Σχέδια για τους χρήστες ουσιών σε δημόσιους χώρους

Κοινωνικές πολιτικές σχετικά με τους αστέγους, την εκτεταμένη χρήση ουσιών σε δημόσιους χώρους και τη θέσπιση της εποπτευόμενης χρήσης ουσιών, συζήτησαν επιστήμονες και θεσμικοί φορείς στην ημερίδα που διοργάνωσε ο Δήμος Αθηναίων «Άστεγοι και εξάρτηση στην πόλη: Τα όρια της κοινωνικής παρέμβασης».

Όπως τόνισαν οι ομιλητές, άστεγοι δεν είναι μόνο οι χρήστες ουσιών. Το γεγονός, όμως, πως το 41,2% των αστέγων δηλώνουν ότι κάνουν χρήση ναρκωτικών ουσιών, το 7,3% χρήση αλκοόλ και το 2% και των δύο, επιβάλει την άμεση θέσπιση μέτρων, τόσο για τη δημόσια υγεία, όσο και για την υγεία των ίδιων των χρηστών/αστέγων.

Σε μείζον κοινωνικό θέμα τείνει να εξελιχθεί το φαινόμενο των αστέγων σε όλη την Ευρώπη και στην Ελλάδα, προειδοποίησε ο Σπύρος Ψύχας, πρόεδρος του Ελληνικού Δικτύου για το Δικαίωμα στη Στέγη και την Κατοικία. Τα τελευταία χρόνια διαπιστώνεται ραγδαία αύξηση, ακόμα και σε χώρες που δεν χαρακτηρίζονται από οικονομική κρίση. Για παράδειγμα, στη Δανία τα τελευταία οχτώ χρόνια αυξήθηκαν οι νέοι άστεγοι κατά 75%, ενώ στη Βρετανία, οι οικογένειες που φιλοξενούνται σε προσωρινά καταλύματα μέσω της πρόνοιας, κατά 50%.

Οι κύριες αιτίες για την αστεγία είναι, πρώτον, η έλλειψη κοινωνικών υπηρεσιών (για ψυχικά αρρώστους, τοξικοεξαρτημνένους κλπ) και η εξάπλωση της φτώχειας, και, δεύτερον, η ακριβή στέγη ή/και τα περιορισμένα καταλύματα για αστέγους, εξήγησε ο κ. Ψύχας. Στην Ελλάδα οι άνθρωποι βρίσκονται αντιμέτωποι με την πρώτη περίπτωση, ενώ, πχ σε κράτη όπως η Γαλλία, με τη δεύτερη.

Η Ερμίνα Κυπριανίδου, αντιπεριφερειάρχης Κεντρικού Τομέα Αθηνών, προανήγγειλε την εφαρμογή σχεδίου, το οποίο βρίσκεται ένα βήμα πριν την έγκρισή του από τα αρμόδια όργανα, για την αντιμετώπιση της αυξημένης χρήσης ουσιών σε πάρκα, άλση, δημόσιους χώρους, όπως το Πεδίο του Άρεως, τα Προπύλαια κλπ. Εκτός από την εξαθλίωση που υφίστανται οι χρήστες, επισήμανε η κ. Κυπριανίδου, παρατηρείται επίπτωση και στον κοινωνικό ιστό, με την άνοδο της εγκληματικότητας, τη διάλυση οικογενειών και άλλα φαινόμενα.

Σταθμοί εποπτευόμενης χρήσης ουσιών

Υπέρ της νομοθετικής ρύθμισης για το θέμα της εποπτευόμενης χρήσης ουσιών τάχθηκε ο δήμαρχος Αθηναίων Γιώργος Καμίνης, ο πρόεδρος του ΟΚΑΝΑ Ευάγγελος Καφετζόπουλος και η καθηγήτρια Ψυχιατρικής του Τμήματος Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Μένη Μαλλιώρη. Η κ. Μαλλιώρη αναφέρθηκε στην επιτυχία του συγκεκριμένου προγράμματος σε χώρες όπως η Ολλανδία, η Ελβετία, η Γερμανία, ο Καναδάς, η Δανία, η Γαλλία κλπ. Στην Ελλάδα εφαρμόστηκε μια και μοναδική φορά, το 2013, όταν δημιουργήθηκε από τον ΟΚΑΝΑ ο εποπτευόμενος σταθμός «Οδυσσέας» ο οποίος όμως, παρά τα ενθαρρυντικά δείγματα, έκλεισε λίγους μήνες αργότερα, γιατί δεν υφίσταντο νόμος να το στηρίξει.

Οι σταθμοί εποπτευόμενης χρήσης ουσιών παρέχουν ένα καθαρό και ασφαλές περιβάλλον στους ανθρώπους για να προβούν στη χρήση των ουσιών, αντί αυτό να γίνεται στο δρόμο. «Αποτελεί μια πύλη για την αντιμετώπιση των ναρκωτικών, για τη διασύνδεση των χρηστών με τις παροχές της δημόσιας υγείας, ώστε οι άνθρωποι αυτοί να βγουν από το περιθώριο. Μέσω του προγράμματος, σώζονται ζωές, η προσωπική υγιεινή των χρηστών βελτιώνεται, και μειώνεται η εξάπλωση των λοιμωδών νοσημάτων στην κοινωνία» περιέγραψε η κ. Μαλλιώρη. 

Οι δομές φιλοξενίας αστέγων, όπως τα υπνωτήρια, απαγορεύουν την είσοδο στους εξαρτημένους από ουσίες και στους ψυχικά ασθενείς, με αποτέλεσμα αυτοί οι άνθρωποι να βρίσκονται διπλά εκτεθειμένοι στο δρόμο.

«Είναι ντροπή να βλέπεις ανθρώπους στο δρόμο να τρυπιούνται και αποτελεί υποκρισία να μην συζητάμε το θέμα της εποπτευόμενης χρήσης. Πρέπει να τολμήσουμε, να το δοκιμάσουμε, πριν γιγαντωθεί το πρόβλημα. Και εδώ είμαστε να το αξιολογήσουμε» εξήγησε ο κ. Καμίνης.

Την αναγκαιότητα για δράσεις με μόνιμα αποτελέσματα τόνισε ο διευθυντής του ΚΕΘΕΑ, Βασίλης Γκιτάκος. «Οι χρηματοδοτούμενες ενέργειες ορισμένου χρόνου, οι οποίες ικανοποιούν για ένα διάστημα τις ανάγκες των ανθρώπων, σταματούν, μόλις η προγραμματισμένη δράση ολοκληρωθεί. Αφήνουν τελικά ένα κενό, αφού έχουν δημιουργήσει νέες ανάγκες, και μετά ξαναβρισκόμαστε εκεί που ξεκινήσαμε, ίσως και πιο πίσω».