Πέθανε ο νονός της έκφρασης “υπερθέρμανση του πλανήτη”

«Κλιματική αλλαγή: βρισκόμαστε στο χείλος μίας αποφασιστικής υπερθέρμανσης του πλανήτη;», ήταν ο τίτλος του επιστημονικού άρθρου που το 1975 έφερε για πρώτη φορά στο προσκήνιο της ακαδημαϊκής κοινότητας και στη δημοσιότητα το φαινόμενο που σήμερα αντιμετωπίζει ο πλανήτης μας. Ο συγγραφέας του, ο ωκεανολόγος Γουάλας Σμιθ Μπρέκερ, έφυγε από τη ζωή στη διάρκεια της περασμένης νύκτας στη Νέα Υόρκη, σε ηλικία 87 ετών.

Το άρθρο αυτό, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science κι ακόμη εκείνην την εποχή έφερε το ερωτηματικό, δηλώνοντας μία επιστημονική υπόθεση, χάρισε στον Μπρέκερ τον χαρακτηρισμό του «νονού» της έννοιας «υπερθέρμανση του πλανήτη». Γιατί ακριβώς έπειτα από πολλά χρόνια οι όποιες αμφιβολίες στη διατύπωση της τότε υπόθεσής του, έχουν πλέον διαλυθεί.Ο

O όρος «υπερθέρμανση του πλανήτη» είχε γίνει δημοφιλής ήδη από την δεκαετία του ’80. «Το κλίμα είναι ένα άγριο ζώο κι εμείς το ερεθίζουμε με μία ράβδο», είχε δηλώσει σε μία συνέντευξή του στους The New York Times, χωρίς να μασάει τα λόγια του. 

Σε άλλη συνέντευξή του στο Nature το 1987, ο Μπρέκερ είχε τονίσει: «με το κλίμα παίζουμε ρώσικη ρουλέτα. Ουδείς γνωρίζει με ακρίβεια τι υπάρχει μέσα στο πιστόλι, όμως εγώ είμαι λιγότερο αισιόδοξος απ’ όσο κάποιοι άλλοι».

Στην πρωτοποριακή, όσο και προφητική του μελέτη πριν 44 χρόνια, ο Μπρέκερ εξηγούσε πως «η παρούσα τάση ψύχους θα αφήσει τη θέση της, πάνω κάτω σε μία δεκαετία, σε μία δραστική υπερθέρμανση που θα οφείλεται στο διοξείδιο του άνθρακα», Τότε, στα μέσα του ’70 οι επιστήμονες διαπίστωναν μία μικρή (κι εφήμερη) πτώση των μέσων θερμοκρασιών. «Η εκθετική άνοδος του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, θα οδηγήσει τις θερμοκρασίες στον πλανήτη, στις αρχές του επόμενου αιώνα, σε πολύ υψηλότερα μεγέθη από τα όρια της τελευταίας χιλιετίας», προέβλεπε σε εκείνο το πρωτοποριακό άρθρο.

Η λύση ήταν σαφής ήδη από την εποχή εκείνη: περιορισμός στη χρήση καυσίμων από υδρογονάνθρακα. Ο επιστήμονας, που δίδασκε στο πανεπιστήμιο της Κολούμπια στη Νέα Υόρκη επιχείρησε, επίσης, να πείσει και τους πολιτικούς γι’ αυτό. Το 1984 είχε προτείνει σε μία επιτροπή του Κογκρέσου να «δρομολογήσει ένα νέο, φιλόδοξο εθνικό σχέδιο για την κατανόηση της δυναμικής της ατμόσφαιρας, των ωκεανών, του πάγου στη βιόσφαιρα». Συνεχίζοντας τις εκλύσεις αερίων που συμβάλλουν στη δημιουργία του φαινομένου του θερμοκηπίου «φέρουμε εις πέρας ένα εγχείρημα που θα μπορούσε να έχει καταστροφικές συνέπειες».

Όμως οι παραινέσεις του λίγο εισακούσθηκαν από την Ουάσιγκτον. Μάλιστα ο Ντόναλντ Τραμπ στο Twitter περιγελούσε τις ανησυχίες των επιστημόνων εξαιτίας του δριμέος κύματος ψύχους που κατέπεσε στις ΗΠΑ: «Υπερθέρμανση του πλανήτη, γύρνα γρήγορα», χλεύαζε. Σύμφωνα με τον Μπρέκερ, η μόνη εναλλακτική λύση για να δαμαστεί το άγριο ζώο του κλίματος είναι να μειωθεί το ποσοστό των εκπομπών ρυπογόνων αερίων. Ποιος ξέρει, ίσως να αποδειχθεί προφητικός και σ’ αυτό.