Φελίσια Ανοζίκε, Ναταλία Καπανάντζε και Μαρία Οχιλέμπο. Τρεις μετανάστριες που, έχοντας βιώσει τις δυσκολίες μίας «δεύτερης πατρίδας», αποφάσισαν να δείξουν την αλληλεγγύη τους στους πρόσφυγες στο Πεδίον του Άρεως.
Την αλληλεγγύη την προσφέρει αυτός που πραγματικά τη χρειάζεται. Αυτό είναι το μήνυμα της Μέλισσας, ενός νεοπαγούς δικτύου μεταναστριών, που στόχο έχει, μέσα από την οργάνωση «των γυναικών του κόσμου», να ενισχύσει τη συμμετοχή τους στο κοινωνικό γίγνεσθαι και να ενδυναμώσει τη συνεργασία με τον έντονα δοκιμαζόμενο στα χρόνια της κρίσης ελληνικό λαό.
H Μέλισσα, όπως υποδηλώνει το όνομά της, επιχειρεί να συγκεντρώσει την κοινωνική δράση των μεταναστριών και των οργανώσεών τους, με σκοπό την αντιμετώπιση των σύγχρονων προβλημάτων τους και τη διαμόρφωση ενός κοινωνικού πλαισίου, στο οποίο θα μπορέσουν να χτίσουν μία καλύτερη ζωή για τις ίδιες και την οικογένειά τους.
Ο πολυδιάστατος χαρακτήρας του ρατσισμού στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες καθιστά τις μετανάστριες μία ευάλωτη κοινωνική ομάδα, που έρχεται αντιμέτωπη με ρατσιστικές αντιλήψεις εδραζόμενες τόσο στο φύλο, όσο και στη φυλή: «Οι μετανάστριες υφίστανται διπλή περιθωριοποίηση, και σαν γυναίκες, και σαν μετανάστριες», λέει στην Popaganda η ανθρωπολόγος Ναντίνα Χριστοπούλου, συνιδρύτρια της Μέλισσας. «Από αυτό το δεδομένο ξεκινούμε τις προσπάθειές μας και επιδιώκουμε να μετατρέψουμε αυτή την διπλή μορφή καταπίεσης σε πηγή δύναμης».
Η συνεργασία και οι διαφορετικές κουλτούρες των γυναικών από κάθε χώρα αποτελεί βασικό όπλο των μεταναστριών: «Προσπαθούμε να διαμορφώσουμε ένα δίκτυο επικοινωνίας μεταξύ των γυναικών, εντός του οποίου θα μπορούν να εκφραστούν οι ίδιες αλλά και το πολιτισμικό κεφάλαιο που φέρουν από τις χώρες τους. Η όσμωση μεταξύ τους φέρει ένα αποτέλεσμα πολλαπλάσιο από αυτό που θα έφερνε καθεμία από μόνη της», αναφέρει η Δρ. Χριστοπούλου, που έχει κάνει πολυετή έρευνα με τα γυναικεία μεταναστευτικά δίκτυα και τις αφηγήσεις της διασποράς.
Κάθε απόγευμα, μία διαφορετική Ναταλία, Μαρία και Φελίσια προσφέρουν την αλληλεγγύη τους σε αυτούς που την έχουν ανάγκη. Γιατί κάποτε ήταν εκείνες στη θέση τους. Και ξέρουν.
Η συνάντησή μας με τις μετανάστριες έγινε στην οδό Φερών 18, όπου δραστηριοποιείται η οργάνωση. Η Μέλισσα– στην οποία συμμετέχουν ήδη υπάρχουσες οργανώσεις μεταναστριών, αλλά και μεμονωμένες μετανάστριες – γίνεται μέσα από τις δράσεις των μελών της ένα μωσαϊκό πολυπολιτισμικότητας, με κάθε σφήνα να αφήνει τη σφραγίδα ενός ξεχωριστού πολιτισμού.
