Θα είναι το Podemos ο νέος ΣΥΡΙΖΑ;

Αν μετράει η πρώτη εντύπωση, τότε το Podemos, η πολιτική δύναμη που θέλει να μεταμορφώσει την Ισπανία, αποτελείται κυρίως από φοιτητόκοσμο και πολιτικά περιθωριοποιημένους πολίτες. Με αυτόν τον τρόπο περιγράφει τους υποστηρικτές του νεοπαγούς αριστερού κόμματος η εφημερίδα Guardian σε αφιέρωμα της που αναλύει τα σημεία σύγκλισης και απόκλισης με τον ΣΥΡΙΖΑ, το αδελφό κόμμα του Podemos στην Ελλάδα.

Την έλλειψη πολιτικής οργάνωσης του κινήματος παρατηρεί κανείς εύκολα όταν μπει στα γραφεία του Podemos, παρατηρεί η βρετανική εφημερίδα. Εκεί γίνεται η προετοιμασία των αφισών που θα χρησιμοποιηθούν για την πρώτη μεγάλη διαδήλωση του κόμματος, η οποία θα λάβει χώρα στις 31 Ιανουαρίου. Μία νέα γυναίκα που συμμετέχει στις προετοιμασίες λέει πως είναι άνεργη και αποφάσισε να γίνει μέλος του Podemos. Ο λόγος; «Αν δεν πάρουμε την κατάσταση στα χέρια μας, η κάστα θα συνεχίσει όπως πριν», προσθέτει η νεαρή άνεργη. 

Το Podemos αποτελεί στην Ισπανία το πιο κοντινό πολιτικό μόρφωμα στις θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ. Μόλις ένα χρόνο μετά την ίδρυση του τον περασμένο Ιανουάριο, το ισπανικό κόμμα βρίσκεται σταθερά μπροστά στις δημοσκοπήσεις, προκαλώντας τον πονοκέφαλο του σοσιαλιστικού και του λαϊκού κόμματος, με τις εθνικές εκλογές του 2015 να στέκονται από πάνω τους σαν δαμόκλειος σπάθη.

Η επιτυχία του Podemos οφείλεται εν πολλοίς στα χαρακτηριστικά εκείνα που έδωσαν στο ΣΥΡΙΖΑ τη δυνατότητα να διεκδικήσει με επιτυχία την εξουσία στην Ελλάδα, υποστηρίζει η Guardian.  Όπως ο ΣΥΡΙΖΑ, το Podemos έχει ένα νέο και χαρισματικό ηγέτη, τον Πάμπλο Ιγκλέσιας, καθηγητή πολιτικών επιστημών. Όπως ο ΣΥΡΙΖΑ, το Podemos διακηρύσσει τη ρήξη  με το καθιερωμένο πολιτικό σύστημα, υιοθετώντας έναν πολιτικό λόγο βαθιά αντιμνημονιακό. Πολιτικός τους στόχος είναι «η κάστα», δηλαδή το δικομματικό σύστημα που κυβερνά την Ισπανία από την πτώση της δικτατορίας του Φράνκο και την αποκατάσταση της δημοκρατίας. 

Αυτό βέβαια που καθιστά το Podemos λαοφιλές πρέπει να αναζητηθεί και στον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζεται την παρουσία του στα ΜΜΕ. Συχνά η ρητορική του επικεντρώνεται στα σκάνδαλα διαφθοράς που μαστίζουν την πολιτική ζωή της Ισπανίας. Η βελτίωση των μακροοικονομικών δεικτών της ισπανικής οικονομίας δεν έχει ακόμα μεταφραστεί σε βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των φτωχότερων στρωμάτων. Αυτό έχεις ως αποτέλεσμα η ανεργία των νέων να αγγίζει το 50%.  Το Podemos αξιοποιεί πολιτικά την απελπισία του κόσμου γύρω από αυτούς τους δείκτες, φέρνοντας νέα πρόσωπα στη δημόσια ζωή και αξιοποιώντας τα social media με σκοπό τον εκμοντερνισμό της ισπανικής πολιτικής ζωής.

Όλα αυτά καθιστούν το Podemos πολιτικά γοητευτικό και ελκυστικό. Ωστόσο, σε αντίθεση με το ΣΥΡΙΖΑ, αποτελεί ένα κόμμα που δεν υπήρχε πριν από ένα χρόνο στον κομματικό χάρτη. Η δημοσκοπική του επιτυχία έχει τις ρίζες της στο κίνημα των αγανακτισμένων, το οποίο, παρά τη σταδιακή υποχώρησή του, έδωσε τη θέση του σε μία ομάδα πανεπιστημιακών, που αξιοποίησαν το ίντερνετ για να αναπτύξουν ένα πολιτικό λόγο πολέμιο της υπάρχουσας πολιτικής ελίτ. 

Αναλύοντας την επικοινωνιακή στρατηγική του, ο Ιγκλέσιας αναφέρει πώς το 1917 ο Λένιν «δεν μίλησε στου Ρώσους για το διαλεκτικό υλισμό, αλλά μονάχα για ψωμί και ειρήνη». Ο ηγέτης του Podemos πιστεύει επίσης πως «ο ουρανός δεν κατακτιέται με συμφωνία, κατακτιέται με επίθεση».

Οι παραπάνω θέσεις καθώς και οι σχέσεις μελών του κόμματος με καθεστώτα της Λατινικής Αμερικής, που δεν φημίζονταν για τις δημοκρατικές τους αντιλήψεις, έχουν προκαλέσει μία κάποια σύγχυση γύρω από την ιδεολογική τοποθέτηση του Podemos και του Ιγκλέσιας, ο οποίος μάλιστα υιοθέτησε πρόσφατα λόγο υποστηρικτικό της πολιτικής του Πούτιν. Η Guardian υπογραμμίζει πως κάτι ανάλογο συμβαίνει και με το ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος αποφάσισε να σχηματίσει κυβέρνηση με τους Ανεξάρτητους Έλληνες, κόμμα που η εφημερίδα περιγράφει ως «αντισημιτικό» και «ακροδεξιό».

Το Podemos έχει καταφέρει να πιάσει το σφυγμό της πολιτικής δυσαρέσκειας του ισπανικού λαού. Ωστόσο, ο δρόμος του για την εξουσία θα είναι δυσκολότερος από εκείνον του ΣΥΡΙΖΑ, αφενός λόγω της ανάκαμψης της ισπανικής οικονομίας, αφετέρου εξαιτίας της «αντίστασης» που προβάλει το ισπανικό σοσιαλιστικό κόμμα, σε αντίθεση με την κατάρρευση του ΠΑΣΟΚ στην Ελλάδα. Ισπανία και Ελλάδα βρίσκονται στο στάδιο  αντικατάστασης της παλαιάς γενιάς από μία νέα, που φαίνεται να έχει τελείως διαφορετικές ιδέες. Θα είναι η Ισπανία η επόμενη χώρα μετά την Ελλάδα που θα έχει μία αριστερή κυβέρνηση;  Κανείς μπορεί να το ελπίζει ή να το απεύχεται.  Δεν μπορεί όμως να είναι σίγουρος.