανές και ευδιάκριτο: ο Vásquez είναι ένας απαράμιλλος στιλίστας του λόγου. Χαρακτηριστικό που από μόνο του όμως δεν είναι σπάνιο, μήτε συνθήκη ικανή για να εμπλέξει τον αναγνώστη οριστικά, πριν αναφωνήσει κουρασμένος, παρά τον αρχικό εντυπωσιασμό: ήμαρτον πια με την επίδειξη. Ο Κολομβιανός συγγραφέας διαθέτει κάτι ακόμα εξίσου σημαντικό, αν και πάλι όχι σπάνιο μήτε ικανό επίσης από μόνο του, μια ιστορία δυνατή, ένα υλικό που το ελέγχει με μια γοητευτική σιγουριά. Είναι ο συνδυασμός αυτών των δύο στοιχείων που σπανίζει και ενθουσιάζει. Η αφήγηση μιας δυνατής ιστορίας, γεμάτης δράση και σασπένς, με έναν τρόπο ιδιαίτερο. Σελίδες που διαβάζονται σε ένα ρυθμό πυρετώδη, μα ταυτόχρονα χαράσσονται πολύ βαθιά.
Ιούλιος
Νικόλ Κράους, Η ιστορία ενός έρωτα (μτφρ. Πόλυ Μοσχοπούλου, εκδόσεις Μεταίχμιο)
Η διήγηση ως κρυψώνα του προσωπικού, η διήγηση σχετικά με τη διήγηση ενός τρίτου, κρυψώνα μέσα στην κρυψώνα. Έτσι πάει. Η ιστορία ενός έρωτα. Στο αόριστο αριθμητικό εντοπίζεται η ασφάλεια που νιώθει ο αναγνώστης, αλλά και ο αφηγητής, ή μάλλον οι αφηγητές, για να είμαστε ακριβείς στα λεγόμενά μας. Η ταύτιση επιθυμητή, το προσωπικό ανέγγιχτο.
Αύγουστος
Ζάιμε Μοντεστρέλα, Υδατώδεις ιστορίες (μτφρ. Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδόσεις Opera)
Άποψη προσωπική: η κωμωδία είναι είδος σαφώς πιο απαιτητικό από το κοινό δράμα του εύκολου συναισθηματικού εξαναγκασμού, τον οποίο ορισμένοι επιμένουν να ονομάζουν ρεαλισμό, αλλά αυτό είναι μια άλλη συζήτηση. Να κάνεις κάποιον να γελάσει είναι αρετή, να κάνεις κάποιον που δε γνωρίζεις προσωπικά να γελάσει είναι χάρισμα. Εγώ έτσι το αξιολογώ. Και η πρώτη κιόλας ιστορία του Μοντεστρέλα με έκανε να γελάσω.
Σεπτέμβριος
Πάνος Τσίρος, Δεν είν’ έτσι; (εκδόσεις Μικρή Άρκτος)
Ο Τσίρος διαθέτει μια ευδιάκριτη αφηγηματική φωνή, ήπιων τόνων και ομαλά ενταγμένων επιρροών, στηριγμένη στην αμεσότητα του πρώτου προσώπου και κατοικούσα στο ρεαλισμό, δίχως να κλείνει τη χαραμάδα επικοινωνίας με το μεταφυσικό, το απόκοσμο. Πιθανά αυτοβιογραφικά θραύσματα μπολιασμένα με τον απαραίτητο μύθο και μεταποιημένα σε μικρά διηγήματα, ως προς το μέγεθος και όχι ως προς την αξία.
Οκτώβριος
Georges Simenon, Ο άνθρωπος από το Λονδίνο (μτφρ. Αργυρώ Μακάρωφ, εκδόσεις Άγρα)
Ο συγγραφέας δεν διαθέτει απλώς μια έξυπνη και χρηστική κεντρική ιδέα, αλλά καταφέρνει να χτίσει χαρακτήρες δυνατούς και ολοκληρωμένους, να δημιουργήσει υποβλητική ατμόσφαιρα και να εντάξει την κοινωνικοπολιτική παρατήρηση στην ιστορία του. Δίχως να στήνει ευδιάκριτους ήρωες, μα μήτε αντιήρωες, ανάγει την αφήγησή του σε μια πραγματικότητα τραγική. Η έννοια του καλού και του κακού, ή του νόμιμου και του παράνομου αν προτιμάτε, είναι σχετικές στα έργα του Γάλλου συγγραφέα, καθώς δεν τον ενδιαφέρει το ορθό μα το ψαχούλεμα της ανθρώπινης ψυχής υπό ακραίες συνθήκες· εμπνέεται, θαρρείς, από την ιδέα πως ο κάθε άνθρωπος είναι ικανός να ξεπεράσει τα όρια του, όρια καθορισμένα από τον ίδιο, και να βρεθεί ξαφνικά στην απέναντι όχθη, θερίζοντας την ξαφνική ορμή που η παρανομία προσφέρει, την έκρηξη αδρεναλίνης που τη συνοδεύει και τα όνειρα για μια καλύτερη ζωή που σιμώνουν.