Η Μέλισσα ιδρύθηκε επίσημα το Σεπτέμβρη του 2014 και η ανταπόκριση των μεταναστριών ξεπέρασε τις όποιες αρχικές προσδοκίες. «Στην πρώτη μας συνάντηση ήρθαν περισσότερες από 100 γυναίκες, από συνολικά 30 και πλέον χώρες», αναφέρει η Ναντίνα Χριστοπούλου. «Αυτό δείχνει τη μεγάλη επιθυμία των μεταναστριών να δραστηριοποιηθούν. Πολλές από τις γυναίκες που ήρθαν ασχολούνταν ήδη με τα κοινά και ήταν πολύ δραστήριες. Υπήρχαν όμως και μετανάστριες που δεν είχαν ξαναμιλήσει μπροστά σε κοινό. Ήταν πολύ σημαντικό να βλέπεις γυναίκες να παίρνουν το λόγο με φωνή τρεμάμενη και να διεκδικούν την ενεργή συμμετοχή τους στην κοινωνία. Αυτό μας όπλισε με δύναμη. Έτσι κατορθώσαμε να προχωρήσουμε όλη αυτή την πρωτοβουλία».
Η οργάνωση σχεδιάστηκε για να ανταποκριθεί στις ανάγκες και τις προτεραιότητες των γυναικών που την δημιούργησαν: «Όλα έγιναν βάσει των αναγκών που εξέφρασαν οι μετανάστριες. Κάποιες από αυτές χρειάζονταν ψυχολογική στήριξη, κάποιες είχαν ανάγκη από ένα χώρο για να κάνουν τις συναντήσεις τους, αλλά και να αφήνουν τα παιδιά τους».
Ο χώρος της Μέλισσας είναι πηγαία πολυπολιτισμικός. Εκεί βρίσκει κανείς από γερμανικά βιβλία, έως ρωσικά εγχειρίδια εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας.
Όσον αφορά τους στόχους της Μέλισσας, η Ναντίνα Χριστοπούλου αναφέρει: «Επιδιώκουμε την ανατροπή των αρνητικών στερεοτύπων σε σχέση με τους μετανάστες. Οι μετανάστριες αποτελούν παράγοντα ένταξης στην κοινωνία υποδοχής, αλλά και παράγοντα αλλαγής, τόσο στη χώρα που ζουν, όσο και στη χώρα προέλευσης. Συνεισφέρουν με πολλούς τρόπους, με νέες ιδέες. Σκοπός της Μέλισσας είναι η δημιουργία μίας πλατφόρμας, εντός της οποίας οι μετανάστριες και οι οργανώσεις τους θα μπορούν να συνεργάζονται και να ενώνουν τις φωνές τους, τις ιδέες, τις δράσεις και τις σκέψεις τους σχετικά με την επίτευξη των στόχων τους. Η συνεργασία θα ενδυναμώσει τις προσπάθειες όλων μας για την επίτευξη των κοινών σκοπών».
Στη Μέλισσα μας περίμενε ήδη η Ναταλία Καπανάντζε, μετανάστρια από τη Γεωργία που ήρθε στην Ελλάδα το 2003: «Ήρθα εδώ για μία καλύτερη ζωή. Προσπαθούσα κάθε μέρα να βρω τον τρόπο για να ζήσω. Να μάθω τη γλώσσα και να βρω δουλειά. Δεν ήταν εύκολο».
