60. Κάθε αγόρι που μένει στο κέντρο και δραστηριοποιείται επιχειρηματικά στο κέντρο της Αθήνας (και τα δύο μαζί απαραίτητα) δεν θα πηγαίνει στρατό και δεν θα πληρώνει δημοτικά τέλη. Καμία διακοπή της επαγγελματικής σταδιοδρομίας. Όχι άλλα έξοδα για τους νέους.
61. Ελένη Ψυχούλη, δημοσιογράφος/παρουσιάστρια εκπομπών μαγειρικής: Θα γκρέμιζα όλες οι πολυκατοικίες του ’80 με τα καφετί αλουμίνια. Όπως ποτέ δεν θα προσπαθούσα να αλλάξω έναν άνθρωπο, έτσι δεν θα ήθελα τίποτα ν’αλλάξω σε μια πόλη. Τα σκοτεινά και τα φωτεινά σημεία της, οι αντιθέσεις είναι που χτίζουν τη μαγεία της. Κακομοίρα, μίζερη, παιχνιδιάρα και ερωτική, η Αθήνα είναι μία πόλη που μου πάει.
Αν όμως με πίεζαν να αλλάξω κάποια πράγματα, τότε θα γκρέμιζα όλες οι πολυκατοικίες του ’80 με τα καφετί αλουμίνια. Έξω από το σπίτι μου θα άλλαζα τις κυρίες με τα Chanel και τις πέρλες, που ψάχνουν στα σκουπίδια, μισοκρεμασμένες μέσα στους κάδους.
Τους Αθηναίους θα τους ήθελα πιο φιλικούς και αυθόρμητους, όπως ήταν μέχρι τη δεκαετία του ΄90. Τα καχύποπτα μάτια στους δρόμους είναι μια θλίψη. Αλλά το καταλαβαίνω. Η κρίση και η εγκληματικότητα δεν προσφέρουν χαμόγελα σε έναν άγνωστο.
62. Κωστής Βελώνης, εικαστικός: Το urban farming ή το guerrilla gardening, μπορούν να προσφέρουν τα μέγιστα. Αν ήμουν πρόσφατος κάτοικος αυτής της πόλης, θα είχα κάποιες βεβαιότητες για το φιλόδοξο πρόγραμμα του “Σχεδίου Ολοκληρωμένης Αστικής Παρέμβασης”, το οποίο καλύπτει οικονομικές και περιβαντολλογικές παρεμβάσεις στο κέντρο της Αθήνας. Δεν έχω επίγνωση όλων των προτεινόμενων ενεργειών αλλά σίγουρα κάτι καλό θα προκύψει, με την έννοια ότι κάτι χειρότερο, είναι μάλλον απίθανο. Από την άλλη, όλα αυτά τα σενάρια περί αναπλάσεων και παρεμβάσεων, δηλώνουν με πολύ συνετό τρόπο ότι στο συλλογικό φαντασιακό των Αθηναίων, κυριαρχεί η ανάγκη για μια εθνική ενότητα, ένα είδος πολιτειακής συμφιλίωσης των διαμαρτυρόμενων τάξεων. Όμως, αντιλαμβάνομαι ότι οι κοινωνικές αλλαγές που συντελούνται, διαμορφώνουν περισσότερο το κέντρο από τις θεσμικές αναπροσαρμογές στα προβλήματα της μητρόπολης. Η πολεοδομική μνημειακότητα έχει χαθεί δια παντός και αν υπάρχει, δεν φαίνεται να έχει και πολύ νόημα.