Νοέμβριος
Hannah Kent, Έθιμα ταφής (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, εκδόσεις Ίκαρος)
Η νεαρή συγγραφέας φροντίζει να αξιοποιήσει το σκηνικό στο οποίο διαδραματίζεται η ιστορία της Άγκνες, ένα περιβάλλον σκληρό και αφιλόξενο, με ακραία καιρικά φαινόμενα και στοιχειώδεις υποδομές, μια αραιοκατοικημένη χώρα που στηρίζεται στη γεωργία και στην κτηνοτροφία, με τρομερή προσήλωση στην προετοιμασία για την αντιμετώπιση του χειμώνα. Άνθρωποι που περνούν μεγάλο μέρος της ζωής τους στο σκοτάδι, με ελάχιστες κοινωνικές συναναστροφές, με ένα κεντρικό σύστημα διοίκησης, υπόλογο στο Δανό βασιλιά και με έντονη την επιρροή της εκκλησίας. Ταυτόχρονα όμως και μια χώρα με πλούσια παράδοση, θρύλους και ήρωες, τις ισλανδικές σάγκα. Έτσι λοιπόν, η Κεντ δε χρειάζεται να καταφύγει σε μια γλώσσα ποιητική ή επιτηδευμένη για να αποδώσει την ατμόσφαιρα, δίχως αυτό να σημαίνει βέβαια γλωσσική αδυναμία, αλλά αποφυγή ενός αχρείαστου φορτώματος και συγκέντρωση στη σκιαγράφηση των χαρακτήρων και στην αφήγηση της ιστορίας.
Δεκέμβριος
Donald Ray Pollock, Πάντα ο διάβολος (μτφρ. Βάσια Τζανακάρη, εκδόσεις Μεταίχμιο)
Μια ιστορία βαθιάς αγάπης. Ο πατέρας του Άρβιν, επιστρέφοντας σπίτι μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου, ερωτεύεται μια σερβιτόρα στην τελευταία στάση του λεωφορείου. Λίγες μέρες μετά, θα γυρίσει σε αναζήτησή της, θα τη βρει στο ίδιο μαγαζί και θα της ζητήσει να τον παντρευτεί. Εκείνη θα δεχτεί. Μια ήρεμη ζωή μετά τη φρίκη του πολέμου, ένα σπίτι απομονωμένο, περιτριγυρισμένο από ένα κατάφυτο λιβάδι. Η γέννηση του Άρβιν θα ολοκληρώσει την ευτυχία του ζευγαριού. Το καλό ποτέ δεν κρατά πολύ, εκείνη θα αρρωστήσει βαριά. Εκείνος θα καταφύγει στην πίστη του στο Θεό, όπως εκείνος τον ερμηνεύει, όπως εκείνος έμαθε να τον κατανοεί, ένα Θεό που ζητά θυσίες και αίμα.
Last minute update: κάθε λίστα μοιάζει με βαλίτσα·ενώ την έχεις κλείσει, μετά από ώριμη σκέψη και συνεχείς αναβολές, την ανοίγεις ξανά για να χωρέσεις δυο πραγματάκια ακόμα. Κάπως έτσι, λοιπόν, την τελευταία στιγμή, προσθέτω τους Κυβδηλοποιούς του André Gide (μτφρ. Ανδρέας Παππάς, εκδόσεις Πόλις) και τον Καρυότυπο του Άκη Παπαντώνη (εκδόσεις Κίχλη).
Info: Ο No14Me (aka Γιάννης Καλογερόπουλος) γράφει για ό,τι είδε, διάβασε και άκουσε στο no14me.blogspot.gr
