Εκλογές στο Ιράν: Τρεις συντηρητικοί και ένας μεταρρυθμιστής για την προεδρία
Οι Ιρανοί άρχισαν σήμερα να ψηφίζουν για νέο πρόεδρο μετά το θάνατο του Εμπραχίμ Ραϊσί σε συντριβή ελικοπτέρου, έχοντας να επιλέξουν από μια στενά ελεγχόμενη ομάδα τεσσάρων υποψηφίων πιστών στον ανώτατο ηγέτη της χώρας Αλί Χαμενεΐ, ο οποίος ψήφισε σε ζώνη υψηλής ασφαλείας στο κέντρο της Τεχεράνης.
Μετά την ψήφο του, ο Χαμενεΐ έκανε δηλώσεις στους δημοσιογράφους και κάλεσε το έθνος να συμμετάσχει ενεργά στην ψηφοφορία για να «αποδείξει την ορθότητα και την εντιμότητα του συστήματος της Ισλαμικής Δημοκρατίας».
Περίπου 61 εκατομμύρια ψηφοφόροι καλούνται να εκλέξουν τον διάδοχο του Εμπραχίμ Ραϊσί. Οι κάλπες άνοιξαν στις 8:00 π.μ. (07:30 ώρα Ελλάδας) και θα κλείσουν στις 6:00 μ.μ. (17:30 ώρα Ελλάδας), αλλά συνήθως η ψηφοφορία παρατείνεται μέχρι και τα μεσάνυχτα.
Οι εκλογές συμπίπτουν με την κλιμάκωση της περιφερειακής έντασης λόγω του πολέμου ανάμεσα στο Ισραήλ και τους συμμάχους του Ιράν, τη Χαμάς στη Γάζα και τη Χεζμπολάχ στο Λίβανο, καθώς και με την αύξηση των δυτικών πιέσεων επί του Ιράν για το πυρηνικό πρόγραμμά του που επιταχύνεται.
Ενώ οι εκλογές δεν είναι πιθανό να φέρουν κάποια μείζονα αλλαγή στην πολιτική της Ισλαμικής Δημοκρατίας, η έκβασή τους θα μπορούσε να επηρεάσει τη διαδοχή του 85χρονου αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, ο οποίος βρίσκεται στην εξουσία ως ανώτατος ηγέτης της χώρας από το 1989.
Η δια χειρός καταμέτρηση των ψήφων σημαίνει πως το τελικό αποτέλεσμα δεν θα ανακοινωθεί παρά μόνο έπειτα από δύο ημέρες, αν και τα αρχικά ποσοστά μπορεί να γίνουν γνωστά νωρίτερα.
Αν κανένας υποψήφιος δεν κερδίσει τουλάχιστον 50% συν μία ψήφο από το σύνολο των καταμετρηθέντων, περιλαμβανομένων των λευκών, ένας δεύτερος γύρος μεταξύ των δύο πρώτων υποψηφίων θα πραγματοποιηθεί την πρώτη Παρασκευή μετά την ανακοίνωση του εκλογικού αποτελέσματος.
Τρεις υποψήφιοι είναι σκληροπυρηνικοί και ένας είναι σχετικά μετριοπαθής και υποστηρίζεται από τη μεταρρυθμιστική παράταξη, η οποία έχει σε μεγάλο βαθμό περιθωριοποιηθεί τα τελευταία χρόνια στο Ιράν.
Επικριτές της διακυβέρνησης του Ιράν από τους ιερωμένους υποστηρίζουν πως η χαμηλή συμμετοχή στις πρόσφατες εκλογές, η οποία μάλιστα βαίνει μειούμενη, δείχνει πως η νομιμότητα του συστήματος έχει διαβρωθεί. Μόλις 48% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων συμμετείχαν το 2021 στις εκλογές που έφεραν τον Ραϊσί στην εξουσία και η συμμετοχή σημείωσε χαμηλό ρεκόρ 41% στις βουλευτικές εκλογές πριν από τρεις μήνες.
Ο επόμενος πρόεδρος δεν μοιάζει πιθανό να φέρει οποιαδήποτε μείζονα αλλαγή πολιτικής στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν ή στην ιρανική υποστήριξη προς ένοπλες οργανώσεις πολιτοφυλακής σε όλη τη Μέση Ανατολή, καθώς ο Χαμενεΐ είναι αυτός που παίρνει της τελικές αποφάσεις στα κορυφαία κρατικά ζητήματα.
Ωστόσο ο πρόεδρος είναι αυτός που ασχολείται με την καθημερινή διακυβέρνηση και μπορεί να επηρέαζει τον τόνο στην εξωτερική και την εσωτερική πολιτική του Ιράν.
Ένα σκληροπυρηνικό σώμα αποτελούμενο από έξι ιερωμένους και έξι νομικούς, όλους συμμάχους του Χαμενεΐ, ασκεί βέτο στις υποψηφιότητες. Ενέκρινε μόλις έξι από τις 80 που είχαν υποβληθεί αρχικά. Στη συνέχεια αποχώρησαν δύο σκληροπυρηνικοί υποψήφιοι.
Οι κορυφαίοι μεταξύ των σκληροπυρηνικών υποψηφίων που απέμειναν είναι ο Μοχαμάντ Μπαγέρ Γαλιμπάφ, πρόεδρος του κοινοβουλίου και πρώην διοικητής των ισχυρών Φρουρών της Επανάστασης, και ο Σαΐντ Τζαλιλί, πρώην διαπραγματευτής για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα ο οποίος έχει υπηρετήσει τέσσερα χρόνια στο γραφείο του Χαμενεΐ.
Ο μόνος συγκριτικά μετριοπαθής, ο Μασούντ Πεζεσκιάν, είναι πιστός στο θεοκρατικό καθεστώς του Ιράν, όμως υποστηρίζει την ύφεση με τη Δύση, τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις, την κοινωνική φιλελευθεροποίηση και τον πολιτικό πλουραλισμό.
Οι πιθανότητές του εξαρτώνται από το αν θα κινητοποιήσει τον ενθουσιασμό των ψηφοφόρων οι οποίοι υποστηρίζουν τις μεταρρυθμίσεις και είχαν σε μεγάλο βαθμό απόσχει από τις εκλογικές αναμετρήσεις τα τέσσερα τελευταία χρόνια, καθώς προηγούμενοι πραγματιστές πρόεδροι δεν είχαν φέρει μεγάλες αλλαγές. Μπορεί επίσης να επωφεληθεί από την αποτυχία των αντιπάλων του να συσπειρώσουν την ψήφο των σκληροπυρηνικών.