Η Ναταλία Καπανάντζε, από τη Γεωργία. Μετανάστευσε στην Ελλάδα το 2003. «Ήρθα εδώ για μία καλύτερη ζωή. Προσπαθούσα κάθε μέρα να βρω τον τρόπο για να ζήσω. Να μάθω τη γλώσσα και να βρω δουλειά. Δεν ήταν εύκολο»
Η Ναταλία είναι μητέρα δύο παιδιών και εργάζεται ως καθηγήτρια Αγγλικών. Έχοντας διατελέσει πρόεδρος για την οργάνωση Γεωργιανών στην Ελλάδα, αποφάσισε πριν από τέσσερα χρόνια να ιδρύσει τη δική της οργάνωση, την Ίβηρο, η οποία αποτελεί και ένα από τα μέλη της Μέλισσας. «Μέσα από την Ίβηρο προσπαθούμε να αναπτύξουμε δραστηριότητες, για να βοηθήσουμε με κάθε τρόπο την πατρίδα μας», λέει στην Popaganda. «Κάθε δεύτερη εβδομάδα επισκεπτόμαστε διάφορα μοναστήρια στην Ελλάδα και συγκεντρώνουμε χρήματα, τα οποία στέλνουμε σε μοναστήρια στη Γεωργία. Ακόμη, έχουμε κινητοποιηθεί για τη στήριξη των παιδιών με Σύνδρομο Down. Συγκεκριμένα, στείλαμε υλική βοήθεια στις οικογένειες αυτών των παιδιών και επιχειρήσαμε να αναδείξουμε τη σημασία στήριξής τους, καθώς το γεωργιανό κράτος δε μεριμνά για αυτή την ευαίσθητη κοινωνική ομάδα. Χάρη και στις δικές μας προσπάθειες ευαισθητοποίησης, η κυβέρνηση στη Γεωργία πήρε μία απόφαση, που επιτρέπει στα παιδιά με Σύνδρομο Down να κάθονται στο ίδιο θρανίο με τα υπόλοιπα παιδιά, κάτι που προηγουμένως ήταν αδύνατον να συμβεί».
«Όταν έγιναν οι πρόσφατες πλημμύρες στην Τιφλίδα, αποφασίσαμε να στείλουμε 350 κιλά ρούχα σε όσους επλήγησαν από τις καταστροφές. Καταφέραμε να συγκεντρώσουμε χρήματα, ωστόσο με τα capital controls δεν μπορέσαμε να τα στείλουμε ακόμη».
Η Φελίσια, η Ναταλία και η Μαρία αποφάσισαν, μαζί με τις υπόλοιπες μετανάστριες της Μέλισσας, να στηρίξουν τους πρόσφυγες στο Πεδίον του Άρεως, προσφέροντας στα προσφυγόπουλα το πρωινό που στερούνταν καθημερινά. Στην αγκαλιά τους κρατούν το καλάθι γεμάτο φαγητό που έχουν μόλις ετοιμάσει. Το επόμενο πρωί, θα το προσφέρουν στους μετανάστες και τα παιδιά τους. Μία πράξη αλληλεγγύης στους μετανάστες από μετανάστες.
Η αλληλεγγύη που αναπτύσσεται στο πλαίσιο της Μέλισσας δεν μπορούσε να αφήσει άπραγες τις μετανάστριες της οργάνωσης μπροστά στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες στο Πεδίον του Άρεως. «Στις πρώτες συναντήσεις δικτύωσης με τις ομάδες που δραστηριοποιούνται στη Μέλισσα, πολλές γυναίκες έρχονταν ταραγμένες, έχοντας δει την κατάσταση στην Πλατεία Βικτωρίας και στο Πεδίον του Άρεως», αναφέρει η Ναταλία Χριστοπούλου. «Έτσι προέκυψε η πρωτοβουλία από τις ίδιες τις μετανάστριες». Η αρωγή προήλθε, όπως λένε, από την «επιθυμία να μοιραστούμε αυτά τα λίγα που έχουμε και να απλώσουμε το χέρι σε κάποιον που έχει ακόμα λιγότερα».
«Το μέλλον εγκυμονεί πολλά και ποτέ δεν ξέρεις τι θα γεννήσει. Για αυτό πρέπει να βοηθάμε ο ένας τον άλλον. Και αυτός που έχει τα περισσότερα, θα πρέπει να δίνει τα περισσότερα», Φελίσια Ανοζίκε, μετανάστρια.
Για την οργάνωση Μέλισσα και την πρωτοβουλία αλληλεγγύης προς τους πρόσφυγες στο Πεδίον του Άρεως μιλήσαμε με τη Μαρία Οχιλέμπο και τη Φελίσια Ανοζίκε, μετανάστριες από τη Νιγηρία.