Υπάρχει μια τάση φορμαλιστικής επανεκτίμησης της νεοτερικής αρχιτεκτονικής, της οποίας το θαυμασμό -πάντα με κάποιες εξαιρέσεις- δεν τον ασπάζομαι απεριόριστα. Μία νέα γενιά αρχιτεκτόνων θα πρέπει να αναλάβει το ρίσκο να μας αποδεσμεύσει για λίγο από το παρελθόν και να κτίσει επάνω στα συντρίμμια πολυκατοικιών εργολαβικού σχεδιασμού και ψευτονεοκλασικών κτισμάτων. Όλα αυτά με την προϋπόθεση ότι έχει συμπεριληφθεί χώρος στέγασης για τους άπορους. Το πέρασμα του χωριού μέσα στην πόλη, είναι μία επιθυμία που θα γίνεται ολοένα και λιγότερο αδιαπραγμάτευτη, όσο αποτυγχάνουν οι πρακτικές της υπάρχουσας πολεοδομίας, της οποίας το θεωρητικό φάντασμα στους Έλληνες, περιοριζόταν μέχρι και πρόσφατα στους αφορισμούς του Le Corbusier και του Henri Lefebvre.
Μία πρωτίστως ευχάριστη εμπειρία, είναι το urban farming ή το guerilla gardening. Υπάρχουν αναξιοποίητοι εγκαταλειμμένοι χώροι, ανάμεσα στις πολυκατοικίες και στα νεόδμητα κτίρια των προαστίων που μπορεί να προσφέρουν τα μέγιστα. Το αυτοδιαχειριζόμενο πάρκο Ναυαρίνου στα Εξάρχεια, ενώ μπορεί να εμπεριέχει μια δόση αναρχικού χιπστερισμού, αποτελεί ένα ενδιαφέρον παράδειγμα. Οι απόπειρες των atenistas συνιστούν ένα μοντέλο χωρίς τις αυτάρεσκες ιδεολογικές αγκυλώσεις των “ακτιβιστών” του δημοσίου χώρου, παρ’ όλη την αξιοσημείωτη κακογουστιά που έχουν κάποια projects τους. Όσοι επιθυμούν την αποκλειστική συνδρομή της πολιτείας θα απογοητευτούν περισσότερο. Από την αθηναϊκή γραφειοκρατία καλύτερα να πάρουν αποστάσεις.
Στους Αθηναίους θα άλλαζα το κουραδόμαγκο υφάκι των “Ελληναράδων”. Aφορά κυρίως σε εκείνους που δεν θέλουν να αλλάξει τίποτα.
63. Γιώργος Τζιρτζιλάκης, Επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας: Ας αρχίσουμε να μιλάμε για την πόλη. Οι αλλαγές των σύγχρονων πόλεων δεν προκύπτουν από προσωπικά βίτσια, ευφυολογήματα ή το γούστο του καθενός, αλλά από σύνθετες κοινωνικές και οικονομικές διαδικασίες και συλλογικές πολιτισμικές διαστρωματώσεις. Επίσης, το «γκρέμισμα» οιουδήποτε τμήματός τους, περισσότερο από μοντερνιστική καθαρολογική φαντασίωση, αποτέλεσε κατεξοχήν έκφραση μιας ολοκληρωτικής στάσης. Εκτός από πράξη αφελούς απώθησης, δεν είναι τίποτα παραπάνω. Για το λόγο αυτό, το μόνο που θα ήθελα να αλλάξει πραγματικά στην Αθήνα, είναι η παραληρηματική εγωπάθεια των αλλαγών που θέλει να προβάλει ο καθένας κυρίως «έξω από το σπίτι του» και στη συμπεριφορά των άλλων. Αυτό ακριβώς ορίζει την πεμπτουσία εκείνου που μπορούμε να αποκαλέσουμε Αντι-πόλη. Καθένας μας σκαρφίζεται με διαφορετικό τρόπο να αλλάξει κάτι «έξω» ή στους άλλους, την ίδια στιγμή που οι πολιτισμικές συμπεριφορές και οι τρόποι ζωής όλων μας, αποκτούν όλο και μικρότερες διαφοροποιήσεις. Μήπως, όμως, ήρθε η ώρα ν’ αρχίσουμε να μιλάμε για την πόλη; Αυτό θα ήθελα να «γκρεμιστεί» και να αλλάξει γενικά στην Αθήνα καθώς και στη συμπεριφορά των κατοίκων της.
64. Να γίνει αυτό το έργο άμεσα
65. Και να συνδεθεί με αυτό.
Στην επόμενη σελίδα: Γιώργος Γάκης, Εύη Λαμπροπούλου και Γιώργος Μαλεκάκης.