Η Σουηδία ακολουθεί μια δική της στρατηγική απέναντι στον κορονοϊό

της Anne-Françoise Hivert (*)

Nα πάς τα παιδιά στο σχολείο ή να τα κρατήσεις σπίτι; Στην υπόλοιπη Ευρώπη, και σε μεγάλο μέρος του πλανήτη, αυτό το ερώτημα δεν τίθεται πλέον: όλη η οικογένεια είναι κλεισμένη στο σπίτι.

Στη Σουηδία, όπου έχουν χάσει τη ζωή τους 42 άνθρωποι από τον κορωνοϊό, δεν συμβαίνει πάντα κάτι τέτοιο. Μπορεί οι μαθητές λυκείου και οι φοιτητές να κάνουν από τις 18 Μαρτίου μαθήματα εξ αποστάσεως, όμως οι παιδικοί σταθμοί, τα σχολεία και τα κολλέγια μένουν ανοιχτά μέχρι νεωτέρας.

Για πολλούς, δεν υπάρχει δίλημμα. «Αν τα παιδιά είναι υγιή, πρέπει να πηγαίνουν στο σχολείο. Είναι πολύ σημαντικό», λέει μια Σουηδέζα, μητέρα δύο παιδιών. Στην πραγματικότητα ακολουθεί τις συστάσεις της Υπηρεσίας Δημόσιας Υγείας της χώρας της, σύμφωνα με τις οποίες «το να κρατάς στο σπίτι τα παιδιά σου αν είναι υγιή δεν αποτελεί αποτελεσματικό μέτρο για να μην εξαπλωθεί ο ιός» και το «να κλείσεις τα σχολεία έχει σοβαρές συνέπειες για την κοινωνία».

Την ίδια άποψη έχει κι αυτή η μητέρα, γιατρός, έγκυος στον έβδομο μήνα, που τα τρία της παιδιά εξακολουθούν να πηγαίνουν στο σχολείο: «Πιστεύω ότι η Σουηδία έλαβε τη σωστή απόφαση», λέει. Ο σύζυγός της, λοιμωξιολόγος στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο του Λουντ, είναι σύμφωνος. Γονείς που κρατούσαν αρχικά τα παιδιά τους στο σπίτι περιμένοντας το γενικό κλείσιμο των σχολείων έχουν αρχίσει να τα στέλνουν πάλι στις τάξεις.

Εκτός από την πρακτική πλευρά, για όσους συνεχίζουν να δουλεύουν, το να πηγαίνεις τα παιδιά σου στο σχολείο έχει στη Σουηδία μια διάσταση ότι είσαι καλός πολίτης. Το να μην το κάνεις, το να παραβιάσεις δηλαδή τις συστάσεις των ειδικών, σημαίνει ότι παραδόθηκες στον πανικό και δεν εμπιστεύεσαι τις αρχές, που είναι το θεμέλιο του σουηδικού κοινωνικού κράτους.

Πολλοί ξένοι που ζουν στη Σουηδία αισθάνονται ότι βρίσκονται σε ένα παράλληλο σύμπαν. Σαν να μην είχαν καταλάβει οι Σουηδοί τι πραγματικά συμβαίνει και να εξακολουθούν να εφαρμόζουν μια ξεπερασμένη στρατηγική.

Στη χώρα αυτή απαγορεύονται μόνο οι συγκεντρώσεις άνω των 500 ατόμων και οι επισκέψεις σε οίκους ευγηρίας. Τα υπόλοιπα βρίσκονται σε επίπεδο συστάσεων: να πλένεις τα χέρια σου, να μη βγαίνεις από το σπίτι σου με συμπτώματα ανάλογα της γρίπης, να μην έχεις κοινωνικές επαφές αν είσαι άνω των 70 ετών ή ανήκεις σε ευπαθή ομάδα.

Τα χιονοδρομικά κέντρα παραμένουν ανοιχτά, έστω κι αν οι βραδιές afterski έχουν σταματήσει από την περασμένη Κυριακή. Τα καφέ και τα εστιατόρια είναι επίσης ανοιχτά. Τη Δευτέρα το πρωί, τα λεωφορεία στη Στοκχόλμη ήταν γεμάτα, ως αποτέλεσμα μιας μεγάλης αντίφασης. Από τη μια πλευρά, οι κάτοικοι της Στοκχόλμης καλούνται να δουλέψουν από το σπίτι, κάτι που οδήγησε την εταιρεία τοπικών μεταφορών να μειώσει τον αριθμό των δρομολογίων.

Από την άλλη, ακούγεται όλο και περισσότερο το επιχείρημα ότι οι συνέπειες του φαρμάκου δεν πρέπει να είναι χειρότερες από εκείνες της επιδημίας. Κι έτσι, οι κάτοικοι της Στοκχόλμης επιστρέφουν στη δουλειά τους, ενώ πολλαπλασιάζονται και οι συστάσεις για κατανάλωση ώστε να ενισχυθεί η τοπική οικονομία.

Την Κυριακή το βράδυ, 2,3 εκατομμύρια Σουηδοί άκουσαν το διάγγελμα του πρωθυπουργού Στέφαν Λέβεν, που τους είπε ότι πολλοί θα χάσουν αγαπημένα τους πρόσωπα, απέφυγε όμως να ανακοινώσει νέα μέτρα, αρκούμενος να επικαλεστεί την ατομική ευθύνη.

Το διάγγελμα αυτό εισπράχθηκε θετικά τόσο από τους σχολιαστές όσο και από τα πολιτικά κόμματα. Αυτό δεν εμπόδισε πολλούς επιστήμονες να κρούσουν τον κώδωνα του κινδύνου, επισημαίνοντας ότι η Σουηδία παίζει ρώσικη ρουλέτα και κάνει ένα παράλογο πείραμα.

Τίποτα όμως δεν κλονίζει την εμπιστοσύνη των Σουηδών, που πιστεύουν ότι οι τοπικές ιδιαιτερότητες λειτουργούν υπέρ τους. Το γεγονός, ας πούμε, ότι η χώρα τους είναι αραιοκατοικημένη (22 κάτοικοι ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο). Η έμφυτη αίσθηση της κοινωνικής απόστασης. Ο ατομισμός, που έρχεται σε αντίθεση με τη συγκατοίκηση πολλών γενιών σε άλλες χώρες. Και μια εμπιστοσύνη προς τις αρχές, που μεταφράζεται όταν υπάρχει ανάγκη σε πειθαρχία.

Πολλά μέσα ενημέρωσης υπενθυμίζουν βέβαια τις τελευταίες ημέρες ότι η Σουηδία, που υπερηφανεύεται ότι δεν έχει γνωρίσει πόλεμο εδώ και 200 χρόνια, δεν έχει ιδιαίτερη εμπειρία στη διαχείριση κρίσεων. Ένα παράδειγμα είναι το τσουνάμι στη νοτιοανατολική Ασία τα Χριστούγεννα του 2004: χρειάστηκε να περάσουν πολλές ημέρες για να στείλει η Σουηδία βοήθεια στους δεκάδες χιλιάδες πολίτες της που βρίσκονταν στον τόπο της καταστροφής.

Η Αν-Φρανσουάζ Ιβέρ είναι ανταποκρίτρια της Monde στη Στοκχόλμη