«Μία μέρα πήγαμε να ενημερωθούμε για την κατάσταση που επικρατεί στο Πεδίον του Άρεως», μας λέει η Μαρία Οχιλέμπο, η οποία ανήκει στα ιδρυτικά μέλη της Μέλισσας: «Οι άνθρωποι ζουν δύσκολες καταστάσεις. Θεωρήσαμε σημαντικό να βοηθήσουμε, έστω και στο ελάχιστο που μπορούμε. Αποφασίσαμε να προσφέρουμε στα παιδιά το πρωινό που στερούνταν. Ως μετανάστριες, ξέρουμε πολύ καλά τις δυσκολίες τις οποίες περνούν. Είμαστε μητέρες και ξέρουμε ότι δεν μπορούσαμε να τους αφήσουμε χωρίς βοήθεια. Έπρεπε να κάνουμε κάτι».
Η Μαρία Οχιλέμπο, από τη Νιγηρία. Ήρθε στην Ελλάδα το 1994. «Τότε τα πράγματα δεν ήταν εύκολα. Αντιμετωπίσαμε πολλές δυσκολίες. Όχι μόνο οικονομικές, αλλά σε μία σειρά από τομείς».
Η Μαρία Οχιλέμπο ήρθε στην Ελλάδα το 1994. «Τότε τα πράγματα δεν ήταν εύκολα. Αντιμετωπίσαμε πολλές δυσκολίες. Όχι μόνο οικονομικές, αλλά σε μία σειρά από τομείς». Τώρα, βλέποντας τους πρόσφυγες στο Πεδίον του Άρεως ένα κομμάτι του δικού της εαυτού, αισθάνεται πως δεν μπορεί να μείνει με σταυρωμένα τα χέρια: «Αγαπώ αυτό που κάνω. Νιώθω όμορφα που προσφέρω ό,τι μπορώ σε ανθρώπους που το έχουν ανάγκη. Έχω βοηθηθεί από άλλους ανθρώπους και αισθάνομαι γαλήνη με το να ανταποδίδω αυτή τη βοήθεια».
Η Μαρία έχει δύο παιδιά και μετά από τόσα χρόνια στην Ελλάδα, την αισθάνεται δεύτερη πατρίδα της: «η Ελλάδα είναι ένα μέρος που πραγματικά αγαπώ. Αγάπησα αυτόν τον τόπο, γιατί μεγάλωσα εδώ ως μετανάστρια και τον έζησα. Είναι ήσυχα και μπορείς να μεγαλώσεις τα παιδιά σου όμορφα». Αυτό που επιθυμεί είναι τα παιδιά της να αποκτήσουν χωρίς προβλήματα την ελληνική ιθαγένεια.
«Ως μετανάστριες, ξέρουμε πολύ καλά τις δυσκολίες τις οποίες περνούν οι πρόσφυγες. Είμαστε μητέρες και ξέρουμε ότι δεν μπορούσαμε να τους αφήσουμε χωρίς βοήθεια. Έπρεπε να κάνουμε κάτι», Μαρία Οχιλέμπο.
Η Φελίσια, η Μαρία και η Ναταλία ετοιμάζουν το πρωινό της επόμενης ημέρας για τα παιδιά των προσφύγων στο Πεδίον του Άρεως.
Η συζήτηση πάει σχεδόν αβίαστα στη σχέση των μεταναστών με τους Έλληνες: «Όπως σε όλες τις χώρες, υπάρχουν άνθρωποι που στηρίζουν τους μετανάστες και άλλοι που δεν τους θέλουν. Ωστόσο, νομίζω ότι θα πρέπει να κάνουμε μία διάκριση μεταξύ των Ελλήνων και της ελληνικής κυβέρνησης. Πιστεύω ότι είναι δουλειά της κυβέρνησης – και όχι των πολιτών – να κάνει τη ζωή των μεταναστών καλύτερη. Η κυβέρνηση είναι αυτή που πρέπει να πάρει τις πολιτικές αποφάσεις».
