Νόμπελ Χημείας 2022: Τρεις επιστήμονες μοιράζονται το βραβείο
Οι Αμερικανοί επιστήμονες Κάρολιν Μπερτόσι και Μπάρι Σάρπλες και ο Δανός Μόρτεν Μέλνταλ τιμήθηκαν σήμερα με το Νόμπελ Χημείας 2022 “για την ανάπτυξη της χημείας κλικ και της βιοορθογωνικής χημείας”, που χρησιμοποιούνται κυρίως για τη δημιουργία καλύτερων φαρμακευτικών θεραπειών, συμπεριλαμβανομένων θεραπειών κατά του καρκίνου, όπως ανακοίνωσε η σουηδική επιτροπή που απονέμει τα βραβεία.
Ο 81χρονος Αμερικανός επιστήμονας Μπάρι Σάρπλες απολαμβάνει το σπάνιο προνόμιο να τιμάται για δεύτερη φορά με βραβείο Νόμπελ Χημείας, πράγμα που τον καθιστά τον πέμπτο άνθρωπο στον κόσμο που έχει τιμηθεί δύο φορές με το περίβλεπτο βραβείο. Το 2002 είχε τιμηθεί για τις ανακαλύψεις του πάνω στην τεχνική της ασύμμετρης κατάλυσης.
Ο Αμερικανός επιστήμονας, που έχει την έδρα του στην Καλιφόρνια, και ο 58χρονος Δανός Μόρτεν Μέλνταλ, του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης, τιμώνται για την πρωτοποριακή εργασία τους στον τομέα της “χημείας κλικ”, μιας νέας μορφής συνδυασμού μορίων, σύμφωνα με την επιτροπή που απονέμει τα βραβεία.
Αυτή χρησιμοποιείται κυρίως στην ανάπτυξη φαρμακευτικών θεραπειών, για την χαρτογράφηση του DNA ή τη δημιουργία νέων υλικών.
Η 55χρονη Αμερικανίδα Κάρολιν Μπερτόσι τιμάται για την ανακάλυψη της βιοορθογωνικής χημείας, μιας χημικής αντίδρασης που περιγράφεται ως ικανή να ξεκινήσει σε έναν ζωντανό οργανισμό, αλλά χωρίς να διαταράξει ή να αλλάξει την χημική του σύσταση.
Αυτή “οδήγησε την χημεία κλικ σε νέα επίπεδα”, σημειώνει η επιτροπή απονομής των βραβείων.
Η ανακάλυψη της Μπερτόσι, η οποία βρισκόταν μεταξύ των φαβορί για το φετινό Νόμπελ Χημείας, ανοίγει κυρίως δρόμους για να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα αντικαρκινικών θεραπειών.
“Έχω μείνει έκπληκτη. Καθόμουν εκεί και δυσκολευόμουν να αναπνεύσω”, δήλωσε η Μπερτόσι, περιγράφοντας την στιγμή που την πήραν τηλέφωνο για να της ανακοινώσουν ότι πήρε το Νόμπελ.
Η Αμερικανίδα επιστήμονας είναι η όγδοη γυναίκα που τιμάται με το Νόμπελ Χημείας, μετά την Γαλλίδα Εμανουέλ Σαρπεντιέ πέρυσι και την Αμερικανίδα Τζένιφερ Ντούντνα, το 2020.
Το Νόμπελ Χημείας είναι το τρίτο στη σειρά που ανακοινώνεται αυτήν την εβδομάδα έπειτα από αυτά της Ιατρικής και της Φυσικής.
Πέρυσι είχε απονεμηθεί στον Γερμανό επιστήμονα Μπένγιαμιν Λιστ και στον Αμερικανό σκωτσεζικής καταγωγής Ντέιβιντ Μακμίλαν για την ανάπτυξη ενός νέου εργαλείου σύνθεσης μορίων που επέτρεψε να “πρασινίσει” η χημεία και να βελτιωθεί η φαρμακευτική έρευνα.
Μεταξύ αυτών που έχουν τιμηθεί με Νόμπελ Χημείας βρίσκονται πολύ γνωστοί επιστήμονες, όπως η Μαρί Κιουρί, η οποία είχε τιμηθεί μαζί με τον σύζυγό της και με Νόμπελ Φυσικής. Η μεγαλύτερη κόρη της, η Ιρέν Ζολιό-Κιουρί, είχε τιμηθεί επίσης με Νόμπελ Χημείας μόλις δύο δεκαετίες μετά την μητέρα της.
“Το φετινό βραβείο Χημείας αφορά πράγματα που δεν είναι υπερβολικά περίπλοκα, χρησιμοποιούν μάλλον αυτό που είναι εύκολο και απλό”, δήλωσε ο Γιόχαν Άκβιστ, ένα από τα μέλη της επιτροπής που απονέμει το Νόμπελ Χημείας.
Η σύγχρονη χημεία επιδιώκει τη δημιουργία μορίων που είναι ολοένα και πιο περίπλοκα, αλλά η εφεύρεσή τους είναι επίσης πιο δαπανηρή και παίρνει περισσότερο χρόνο.
Με την χημεία κλικ και την βιοορθογωνική “αποτελεσματικά μόρια μπορούν να δημιουργηθούν ακολουθώντας έναν προφανή δρόμο”, σημείωσε επίσης ο Σουηδός επιστήμονας της επιτροπής των Νόμπελ.
“Ήταν μεγάλη έκπληξη για μένα, μετά τα πόδια μου έτρεμαν σχεδόν”, δήλωσε ο Μόρτεν Μέλνταλ, ο Δανός επιστήμονας που τιμήθηκε επίσης σήμερα με το Νόμπελ Χημείας στον δημόσιο σουηδικό ραδιοσταθμό SR.
“Είμαι πολύ χαρούμενος που μοιράζομαι το βραβείο αυτό με αυτούς τους δύο, διότι έχουν πράγματι επιτύχει σπουδαία πράγματα σε αυτόν τον τομέα”, σημείωσε, αναφερόμενος στην Μπερτόσι και τον Σάρπλες.
Με τις “νέες αρχιτεκτονικές μορίων”, οι ανακαλύψεις τους επιτρέπουν προόδους “στην επιστήμη των υλικών, στην επιστήμη των επιφανειών, στην χημεία εν γένει και στην φαρμακευτική βιομηχανία”, σύμφωνα και πάλι με τον επιστήμονα της επιτροπής απονομής του Νόμπελ Χημείας.
Το βραβείο απονέμει η Βασιλική Σουηδική Ακαδημία Επιστημών και συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 10 εκατομμυρίων σουηδικών κορωνών (περίπου 920.000 ευρώ).
Αύριο αναμένεται η ανακοίνωση του Νόμπελ Λογοτεχνίας και την Παρασκευή του Νόμπελ Ειρήνης, αυτό από το Όσλο, ενώ την Δευτέρα θα ανακοινωθεί το τελευταίο της φετινής σειράς των σημαντικών βραβείων, το Νόμπελ Οικονομίας.
BREAKING NEWS:
The Royal Swedish Academy of Sciences has decided to award the 2022 #NobelPrize in Chemistry to Carolyn R. Bertozzi, Morten Meldal and K. Barry Sharpless “for the development of click chemistry and bioorthogonal chemistry.” pic.twitter.com/5tu6aOedy4— The Nobel Prize (@NobelPrize) October 5, 2022