Μια βαθιά βουτιά στη σκληρή και απειλητική πραγματικότητα που διαδραματίζεται κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας προσφέρει το ντοκιμαντέρ Seaspiracy, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για όσες και όσους από εμάς έχουμε ως μια πολύ εξιδανικευμένη και ωραιοποιημένη στο μυαλό μας σκηνή σε μια ψαροταβέρνα να τρώμε καλαμαράκια και χταποδάκι ξυδάτο, αγνοώντας εντελώς την πορεία που ακολούθησαν όχι μόνο τα συναισθανόμενα ζώα της θάλασσας για να φτάσουν στο πιάτο μας, όχι τις δριμύτατες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων που φλερτάρουν άγρια με τα όρια της σκλαβιάς, αλλά και το καταστροφικό περιβαλλοντικό αντίκτυπο που έχει η αλιεία, στο οποίο ο φακός δεν έχει στραφεί ακόμα και οι διεθνείς περιβαλλοντικές οργανώσεις σε αγαστή συνεργασία με το μεγάλο κεφάλαιο κάνουν ανελέητο bluewashing.
«Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, ο ωκεανός με γοήτευε» σημειώνει ο Ali Tabrizi στο τρέιλερ της ταινίας, «αλλά αυτό το ρομαντικό όραμα που είχα πάντα για τον ωκεανό άλλαξε τελείως. Αναγκάστηκα να έρθω αντιμέτωπος με μια ιστορία που ποτέ δεν ήξερα». Κατά τη διάρκεια του ντοκιμαντέρ, επισημαίνεται το γεγονός ότι «οι άνθρωποι δεν βλέπουν πώς πιάνουμε τα ψάρια, νοιάζονται μόνο για την κατανάλωση», ενώ «φοβόμαστε τους καρχαρίες στους ωκεανούς, την ώρα που θα έπρεπε να φοβόμαστε τους ωκεανούς χωρίς καρχαρίες».
Σήμερα, γίνεται λόγος για τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα που αποδίδονται στην κτηνοτροφική βιομηχανία. Γίνεται όμως έστω μία αναφορά στις φρικαλεότητες που λαμβάνουν χώρα στους ωκεανούς μας, με τις εμπορικές αλιευτικές δραστηριότητες να είναι υπεύθυνες για περίπου το 50% της πλαστικής ρύπανσης των θαλασσών, για την απώλεια του 90% ειδών όπως τα δελφίνια και οι θαλάσσιες χελώνες που πιάνουν καταλάθος στα δίχτυα τους και για το κτηνώδες άδειασμα των αποθεμάτων των ωκεανών μέχρι το 2048; Το Seaspiracy ήρθε για μια ειλικρινή ματιά στα άδυτα της παγκόσμιας αλιευτικής βιομηχανίας, τα μαρκετινίστικα τεχνάσματα, τις σοβαρότατες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την περιβαλλοντική θηριωδία. Πρόκειται για μια ταινία που βλέπεις χωρίς αναπνοή. Αν το Seaspiracy, έχει αντίκτυπο του βεληνεκούς του Cowspiracy, τότε είναι σίγουρο ότι θα αλλάξει τον τρόπο σκέψης μας μέχρι τώρα για αυτά που προκαλεί η ανθρωπότητα στους ωκεανούς.
Δεν υπάρχει κάποιος άλλος που θα μπορούσε να μιλήσει καλύτερα για αυτό το θέμα, πέρα από τον δημιουργό του ντοκιμαντέρ που βρίσκεται συνεχόμενα στο Top 10 του Netflix και αποτελεί must-watch για όλους όσους νοιάζονται για τη θάλασσα και το τι μέλλει γενέσθαι.
Ο Βρετανός κινηματογραφιστής, Ali Tabrizi, μας μιλάει για τις αποκαλύψεις της ταινίας, τις απειλές που δέχτηκε και για το αν η επανάσταση τελικά ξεκινάει και από το πιάτο μας.
