Παχύσαρκοι γεννιόμαστε, δεν γινόμαστε

«Οι γονείς μέσω των γονιδίων τους και διάφορων επιγενετικών παραγόντων κληροδοτούν στα παιδιά τους την παχυσαρκία, η οποία δυστυχώς αποτελεί μάστιγα καθώς το παχύσαρκο παιδί σε μεγάλο ποσοστό θα είναι και παχύσαρκος ενήλικας», τόνισε η παιδίατρος Αίγλη Ζέλλου, επίκουρη Καθηγήτρια Παιδιατρικής στο Αμερικανικό πανεπιστήμιο Johns Hopkins, μιλώντας σε διάλεξη του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος με θέμα «Η διατροφή στην Βρεφική και Παιδική Ηλικία. Επιπτώσεις στην Απώτερη Υγεία».

Σύμφωνα με την Α. Ζέλλου, είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο ότι οι παχύσαρκοι γονείς θα αποκτήσουν παχύσαρκα παιδιά, τα οποία ως ενήλικες στην υπόλοιπη ζωή τους θα αντιμετωπίσουν σοβαρά προβλήματα υγείας, από τα λεγόμενα νοσήματα φθοράς, όπως διαβήτης, υπέρταση, αγγειακά. Για το λόγο αυτό, όπως είπε η καταπολέμηση της παιδικής παχυσαρκίας αποτελεί στόχο βελτίωσης της δημόσιας υγείας.

Τι συμβάλει στην παιδική παχυσαρκία;

Οι παράγοντες που επηρεάζουν και διαμορφώνουν την υγεία και το βάρος του παιδιού από την στιγμή της σύλληψης του μέχρι και την ηλικία των δυο χρόνων είναι πολλοί τονίζουν οι επιστήμονες. Είναι η αρχική υγεία των γονέων, η εμβρυική ζωή-γονίδια και επιγενετική, το περιγεννητικό περιβάλλον, ο τρόπος γέννησης (καισαρική τομή ή φυσιολογικός τοκετός), το μικροβίωμα (εντερική χλωρίδα μητέρας-εμβρύου), ο μητρικός θηλασμός και η διατροφή τις πρώτες 1000 μέρες της ζωής του.

Η παχυσαρκία της μητέρας διπλασιάζει τον κίνδυνο παχυσαρκίας του παιδιού στα δυο πρώτα χρόνια της ζωής του και η διατροφή του πατέρα (παχυσαρκία, κάπνισμα, αλκοόλ), επηρεάζει το σπέρμα μέσω του οποίου γίνεται η μεταφορά επιγενετικών αλλαγών στο DNA.

Ιδιαίτερα σημαντική είναι η διατροφή αλλά και το βάρος της γυναίκας κατά την περίοδο της κύησης. Σύμφωνα με το American College of Obstetricians and Gynecologists το ανώτατο βάρος που μπορούν να πάρουν οι γυναίκες κατά την κύηση είναι:

Αυτές με φυσιολογικό βάρος( με δείκτη μάζας σώματος  18.5-24.5 ) +12-16 kg

Οι  υπέρβαρες: (με δείκτη μάζας σώματος 25-29) +7-12 kg

Οι παχύσαρκες (με δείκτη μάζας σώματος > 30) + 5-9 kg

Επίσης, έχει βρεθεί ότι τα παιδιά που γεννιούνται με καισαρική τομή (το 60% των παιδιών στην Ελλάδα) κινδυνεύουν περισσότερο από αυτοάνοσα νοσήματα, κοιλιοκάκη και παχυσαρκία.

«O μητρικός θηλασμός αποτελεί σημαντική ασπίδα προστασίας για το παιδί από πολλούς παράγοντες και για αυτό οι μητέρες θα πρέπει οπωσδήποτε να θηλάζουν τους πρώτους έξι μήνες» επεσήμανε η κα Ζέλλου. Συγκεκριμένα, όπως είπε, ο μητρικός θηλασμός προστατεύει από γαστρεντερολογικές λοιμώξεις και συμβάλλει στην πρόληψη της παχυσαρκίας στην παιδική ηλικία και εφηβεία. Καθοριστικό ρόλο στη μετέπειτα ζωή του παιδιού παίζει η διατροφή του τις πρώτες 1000 μέρες. Η μεγαλύτερη αύξηση βάρους μετά τη γέννηση συμβαίνει μεταξύ του 4ου και του 6ου μήνα. Επίσης, η απότομη αύξηση βάρους τα πρώτα χρόνια ζωής σχετίζεται με προβλήματα στην απώτερη υγεία, όπως αρτηριακή υπέρταση, εναπόθεση λίπους, αύξηση λιποπρωτεΐνης LDL( κακή χοληστερόλη), και σαχκαρώδη διαβήτη.

Σημαντική η παρακολούθηση στα πρώτα χρόνια της ζωής

Για την πρόληψη και αντιμετώπιση της παχυσαρκίας οι παιδίατροι συστήνουν ότι πρέπει να γίνεται εκτίμηση και παρακολούθηση βάρους από 0-5 έτη, χρήση καμπύλης ανάπτυξης WHO / CDC για τα θηλάζοντα βρέφη, ενθάρρυνση μητρικού θηλασμού (Συστάσεις Αmerican Academy Pediatrics/ WHO: 6-12 μήνες), δημιουργία υγιεινού περιβάλλοντος σίτισης με βάση τη ζήτηση του παιδιού και αίσθηση πείνας και όχι υπερσίτιση βάσει κουλτούρας, αύξηση φυσικής άσκησης του παιδιού και τήρηση ωρών ύπνου ανά ηλικία.

Τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται:

Ταυτόχρονα οι γενικές διαιτητικές οδηγίες για παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας συνιστούν διατροφή που βασίζεται στα φρούτα και τα λαχανικά, στα ολικής άλεσης προϊόντα, στα ημιαποβουτυρωμένα ή αποβουτυρωμένα γαλακτοκομικά προϊόντα σε παιδιά άνω των 2 ετών, στα όσπρια, τα ψάρια και τα άπαχα κρέατα.

Απαγορευτικά για τα παιδιά θα πρέπει να είναι τα ενεργειακά πυκνά-φτωχά σε θρεπτικά συστατικά τρόφιμα ( αλμυρά σνακ, παγωτά, τηγανητά τρόφιμα, ροφήματα με ζάχαρη). Καλό θα ήταν να περιοριστούν και τα σνακ κατά τις καθιστικές δραστηριότητες ή ως αντίδραση σε στιγμές βαρεμάρας και ο περιορισμός καθιστικών δραστηριοτήτων. Όχι τηλεόραση ή video πάνω από 1 ή 2 ώρες την ημέρα συνολικά συστήνουν οι ειδικοί, που λένε ότι είναι λάθος να υπάρχουν τηλεοράσεις στα δωμάτια των παιδιών. Τέλος, στην πρόληψη της παιδικής παχυσαρκίας βοηθούν τα τακτικά οικογενειακά γεύματα για προαγωγή κοινωνικής αλληλεπίδρασης και διαμόρφωση διατροφικής συμπεριφοράς, και η επιλογή των ωρών των γευμάτων, που πρέπει να γίνεται από τους γονείς και όχι από τα παιδιά.