Από τότε που ήρθε στην Ελλάδα, η Μαρία έχει πέσει θύμα ρατσιστικής συμπεριφοράς: «Είναι επώδυνο να περνάς κάτι τέτοιο. Εγώ είμαι σεφ και παρότι έχω τις ίδιες ικανότητες με Έλληνες, δεν έχουμε τα ίδια δικαιώματα. Αναγκάζεσαι να παραβλέψεις αυτές τις συμπεριφορές και να προχωρήσεις, γιατί δεν μπορείς να κάνεις κάτι άλλο».
Η δημιουργία της Μέλισσας αποτελεί μία καλή ευκαιρία για να έρθουν μετανάστες και Έλληνες πιο κοντά: «Είναι πολλοί οι Έλληνες που έχουν ανταποκριθεί θετικά στην πρωτοβουλία μας και έχουν προστρέξει να μας βοηθήσουν. Αυτό μας γεμίζει ελπίδα. Πολλοί βλέπουν ότι προσπαθούμε να κάνουμε κάτι θετικό και θέλουν να συμμετέχουν με όποιο τρόπο μπορούν. Είμαι σίγουρη ότι στο μέλλον μπορούμε να κάνουμε πολλά πράγματα μαζί».
Μαζί με τη Μαρία εργάζεται και η Φελίσια, μητέρα πέντε παιδιών. Η Φελίσια είναι στην Ελλάδα 15 χρόνια. «Όλα τα παιδιά μου γεννήθηκαν εδώ, εκτός από το πρώτο. Όλα, όμως, εδώ μεγάλωσαν και πήγαν σχολείο. Νιώθουν και είναι Έλληνες».
Η Φελίσια μας μιλά για τη βοήθεια της Μέλισσας προς τους πρόσφυγες στο Πεδίον του Άρεως: «Ήθελα να βοηθήσω και εγώ, γιατί είμαι μητέρα. Και μία μητέρα έχει καρδιά για όλα τα παιδιά. Δεν μπορούσαμε να τα αφήσουμε αβοήθητα. Μία μητέρα δεν μπορεί να κοιμάται όταν αισθάνεται και ακούει το κλάμα ενός μικρού παιδιού, ακόμη και αν δεν είναι το δικό της. Όταν βλέπεις άστεγα μωρά, τα οποία κλαίνε και δεν έχουν τα αναγκαία για να ζήσουν, προσπαθείς να τους προσφέρεις έστω και το ελάχιστο».
Η Φελίσια Ανοζίκε, από τη Νιγηρία. Ζει στην Ελλάδα 15 χρόνια. «Το μέλλον εγκυμονεί πολλά και ποτέ δεν ξέρεις τι θα γεννήσει. Για αυτό πρέπει να βοηθάμε ο ένας τον άλλον. Και αυτός που έχει τα περισσότερα, θα πρέπει να δίνει τα περισσότερα»
Η Φελίσια μας λέει ότι όταν ήρθε στην Ελλάδα, δεν έζησε τόσο δύσκολες καταστάσεις, όσο βιώνουν σήμερα οι πρόσφυγες: «Τα πράγματα ήταν καλύτερα, καθώς ο άνδρας μου βρισκόταν ήδη εδώ. Είχα μια στέγη πάνω από το κεφάλι μου. Είχα φαγητό. Ήταν δύσκολο να ταιριάξω με τους ανθρώπους, αλλά ο χρόνος με βοήθησε να ξεπεράσω τις δυσκολίες».
«Ποτέ δεν ξέρεις τι σου ξημερώνει το αύριο», λέει η Φελίσια. «Το μέλλον εγκυμονεί πολλά και ποτέ δεν ξέρεις τι θα γεννήσει. Για αυτό πρέπει να βοηθάμε ο ένας τον άλλον. Και αυτός που έχει τα περισσότερα, θα πρέπει να δίνει τα περισσότερα».
Κάθε απόγευμα, στη Μέλισσα, μία διαφορετική Ναταλία, Μαρία και Φελίσια προσφέρουν την αλληλεγγύη τους σε αυτούς που την έχουν ανάγκη. Γιατί κάποτε ήταν εκείνες στη θέση τους. Και ξέρουν.