Οκτώ δισεκατομμύρια άνθρωποι. Ένας πλανήτης. Μερικά buzzwords για την COP27. Μερικοί λένε ότι περίπου 400 ιδιωτικά τζετ προσγειώθηκαν στο Σαρμ ελ Σέιχ μεταξύ 4 και 6 Νοεμβρίου, ενώ σύμφωνα με το FlightRadar24 είναι 36. Η Greta Thunberg, η οποία πρόσφατα εξέδωσε την δική της Βίβλο για το κλίμα (σ.σ.: The Climate Book), δεν παρευρέθηκε στη φετινή σύνοδο, παρότι την είδαμε πέρυσι στους δρόμους της Γλασκώβης, διότι καταγγέλλει ότι γίνεται απλά «οικολογικό ξέπλυμα». Μετά το περσινό viral σύνθημά της «μπλα, μπλα, μπλα» αναφορικά με τους ηγέτες και την απραξία τους, φέτος τους κατηγορεί καθαρά για greenwashing.
Από την αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, ο νεοεκλεγείς πρόεδρος της Βραζιλίας, Lula da Silva, εκπροσωπώντας την Αμαζονία, μία από τις περιοχές που έχουν πληγεί περισσότερο από την κλιματική καταστροφή και την ανθρώπινη δραστηριότητα, θέλει η επόμενη COP να γίνει επί βραζιλιάνικου εδάφους.
Βασικό αίτημα φέτος (αλλά και σημείο αντιπαράθεσης που δεν έχει λυθεί) παραμένει η χρηματοδότηση εκ μέρους των πιο ανεπτυγμένων στις πιο αδύναμες χώρες, με τις πρώτες να ευθύνονται για τον κύριο όγκο της κλιματικής καταστροφής, την οποία βιώνουν εντονότερα οι τελευταίες. Με την αποζημίωση των φτωχότερων χωρών για τις κλιματικές επιπτώσεις άρχισε η Σύνοδος για το Κλίμα.
«Ο πλανήτης έχει γίνει ένας κόσμος βασάνων… δεν είναι καιρός να βάλουμε τέλος σε όλα αυτά τα δεινά;», είπε στους συναδέλφους του ο Αιγύπτιος Πρόεδρος Αμπντέλ Φατάχ Ελ Σίσι, ο οικοδεσπότης της συνόδου κορυφής. «Η κλιματική αλλαγή δεν θα σταματήσει ποτέ χωρίς τη δική μας παρέμβαση… Ο χρόνος μας εδώ είναι περιορισμένος και πρέπει να αξιοποιήσουμε κάθε δευτερόλεπτο που έχουμε στη διάθεσή μας» συνέχισε.
Και ο ΓΓ του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, πρόσθεσε: «Η ανθρωπότητα έχει ένα δίλλημα: να συνεργαστεί ή να χαθεί. Βρισκόμαστε σε μία λεωφόρο προς την κλιματική κόλαση με το πόδι μας στο γκάζι. Μπορούμε να υπογράψουμε ένα σύμφωνο αλληλεγγύης για το κλίμα ή ένα σύμφωνο συλλογικής αυτοκτονίας».
Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση της Αιγύπτου χρησιμοποιεί την Αφρικανική COP για να ξεπλύνει παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
«Ναι, η COP είναι ένα τσίρκο και ένα talking shop. Η ποιότητα των συνομιλιών διαφέρει, καθώς ορισμένες εκδηλώσεις έχουν ελλιπή παρακολούθηση και το επίπεδο συζήτησης είναι χαμηλό», σχολιάζει ο Jan Rosenow, διευθυντής του Regulatory Assistance Project, μιας ανεξάρτητης ΜΚΟ που προωθεί την πολιτική καινοτομία και την ηγεσία της σκέψης στην ενεργειακή κοινότητα. Παρά τις αμέτρητες ομιλίες, ο κόσμος μας είναι ακόμη πολύ μακριά από το να επιτύχει τον στόχο του 1,5 βαθμού Κελσίου, ο οποίος ορίστηκε στην Συμφωνία του Παρισιού.
