Η μόδα των τατουάζ είναι άραγε «υγιής»;
Ανοδικές τάσεις καταγράφει η δημοφιλία των τατουάζ στην Ευρώπη με περισσότερα από 50 εκατομμύρια άτομα να προβαίνουν στην εν λόγω διαδικασία. Στη νεολαία, η παλιά συνήθεια των ναυτικών και των φυλακισμένων, φαίνεται να κερδίζει συνεχώς έδαφος με τα ποσοστά να φτάνουν το 30-50%. Ωστόσο, τα δύο τρίτα των ατόμων που κάνουν τατουάζ εμφανίζουν επιπλοκές, όπως λοιμώξεις, αλλεργίες και τοξικές παρενέργειες, ενώ σχεδόν ο ένας στους τέσσερις συνήθως το μετανιώνει μετά από καιρό.Την ίδια ώρα, υπάρχουν επίσημες αναφορές από την Ευρωπαϊκή Δερματολογική κοινότητα για ύπαρξη καρκινογόνων και τοξικών για την αναπαραγωγή συστατικών, μέσα στα μελάνια που χρησιμοποιούνται για την δερματοστιξία, όπως επίσης ονομάζεται το τατουάζ.
Τα ενδιαφέροντα αυτά στοιχεία επισημάνθηκαν στο 25ο Συνέδριο της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Δερματολογίας – Αφροδισιολογίας (European Academy of Dermatology and Venereology-ΕDVA 2016) που έλαβε χώρα στη Βιέννη από τις 28 Σεπτεμβρίου έως και 2 Οκτωβρίου. Στο Συνέδριο αναπτύχθηκαν ακόμη, δύο σημαντικές πρωτοβουλίες που είναι αυτή τη στιγμή σε εξέλιξη σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, για την υγιεινή και ασφάλεια των τατουάζ, ενώ τονίστηκε πόσο σημαντική είναι η σωστή ενημέρωση, ιδιαίτερα για τους νέους ηλικίας 18-25 ετών.
Ενιαίο Ευρωπαϊκό πρότυπο για την προστασία των καταναλωτών
Σύμφωνα με την Βελγίδα καθηγήτρια από το Γενικό Νοσοκομείο Saint Jean της Μπρίζ του Βελγίου, Δρ. Christa De Cuyper, η πιο σημαντική «παρενέργεια» είναι το να μετανιώνει κανείς μετά από καιρό για το τατουάζ που έκανε. «Γνωρίζουμε ότι το 20% των ατόμων που έχουν αυτά τα ωραία σχέδια επάνω τους, κάποια στιγμή θέλουν να τα αφαιρέσουν κι έρχονται σε εμάς για να τους συμβουλέψουμε πως να το κάνουν. Και η αφαίρεση είναι επώδυνη, ακριβή, και όχι πάντα επιτυχής. Για να αποφύγουμε λοιπόν κάθε είδους επιπλοκή, εμείς οι δερματολόγοι επιμένουμε ότι τα τατουάζ πρέπει κατά αρχήν να γίνονται μετά από μία συνειδητοποιημένη απόφαση και μετά από πλήρη και σωστή ενημέρωση. Σημαντικό είναι, επίσης, να γίνονται από σωστά εκπαιδευμένους επαγγελματίες, σε σωστές συνθήκες υγιεινής και με ασφαλή υλικά. Χρειαζόμαστε μία «θετική λίστα» των ασφαλών χρωστικών ουσιών. Tα μελάνια που χρησιμοποιούνται θα πρέπει να πληρούν τις ίδιες προδιαγραφές όπως και τα καλλυντικά προϊόντα. Χρειαζόμαστε περαιτέρω έρευνα, αλλά ως ένα πρώτο βήμα, χρειαζόμαστε ένα ενιαίο ευρωπαϊκό πρότυπο για την προστασία των καταναλωτών». Η Δρ. Christa De Cuyper, αναφέρθηκε ακόμη στις τελευταίες εξελίξεις σχετικά με τους Ευρωπαϊκούς κανονισμούς για τα μελάνια που χρησιμοποιούνται, αλλά και στην επιτακτική ανάγκη να αναπτυχθεί μια στρατηγική σε ευρωπαϊκό επίπεδο, για τη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων της τέχνης του σώματος στη δημόσια υγεία. Παρουσίασε, μάλιστα, δύο σημαντικές πρωτοβουλίες, που είναι αυτή τη στιγμή σε εξέλιξη, σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την υγιεινή και την ασφάλεια των συγκεκριμένων μελανιών.
Η υγιεινή των τατουάζ στο επίκεντρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Τυποποίησης
Η πρώτη πρωτοβουλία έχει να κάνει με το έργο της επιτροπής CEN 435, που ιδρύθηκε το 2014 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Τυποποίησης (CEN) και αφορά στην ανάπτυξη ενός ευρωπαϊκού προτύπου για την υγιεινή των τατουάζ. H επιτροπή θα διαμορφώσει ένα ευρωπαϊκό πρότυπο για καθορισμό των κανόνων σχετικά με την υγιεινή εκτέλεση των τατουάζ. Σε αυτό το πρότυπο θα συμπεριλαμβάνονται ζητήματα που σχετίζονται με την κατάρτιση, την προσωπική υγιεινή, τη μετέπειτα παρακολούθηση, τις εγκαταστάσεις, καθώς και τις οδηγίες για τον καθαρισμό και την απολύμανση του εξοπλισμού.(Η Επιτροπή CEN είναι ένας από τους τρεις Ευρωπαϊκούς Οργανισμούς Τυποποίησης-μαζί με τον CENELEC και τον ETSI- που έχουν αναγνωριστεί επισήμως από την Ευρωπαϊκή Ένωση και από την Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών).