Η δημόσια συζήτηση για την κλιματική κρίση ολοένα και διευρύνεται στις μέρες μας, ωστόσο μιλάμε για τις πραγματικές αιτίες που καταστρέφουν το περιβάλλον; Πιστεύω ότι βρισκόμαστε μπροστά σε έναν σοβαρό κίνδυνο να κάνουμε λανθασμένη διάγνωση για την κλιματική αλλαγή. Η κλιματική αλλαγή, σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να αποτελεί επιδείνωση ενός προβλήματος, αλλά όχι πάντα η υποβόσκουσα αιτία. Για παράδειγμα, οι αλλαγές στο κλίμα μπορεί να κάνουν χειρότερες τις περιόδους ξηρασίας, αλλά συνήθως η κτηνοτροφία να είναι αυτή που προκάλεσε την ξηρασία εξ αρχής. Μπορεί να κάνει χειρότερες τις πλημμύρες, όμως η αποψίλωση των δασών για να βοσκήσουν τα ζώα είναι που προκάλεσε τις πλημμύρες. Για τους ωκεανούς, η ιστορία είναι η ίδια. Οι θερμοκρασίες των ωκεανών μπορεί να να επηρεάσουν τους πληθυσμούς της θαλάσσιας ζωής, αλλά είναι η αλιευτική βιομηχανία είναι η αιτία που προκάλεσε την εξαφάνιση του 90% των μεγάλων ψαριών πρώτα πρώτα. Γεγονός που κατέστησε τους εναπομείναντες πληθυσμούς πολύ πιο ευάλωτους στις περιβαλλοντικές αλλαγές.
Ποια είναι η πρόταση που κάνει η ταινία; Μας συστήνει να σταματήσουμε την κατανάλωση ψαριών; Οι αντιδράσεις στο Seaspiracy περιελάμβαναν μια τεράστια αλλαγή στην συνείδηση των καταναλωτών. Ιδιαίτερα όσον αφορά τη διατροφή. Πληθώρα ανθρώπων έχουν υποσχεθεί να κόψουν τα θαλασσινά, αφαιρώντας τα πλήρως από την διατροφή τους και μεταβαίνοντας σε μια φυτοφαγική διατροφή. Πολυάριθμα καφέ, εστιατόρια, σούπερ μάρκετ έχουν δεσμευτεί να αφαιρέσουν τα θαλάσσια ζώα από τα ράφια τους και τα μενού τους, κάτι το οποίο είναι φανταστικό νέο να ακούει κανείς, δεδομένου ότι εμείς πιστεύουμε ότι αυτή είναι η πιο δυνατή και με σημασία κίνηση που μπορούμε να κάνουμε. Ωστόσο, χρειάζεται επίσης να δούμε συστημική αλλαγή, γι αυτό και ξεκινήσαμε μια καμπάνια Crowdfunding, με σκοπό να πετύχουμε να κάνουμε το 30% των ωκεανών No-Take Zones μέχρι το 2030. Με αυτόν τον τρόπο, οι άνθρωποι μπορούν να υποστηρίξουν τις προσπάθειές μας για να ζητήσουμε από τις κυβερνήσεις να προστατεύσουν το 30% των ωκεανών από την αλιευτική βιομηχανία μέχρι το 2030.
Είσαι vegan; Τι σε οδήγησε σε αυτήν την επιλογή; Ναι, είμαι vegan και, ειλικρινά, είναι παιχνιδάκι. Δεν θέλει καθόλου σκέψη για μένα. Φυσικά, τα πλεονεκτήματα για το περιβάλλον από έναν τέτοιο τρόπο ζωής είναι αρκετά, ωστόσο η ηθική για την αυτοδιάθεση του σώματος του κάθε πλάσματος είναι ίσως ο πιο σημαντικός παράγοντας για μένα. Ποιός είμαι εγώ για να στερήσω τη ζωή σε ένα συναισθανόμενο ον; Ποιός είμαι εγώ να κλέψω το γάλα μιας μητέρας αγελάδας, η οποία το έφτιαξε μόνο για το μοσχαράκι της; Ποιός είμαι εγώ να κλέψω το δέρμα και τη γούνα ενός ζώου; Η ιδέα του να τρως ένα ψάρι ή ένα γουρούνι μου είναι τόσο ξένη, τώρα πια, όσο το να φας ένα σκύλο ή έναν γορίλα.
Έχει διαφορά τελικά να χρησιμοποιούμε επαναχρησιμοποιούμενα καλαμάκια από bamboo ή μεταλλικά, τη στιγμή που το συντριπτικά μεγαλύτερο κομμμάτι της πλαστικής ρύπανσης αφορά τα δίχτυα ψαρεύματος; Αρχικά, να ξεκαθαρίσουμε πως ασφαλώς και συνεχίζουμε να πιστεύουμε ότι πρέπει να σταματήσουμε να χρησιμοποιούμε πλαστικά καλαμάκια μιας χρήσης και να τα μαζεύουμε από τις παραλίες. Όμως χρειάζεται μια δραστική μετατόπιση της προσοχής μας προς το αντίκτυπο του εξοπλισμού ψαρέματος στους ωκεανούς μας. Το 46% των απορριμμάτων στη μεγάλη χωματερή του Ειρηνικού Ωκεανού είναι αποκλειστικά δίχτυα ψαρέματος, με την πλειοψηφία του πλαστικού να παραμένει ο υπόλοιπος αλιευτικός εξοπλισμός. Όταν μίλησα με ένα άτομο από το Σβάλμπαρντ στον Αρκτικό Κύκλο, υπολόγιζαν ότι το 80% του πλαστικού που φτάνει στις ακτές τους είναι από την αλιευτική βιομηχανία.