«Οι COPs έχουν να κάνουν πάντα με τις εκπομπές [αερίων του θερμοκηπίου]. Ωστόσο, η συγκεκριμένη διάσκεψη έχει σχέση με τη δικαιοσύνη», δηλώνει ο Ευρωβουλευτής Πέτρος Κόκκαλης. «Αυτή είναι η ώρα να αντιμετωπίσουμε την ευθύνη του λευκού άντρα και τα εγκλήματα του αποικιακού παρελθόντος μας και να σώσουμε τον κόσμο και τον εαυτό μας».
Η 22χρονη ακτιβίστρια από την Κένυα, Anita Soina, η οποία είχε μιλήσει κατά την περσινή COP26 στη Γλασκώβη στην κάμερα της Popaganda, έδωσε δυναμικά το παρόν και φέτος στο Sharm El-Sheikh τονίζοντας πως «Δεν έχουμε άλλο χρόνο» και ότι «Πρέπει να σταματήσουμε να βλέπουμε τα κορίτσια και τις γυναίκες ως ευάλωτα άτομα και κοινότητες και να τις βλέπουμε και σαν φορείς αλλαγών και προτάσεων για λύσεις στις παγκόσμιες προκλήσεις».
Η Αφρικανική COP είχε ως στόχο να στρέψει την προσοχή στην ήπειρο και να φέρει έτσι ένα μεγαλύτερο αντίκτυπο για τους ντόπιους. Σωρευτικά, η ήπειρος συμβάλλει με λιγότερο από 4% στις παγκόσμιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, ωστόσο οι κοινότητές της επηρεάζονται περισσότερο από την κλιματική αλλαγή.
Οι καταστροφικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής μπορούν να οδηγήσουν σε μη μετρήσιμες απώλειες και ζημιές, ιδιαίτερα για πολλές κοινότητες και χώρες στον αναπτυσσόμενο κόσμο – απώλεια σε ζωές και σε όρους διαβίωσης, καθώς και υποβάθμιση εδάφους, γεωργικής γης, πολιτιστικής κληρονομιάς, γνώσης των ιθαγενών, κοινωνικής και πολιτιστικής ταυτότητας, βιοποικιλότητας. Για αυτό και ήταν σημαντικό -όχι όμως αρκετό- το γεγονός ότι προστέθηκε στην ατζέντα της COP27 η δημιουργία μιας χρηματοδοτικής διευκόλυνσης για τις απώλειες και τις ζημιές.
Ο Ζιτούνι Ουλντ-Ντάντα, αναπληρωτής διευθυντής της υπηρεσίας για το κλίμα και το περιβάλλον στην Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ (FAO), τόνισε ότι η COP27, «η αφρικανική COP» όπως την αποκαλούν οι διοργανωτές της, θα έπρεπε να είναι μια ευκαιρία να επανεξεταστεί το θέμα της διατροφικής ασφάλειας της ηπείρου. «Δεν είναι λογικό η Αφρική να εισάγει το 40% του σιταριού της από τη Ρωσία και την Ουκρανία, την ώρα που η ίδια είναι πλούσια σε πόρους», επισήμανε στο AFP στο περιθώριο της COP27 στο Σαρμ ελ Σέιχ. «Χρειάζεται πολιτική βούληση για την αντιμετώπιση του παγκόσμιου επιπέδου φτώχειας και πείνας», πρόσθεσε.
Παράλληλα, στόχος του FAO είναι να προχωρήσει ο «μεγάλος πράσινος τοίχος», ένα τεράστιο έργο το οποίο προβλέπει να καλυφθεί με δέντρα μια μεγάλη ζώνη στην Αφρική που εκτείνεται από το Σάχελ ως το Κέρας της Αφρικής σε μια προσπάθεια να περιοριστεί η εξάπλωση της ερήμου.
