Βυζιά, σε σκηνοθεσία Ανιές Σκλάβου και Στέλιου Τατάκη.
Μπαίνοντας στην τελική ευθεία του τελευταίου του Σαββατοκύριακου, το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης έχει ήδη προβάλλει την πλειονότητα των 200+ τίτλων που συνέλεξε η ομάδα του Δημήτρη Κερκινού απ’ όλον τον πλανήτη σινεμά, και δεν απομένουν παρά λίγες ώρες για την κορύφωση της 19ης διοργάνωσης του θεσμού, με τα βραβεία που θα απονεμηθούν το απόγευμα της Κυριακής. Όμως, εκτός απ’ τους θεατές της Θεσσαλονίκης, που είχαν τη δυνατότητα να πάρουν μια υπερχορταστική γεύση απ’ ό,τι πιο φρέσκο κυκλοφορεί εκεί έξω σε ταινία τεκμηρίωσης, το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης έχει κι ένα άλλο, εντελώς διαφορετικό κοινό: τους επαγγελματίες του σινεμά. Ατζέντηδες, παραγωγοί, φεστιβαλάνθρωποι και διανομείς μαζεύονται καθημερινά στους χώρους του Doc Market και καταναλώνουν αφειδώς όλους τους τίτλους που έχει στο πρόγραμμά του το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ, και μερικούς ακόμη παραπάνω. Ποιοι είναι όμως οι τίτλοι που κεντρίζουν περισσότερο το ενδιαφέρον των ειδικών;
Συνδυάζοντας το ανατομικό με το κοινωνικό και το υπαρξιακό, το ντοκιμαντέρ των Ανιές Σκλάβου και Στέλιου Τατάκη με τον ζουμερό, αλλά κι απόλυτα ακριβή τίτλο Βυζιά, είναι η πρώτη σε θεάσεις ταινία από τους επαγγελματίες επισκέπτες του φεστιβάλ, με τους δυο σκηνοθέτες να επιχειρούν να ψηλαφίσουν και να εντοπίσουν το σημείο όπου η συμβολική, κι η εντελώς χειροπιαστή φύση του γυναικείου στήθους τέμνονται, και μετατρέπουν το απόλυτο σύμβολο θηλυκότητας σε απόλυτο στοιχείο της γυναικείας ταυτότητας. Ανάλαφρο και δροσερό στο μεγαλύτερο μέρος της αφήγησής του, αλλά κι ιδιαίτερα διεισδυτικό όπου χρειάζεται, το φιλμ προσφέρει μια απολαυστική διαδρομή στην ιστορία των επιστέρνιων γυναικείων λοφίσκων ως τοτέμ των κοινωνικών ταμπού, η μάχη όμως μιας εκ των αφηγητριών με τον καρκίνο του μαστού παρέχει έντονο δραματουργικό αντίκτυπο στο ντοκιμαντέρ, ενώ η μετάβαση ενός αφηγητή από τη θηλυκή στην αρσενική ταυτότητα μετατρέπεται στην τρυφερή καρδιά της ιστορίας, κάνοντας τα Βυζιά ένα ντοκιμαντέρ με ουσία και συναίσθημα που ξεπερνούν το πιπεράτο του τίτλου του.
Προς επίρρωση πάντως των πικάντικων ορέξεων των θεατών του Doc Market, τα Βυζιά ακολουθεί στην δεύτερη θέση θεάσεων το Venus, των Lea Glob και Mette Carla Albrechtsen. Ανθολογώντας τις on camera εξιστορήσεις 15 γυναικών από τις 100 του απάντησαν στο κάλεσμα των δημιουργών για ένα ντοκιμαντέρ με θέμα τη γυναικεία σεξουαλικότητα στην ηλικία των 20-40, το Venus παρουσιάζει ισάριθμα πορτρέτα σεξουαλικών ορέξεων, επιλογών και γούστων, μέσα από μια καλειδοσκοπική αφήγηση που αντανακλά την κοινωνική πραγματικότητα που κρύβεται κάτω απ’ τα σεντόνια της Δανίας, της μάλλον πιο απελευθερωμένης χώρας στην Ευρώπη.
Venus
Με ίδιο αριθμό θεάσεων, το Venus μοιράζεται τη δεύτερη θέση με το υποψήφιο για Όσκαρ Καλύτερου Ντοκιμαντέρ I Am Not Your Negro, του Raul Peck, που αποτελεί μια συναρπαστική, όσο κι ανατριχιαστικά οξυδερκή κι αφτιασίδωτη αναδρομή στην ιστορία του ρατσισμού στη σύγχρονη Αμερική, όπως την είχε αποτυπώσει στην ημιτελή νουβέλα του Remember this House ο συγγραφέας James Baldwin. Λίγο πιο κάτω, υποψήφια για τα βραβεία του Διεθνούς Διαγωνιστικού με το ντοκιμαντέρ της The Extra Mile, η Βικτώρια Βελοπούλου πιάνει την τέταρτη θέση με το ντοκιμαντέρ της για την προετοιμασία ενός κομμωτή για το Arch to Arc Triathlon, τον πιο δύσκολο αγώνα τρίαθλου στον κόσμο, στον οποίο φιλοδοξεί να συμμετάσχει για να αφυπνίσει το ενδιαφέρον και να συγκεντρώσει χρήματα για άτομα με κινητικά και νοητικά προβλήματα.
Χωριό Ποτέμκιν, του Δομίνικου Ιγνατιάδη
Ακριβώς μια θέση πιο κάτω, την πεντάδα κλείνει το Χωριό Ποτέμκιν, του Δομίνικου Ιγνατιάδη που επίσης διεκδικεί διακρίσεις στο Διεθνές Διαγωνιστικό. Γυρισμένο με μια GoPro κάμερα που μάλλον του έσωσε τη ζωή, το ντοκιμαντέρ του Ιγνατιάδη είναι εύκολα το πιο έντονα συναισθηματικό απ’ τα πέντε, κι αυτό παρ’ ότι δεν καταφεύγει ούτε στιγμή σε συναισθηματισμούς: φιλμαρισμένο απ’ την first person οπτική του σκηνοθέτη στη μεγαλύτερη διάρκειά του, τραχύ, σκληρό, κι απόλυτα συνειδητοποιημένο, το ντοκιμαντέρ του Ιγνατιάδη είναι το χρονογράφημα της απόδρασης του σκηνοθέτη του από τη φυλακή των ναρκωτικών, αλλά παράλληλα και ένα σπουδαίο ντοκουμέντο της απελευθερωτικής δύναμης που φέρει η καλλιτεχνική έκφραση.
Πέρα όμως από την προσωπική περιπέτεια, το Χωριό Ποτέμκιν προσφέρει και μια στοιχειωτική, χωρίς στρογγυλέματα κι υπεκφυγές καταβύθιση στην έννοια και την ανάγκη της προσφυγής στις ουσίες, την προδοσία που κρύβει η απόδραση που προσφέρουν όταν αποκαλύπτονται τα δεσμά του εθισμού, αλλά και τις ψυχικές ουλές που, όσοι καταφέρνουν να βγουν ζωντανοί από την ύστατη μάχη των τοξικομανών — την απεξάρτηση–, τις κουβαλούν για πάντα μέσα τους. Όπως θα κουβαλήσει για καιρό κι ο θεατής μαζί του την έντονη αλήθεια αυτού του ντοκιμαντέρ.