Στην ταινία, γίνεται αναφορά και στις μπλε ετικέτες που τοποθετούνται σε ορισμένα προϊόντα για να δηλώσουν ότι οι διαδικασίες που ακολουθήθηκαν είναι βιώσιμες και φιλικές προς το περιβάλλον. Τι πιστεύεις για τέτοιου είδους πρακτικές, αποτελούν απλά bluewashing ή έχουν ουσία; Για μένα, οι ετικέτες αυτές δεν είναι τίποτα άλλο πέρα από τεχνάσματα μάρκετινγκ. Υπάρχουν αναρίθμητα παραδείγματα όπου η «βιώσιμη αλιεία» αποδείχτηκε ότι ήταν κάτι πολύ μακριά από βιώσιμη. Ξανά και ξανά, τα ψάρια που μαρκάρονται ως «βιώσιμα» έχει αποδειχτεί ότι προκαλούν σοκαριστικά επίπεδα αύξησης ανεπιθύμητης ψαριάς καρχαρίων, χελώνων, δελφινιών, πουλιών ή φώκιας και κήτους. Οι άνθρωποι δεν είναι φυσικοί θηρευτές των μεγάλων θαλασσών, με τους βιομηχανικούς αλιευτικούς στόλους να χρησιμοποιούν τεχνολογία που χρησιμοποιούσε ο στρατός, έτσι ώστε να εντοπίσουν και το τελευταίο ψάρι στη θάλασσα. Η θαλάσσια ζωή δεν έχει στον ήλιο μοίρα και κάθε φορά που αφαιρούμε κάτι από τη θάλασσα, αυτό συνεπάγεται ακόμη λιγότερο φαγητό για τα δελφίνια, τις φάλαινες, τους πιγκουίνους, τα άλμπατρος και άλλα μεγάλα ψάρια που προσπαθούν να επιβιώσουν.
Σε ένα σημείο της ταινίας, ένας συνεντευξιαζόμενος σχολιάζει «Αυτοί οι άνθρωποι είναι δολοφόνοι, οπότε πρέπει να είσαι προσεκτικός». Φοβάσαι ότι απειλείσαι, επειδή μπήκες στα χωράφια τους; Φυσικά, αλλά την ίδια στιγμή, αναγνωρίζω ότι τα πραγματικά θύματα αυτής της κακοποίησης χρειάζονται να ακουστεί η φωνή τους. Ξέραμε ότι έπρεπε να ακολουθήσουμε αυτήν την ιστορία, όπου και να μας οδηγούσε και να βάλουμε τους φόβους μας, τις περισσότερες φορές στην άκρη.
Μετά την κυκλοφορία του Seaspiracy, ακούστηκαν πολλές κριτικές για τα συμπεράσματα στα οποία καταλήγει το ντοκιμαντέρ. Ανάμεσα στις κριτικές, έγινε λόγος και για ανακρίβειες. Τι απαντάς σε αυτό; Έχουμε μια ανοιχτή πρόσκληση στο πάνω μέρος της σελίδας όπου έχουμε συλλέξει όλα τα δεδομένα, σημειώνοντας ότι είναι ευπρόσδεκτο κάθε στοιχείο που μπορεί να ενημερώσει και να προσθέσει στην ταινία. Μέχρι στιγμής, δεν έχουμε λάβει κανένα email πάνω σε αυτό. Μηδέν emails, για την ακρίβεια. Έχουμε ήδη αναφερθεί πιο εκτεταμένα πάνω στη διαμάχη σχετικά με το αν οι ωκεανοί μας θα είναι άδειοι μέχρι το 2048 και αποκαλύφθηκε ότι αυτό παραμένει ένα πολύ πιθανό και έγκυρο ενδεχόμενο. Πολλές από τις κριτικές για τις «ανακρίβειες» στην ταινία αποδείχθηκαν απλά καπνός χωρίς φωτιά, προερχόμενες κιόλας από την πλευρά της αλιευτικής βιομηχανίας, η οποία δεν είναι και πολύ χαρούμενη που αποκαλύψαμε την καταστροφή που έχουν προκαλέσει και συνεχίζουν να προκαλούν. Αλλά ακόμη κι αν τα μισά στοιχεία στο ντοκιμαντέρ μας είναι αλήθεια, τότε και πάλι αντιμετωπίζουμε κρίση στους ωκεανούς μας.