Πόσο ασφαλή είναι τα μελάνια που χρησιμοποιούνται ;
Η δεύτερη πρωτοβουλία αφορά στις εργασίες της υποομάδας Δίκτυο για την Ασφάλεια των Καταναλωτών, σχετικά με τα τατουάζ και το μόνιμο μακιγιάζ (Κοινό Κέντρο Ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής), η οποία δημοσίευσε πρόσφατα την τελική της έκθεση για την ασφάλεια του τατουάζ και του μόνιμου μακιγιάζ.Όπως τόνισε η Δρ De Cuyper, «η έκθεση υπογραμμίζει τη σημασία της ενημέρωσης στη νεολαία, ενώ παράλληλα επιβεβαιώνει ότι οι προδιαγραφές για τα μελάνια που χρησιμοποιούνται, όπως προτάθηκαν στο Συμβούλιο της Ευρώπης το 2008, δεν επαρκούν για την εγγύηση της ασφάλειας τους. Με βάση αυτή τη δημοσίευση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Χημικών Προϊόντων (ECHA) να εκτιμήσει κατά πόσον υπάρχει ανάγκη για τον αποκλεισμό ορισμένων ουσιών που χρησιμοποιούνται στα μελάνια για τατουάζ και στο μόνιμο μακιγιάζ, στο πλαίσιο του κανονισμού REACH. Ως μέρος αυτής της διαδικασίας, ο ECHA έχει ξεκινήσει μια συλλογή πληροφοριών, σχετικά με τις ουσίες που χρησιμοποιούνται, και σε ένα χρόνο θα έχει ολοκληρώσει την τελική του έκθεση».
Μελάνια τατουάζ με καρκινογόνα και τοξικά για την αναπαραγωγή συστατικά
Όπως εξήγησε η Δρ De Cuyper, REACH (Καταχώριση, Αξιολόγηση, Αδειοδότηση και Περιορισμοί των χημικών ουσιών) είναι το σύστημα της ΕΕ για την καταγραφή της κατηγορίας των χημικών ουσιών που παράγονται σε ποσότητες άνω του ενός τόνου ανά έτος. Το σύστημα εισήχθη το 2007 και από τότε έχουν καταχωρηθεί 120.000 χημικές ουσίες. Ωστόσο, όπως τόνισε, οι πληροφορίες που χρειάζεται ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Χημικών Προϊόντων για να λάβει μία απόφαση, εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την συνεργασία που θα έχει με τους κατασκευαστές και τους εισαγωγείς μελανιών.«Τα μελάνια αυτά είναι πολύπλοκες συνθέσεις, συνήθως μίγματα διαφόρων ουσιών που περιέχουν χρωστικά στοιχεία, βαφές, συντηρητικά και πρόσθετα. Μερικά εισάγονται ως τελικά προϊόντα κυρίως από τις ΗΠΑ, άλλα κατασκευάζονται στην Ευρώπη, και άλλα προέρχονται από την Ασία. Κάτι που σημαίνει ότι η ποιότητα και η σύνθεση του τελικού προϊόντος δεν είναι πάντα ασφαλείς. Ορισμένα περιέχουν καρκινογόνα και τοξικά για την αναπαραγωγή συστατικά, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις είναι πιθανό να απελευθερώσουν τοξικούς μεταβολίτες στο δέρμα, κάτω από την επίδραση του ηλιακού φωτός ή κάτω από την επίδραση του φωτός λέιζερ».
Σύμφωνα με την Δρ De Cuyper, υπάρχει μία αγωνία από όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη για την τελική απόφαση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Χημικών Προϊόντων (ECHA) σχετικά με το εάν τα χημικά προϊόντα που χρησιμοποιούνται σε μελάνια τατουάζ θα ενταχθούν στο πλαίσιο του κανονισμού REACH. «Αν η απόφαση είναι θετική, ελλοχεύει ο κίνδυνος πολλά από τα μελάνια που χρησιμοποιούνται σήμερα, τελικά να θεωρηθούν μη ασφαλή. Κάτι που πρακτικά σημαίνει ότι αν οι tattoo artists δεν μπορούν πλέον να διαλέξουν τα χρώματα της επιλογής τους, με τη φωτεινότητα και την υφή που προτιμούν, ενδεχομένως να υπάρξει μία στροφή προς τη μαύρη αγορά, γεγονός που μπορεί να δημιουργήσει μία ακόμη πιο επικίνδυνη κατάσταση. Η δική μας γνώμη είναι να ξεκινήσουμε από ένα κατάλογο εγκεκριμένων συστατικών. Αντιλαμβανόμαστε ότι αυτό θα είναι μια αργή και δύσκολη διαδικασία, με άσκηση πιέσεων από διάφορες πλευρές. Ελπίζουμε, όμως, ότι στηριζόμενοι στις επιστημονικές μας γνώσεις θα είμαστε σε θέση να επηρεάσουμε τις αποφάσεις προς μία ευνοϊκή κατεύθυνση, προκειμένου στο μέλλον να παράγονται ασφαλή μελάνια για τατουάζ και να περιοριστεί ο κίνδυνος τοξικότητας».
Δεν σχετίζεται ο καρκίνος του δέρματος με τα τατουάζ
Όσον αφορά τη συσχέτιση του τατουάζ με τον καρκίνο του δέρματος η Δρ De Cuyper ανέφερε ότι έχουν γίνει διεθνώς περισσότερες από 50 μελέτες και μέχρι στιγμής δεν προκύπτουν στοιχεία προς αυτή την κατεύθυνση.