Παγκόσμια Ημέρα Ελευθεροτυπίας: Στην 107η θέση της παγκόσμιας κατάταξης η Ελλάδα
Η Σενεγάλη και η Τυνησία συγκαταλέγονται στις χώρες που υπέστησαν τις μεγαλύτερες πτώσεις στην ετήσια κατάταξη ως προς την ελευθερία του Τύπου που δίνει σήμερα στη δημοσιότητα η μη κυβερνητική οργάνωση Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα (Reporters sans frontières, RSF).
Η Νορβηγία καταλαμβάνει την πρώτη θέση στην κατάταξη, η Βόρεια Κορέα παραμένει στην τελευταία.
Η Ελλάδα βρίσκεται στη 107η θέση. Συγκεκριμένα φέτος η χώρα μας έχει συγκεντρώσει 55,2 για το 2023, ενώ πέρσι, είχε συγκεντρώσει 55,52 βαθμούς. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι η ελαφρώς βελτιωμένη θέση της Ελλάδας οφείλεται στην πτώση άλλων χωρών και όχι σε κάποια ποιοτική βελτίωση.
Σύμφωνα με τους RSF, η ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα έχει κάνει σημαντικά βήματα οπισθοχώρησης ανάμεσα στο 2021 και το 2023, υπογραμμίζοντας το σκάνδαλο υποκλοπών και τις αποκαλύψεις ότι η ΕΥΠ παρακολουθούσε αρκετούς δημοσιογράφους, τις πρακτικές των αγωγών SLAPPs που έχουν γίνει καθημερινότητα, τονίζοντας ότι «η δολοφονία του ρεπόρτερ Γιώργου Καραϊβάζ το 2021 δεν έχει ποτέ εξιχνιαστεί»
Οι RSF τονίζουν ότι το γεγονός ότι ελάχιστοι μεγάλοι μιντιακοί όμιλοι συνυπάρχουν δίπλα σε εκατοντάδες μικρά διαδικτυακά ΜΜΕ, συμβάλει στην πολυδιάσπαση του μιντιακού τοπίου, ενώ σημειώνεται ότι η μεγάλη πλειοψηφία των ΜΜΕ ανήκει σε λίγους επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται και σε άλλα επιχειρηματικά πεδία.
Οι RSF εντοπίζουν επίσης μειωμένη δημοσιογραφική ανεξαρτησία στα δημόσια ΜΜΕ λόγω του ότι ελέγχονται από τον κυβερνητικό εκπρόσωπο, ενώ αρνητικά κρίνεται και ο ρόλος του ΕΣΡ λόγω των καθυστερημένων και αναποτελεσματικών παρεμβάσεών του. Σημειώνεται δε ότι ούτε η σημερινή, ούτε η προηγούμενη κυβέρνηση δεν βοήθησαν ώστε να ξεπεραστούν τα εμπόδια του ΕΣΡ. Παράλληλα δεν παραλείπουν να κάνουν αναφορά στην «αμφιλεγόμενη» Επιτροπή Δεοντολογίας που θεσμοθέτησε η κυβέρνηση της ΝΔ.
Επίσης, όπως επισημαίνεται, η αστυνομία καταφεύγει τακτικά στη βία και σε αυθαίρετες απαγορεύσεις για να παρεμποδίσει τη δημοσιογραφική κάλυψη των διαδηλώσεων και της προσφυγικής κρίσης στα νησιά.
«Η αστυνομία άσκησε ποινικές διώξεις εναντίον ενός διακεκριμένου φωτορεπόρτερ που συνελήφθη ενώ κάλυπτε μια αστυνομική επιχείρηση στην Αθήνα. Ένας άλλος δημοσιογράφος που έπεσε θύμα αδικαιολόγητης αστυνομικής βίας, κέρδισε την υπόθεσή του στο δικαστήριο μόνο μετά από 12 χρόνια» σημειώνουν οι RSF. Συγκεκριμένα, αναφέρονται στη βίαιη προσαγωγή του βραβευμένου φωτορεπόρτερ και μέλους της Ένωσης Ανταποκριτών Ξένου Τύπου, Νίκου Πηλού, στα «Προσφυγικά» της Λεωφόρου Αλεξάνδρας τον Νοέμβριο του 2022 και στην δικαίωση του Μανώλη Κυπραίου, ο οποίος έχασε την ακοή του από χειροβομβίδα κρότου-λάμψης των ΜΑΤ το 2011 σε στοά στο Σύνταγμα, ενώ κάλυπτε τις κινητοποιήσεις ενόψει της έναρξης της συζήτησης για το μεσοπρόθεσμο.
Η Γαλλία ανέβηκε, από την 26η στην 24η θέση. Όμως η «μικρή άνοδος» αυτή εξηγείται «κυρίως από το ότι η κατάσταση χειροτέρεψε αλλού», τόνισε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Κριστόφ Ντελουάρ, ο Γενικός Γραμματέας της οργάνωσης υπεράσπισης της ελευθεροτυπίας και των δημοσιογράφων.
Οι εντυπωσιακότερες πτώσεις καταγράφονται στο Περού (110ο, –33 θέσεις), στη Σενεγάλη (104η, –31 θέσεις), στην Αϊτή (99η, –29) και στην Τυνησία (121η, –27).
Στη Σενεγάλη, όπου το ενδεχόμενο να διεκδικήσει τρίτη θητεία ο πρόεδρος Μακί Σαλ προκαλεί αντιδράσεις, η RSF καταγγέλλει «τη ραγδαία επιδείνωση των συνθηκών ως προς την ασφάλεια των δημοσιογράφων». Κι αυτό παρότι πρόκειται για χώρα που ως πρότινος αποτελούσε «υπόδειγμα» στην περιφέρεια.
Η ΜΚΟ επισημαίνει ακόμη πως η Τυνησία του προέδρου Κάις Σάγεντ μοιάζει «ολοένα περισσότερο» να χαρακτηρίζεται από «αυταρχισμό και δυσανεξία» έναντι «της κριτικής του Τύπου».
Κατά την έκδοση για το 2023 της κατάταξης αναφοράς , οι συνθήκες άσκησης του δημοσιογραφικού επαγγέλματος χειροτέρεψαν σε 7 χώρες στις 10.
Νέο στοιχείο: οι τρεις τελευταίες χώρες στην κατάταξη βρίσκονται στην Ασία, με το Βιετνάμ (178ο) και την Κίνα (προτελευταία) πάνω από τη Βόρεια Κορέα.
Ενθαρρυντικό στοιχείο είναι το ότι στις 52 από τις 180 χώρες, η κατάσταση χαρακτηρίζεται «καλή» ή «μάλλον καλή» (4 περισσότερες από ό,τι το 2022). Ο αριθμός αυτός είναι ο υψηλότερος από το 2016.
Η 21η έκδοση της παγκόσμιας κατάταξης στέκεται ιδιαίτερα στις συνέπειες της παραπληροφόρησης.
Στα δυο τρίτα από τις 180 χώρες της κατάταξης, οι ειδικοί που συνεισφέρουν στην κατάρτισή της τονίζουν «την εμπλοκή πολιτικών παραγόντων» σε «εκστρατείες μαζικής παραπληροφόρησης ή προπαγάνδας», σημειώνει η RSF.
Η μη κυβερνητική οργάνωση εκφράζει ιδιαίτερη ανησυχία για την εξάπλωση που παίρνει η παραπληροφόρηση σε ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης, για παράδειγμα τις ψευδείς εικόνες –βίντεο και φωτογραφίες– δημιουργημένες από τεχνητή νοημοσύνη.