Η Δρ. Adelle Thomas, διευθύντρια του Climate Change Adaptation and Resilience Research Centre ενημερώνει ότι «οι απώλειες και οι ζημιές σημαίνουν διαφορετικά πράγματα για διαφορετικές κοινωνικές ομάδες. Συχνά, κατηγοριοποιούνται είτε ως οικονομικές απώλειες, όπως για παράδειγμα το κόστος ανοικοδόμησης των υποδομών που έχουν υποστεί ζημιές λόγω πλημμύρας ή η απώλεια εσόδων από γεωργικές καλλιέργειες που καταστράφηκαν λόγω ξηρασίας, είτε ως μη οικονομικές, όπως το ψυχικό τραύμα εξαιτίας ενός τροπικού κυκλώνα, η απώλεια της κοινότητας λόγω μετατόπισης ανθρώπων ή η απώλεια βιοποικιλότητας».
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν εξέφρασε σήμερα στο περιθώριο της διάσκεψης τη βούλησή του να «ασκηθεί πίεση» στις «πλούσιες μη ευρωπαϊκές χώρες» και κυρίως στις ΗΠΑ να καταβάλουν το «μερίδιό» τους για να βοηθηθούν οι φτωχές χώρες να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή. «Θα πρέπει να κάνουμε τις ΗΠΑ και την Κίνα να τηρήσουν όντως το ραντεβού, όσον αφορά τη μείωση των εκπομπών των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου και την οικονομική αλληλεγγύη», σημείωσε ο Γάλλος ηγέτης.
Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί ότι ο συντάκτης του BBC για το κλίμα, Justin Rowlatt, απομακρύνθηκε από την εκδήλωση της Ρωσικής Ομοσπονδίας στο Cop27 από το προσωπικό ασφαλείας γιατί πλησίασε τη σκηνή με έναν cameraman και ρώτησε: «Θα πληρώσετε για την περιβαλλοντική ζημιά που έχετε προκαλέσει στην Ουκρανία;».
Όσον αφορά τις κοινότητες ιθαγενών και την πρόσβασή τους στις COP, παραμένει ένα δυσεπίλυτο ζήτημα. Η Vivian Siloli από την βόρεια Κένυα, ειδική σε θέματα φύλου στο Indigenous Movement for Peace Advancement and Conflict Transformation (Impact), δεν μπόρεσε να παρακολουθήσει παρά μόνο ελάχιστες ημέρες της Διάσκεψης, καθώς η υποσχεθείσα διαπίστευσή της δεν ήρθε. Η εμπειρία της ήταν απογοητευτική: «Πραγματικά έχασα πολλά… Μάς το κάνουν τόσο δύσκολο, ωστόσο τα περισσότερα από τα θέματα που συζητήθηκαν επηρεάζουν εμάς τους ιθαγενείς άμεσα ή έμμεσα. Στην πράσινη ζώνη κάποιες μέρες δεν έβρισκα πράγματα που με ενδιέφεραν από την ατζέντα».
Δόθηκε στη δημοσιότητα το σχέδιο της συμφωνίας, με «αγκάθι» τη χρηματοδότηση «απωλειών και ζημιών», καθώς δεν περιλαμβάνει την προτεινόμενη λύση σε ένα από τα πιο επίμαχα ζητήματα της συνόδου, τις οικονομικές ρυθμίσεις για «απώλειες και ζημιές», που θα παράσχουν κεφάλαια σε αναπτυσσόμενες χώρες που υποφέρουν από καταστροφικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.
Το μόνο που κάνει είναι να αναφέρει πως οι αντιπρόσωποι εξακολουθούν να επιδιώκουν να επιτύχουν μια συναίνεση στο ζήτημα αυτό, το οποίο περιελήφθη για πρώτη φορά στην επίσημη ημερήσια διάταξη της συνόδου κορυφής.
Όπως είπε ο Antonio Guterres, ΓΓ του ΟΗΕ, «Ο παγκόσμιος αγώνας για το κλίμα θα κερδηθεί ή θα χαθεί σε αυτήν την κρίσιμη δεκαετία – κατά τη διάρκεια της ζωής μας. Ας παλέψουμε λοιπόν μαζί – και ας νικήσουμε. Για τα 8 δισεκατομμύρια της ανθρώπινης οικογένειάς μας – και για τις επόμενες γενιές».
Η COP τελείωσε, χωρίς μεγάλη επιτυχία. Το ερώτημα παραμένει: τι θα κάνει η τελευταία γενιά που μπορεί να αντιστρέψει την κατάσταση;