Οι χορευτές της Πίνα Μπάους κρατούν το έργο της στη ζωή

«Η αύρα της είναι ολόγυρά μας. Είναι μια αίσθηση που με κατακλύζει», δηλώνει η 66χρονη Τζο Αν ‘Εντικοτ η οποία ήταν η βοηθός της γερμανίδας χορογράφου, αφότου υπήρξε μια από τις πιο εμβληματικές χορεύτριες του χοροθεάτρου της, του Tanztheater Wuppertal.

Η αυστραλέζα καλλιτέχνις διδάσκει αποσπάσματα έργων στους επισκέπτες της έκθεσης «Pina Bausch και η Tanztheater» που πραγματοποιείται έως τις 7 Ιανουαρίου στο Βερολίνο, καθοδηγώντας με μαεστρία αρχάριους κάθε ηλικίας.

“Δεν φανταζόμουν ότι μπορούμε να εκφραζόμαστε χωρίς πολύπλοκη τεχνική και να είναι τόσο διασκεδαστικό”, δηλώνει με έκπληξη η 38χρονη Κέρστιν Μπρένστιντ που πήγε για να σχεδιάσει μαζί με τον γιο της την παράσταση “Nelken” (Γαρύφαλλα), ένα μεγαλειώδες έργο του 1982.

Άλλοι ερμηνευτές του χοροθεάτρου βρίσκονται στο μουσείο Martin-Gropius για την πραγματοποίηση έως πέντε εργαστηρίων ημερησίως σε μια αναβίωση του “Lichtburg”, του παλιού κινηματογράφου όπου η πρωτοπόρος Μπάους σχεδίαζε τις χορογραφίες της στο Βούπερταλ της δυτικής Γερμανίας, μιας βιομηχανικής πόλης του Ρήνου.

“Δεν με ενδιαφέρει ο τρόπος με τον οποίο κινούνται οι άνθρωποι, αλλά αυτό που τους ωθεί να κινούνται”, έλεγε η χορογράφος που πέθανε σε ηλικία 68 ετών, πέντε ημέρες αφότου διαγνώστηκε με καρκίνο, τον Ιούλιο του 2009.

Παρά το σοκ, οι χορευτές της ανέβηκαν το ίδιο βράδυ στη σκηνή, απαντώντας σε μια ακόρεστη επιθυμία για την Κυρία του Βούπερταλ, σε αντίθεση με την ταραχώδη υποδοχή που της επιφυλάχτηκε τη δεκαετία του 1970. “Αρχίζαμε τις παραστάσεις μας σε αίθουσες γεμάτες από κόσμο και τις τελειώναμε σε αίθουσες σχεδόν άδειες. Στο Μπόχουμ, το 1978, αναγκαστήκαμε να διακόψουμε το θέαμα. Ο κόσμος ήταν όρθιος και πετούσε πράγματα πάνω στη σκηνή”, διηγείτο το 2010 η Μέχτιλντ Γκρόσμαν, άλλη μια μορφή του Tanztheater Wuppertal, στο γυναικείο περιοδικό Emma.

Οι άνθρωποι του θεάτρου αναγνώρισαν πολύ νωρίς την τέχνη της Πίνα Μπάους. Η χορεύτρια και χορογράφος αφιέρωσε περισσότερο χρόνο για να προσελκύσει τον κόσμο του χορού, ο οποίος τότε κυριαρχείτο από τους κλασικούς κώδικες.

Η Μπάους που χαρακτηριζόταν για τις λακωνικές ομολογίες της (“Όταν βρίσκουμε αυτό που ψάχνουμε, το ξέρουμε”) ανέβαζε τα έργα της σαν παζλ, ταιριάζοντας αυτή τις προτάσεις των χορευτών της.

Δουλεύοντας χωρίς μουσική, οι χορευτές δεν είχαν παρά μερικές λέξεις ως συμβουλή: “πανσέληνος”, “επιθυμία”, “μηλιά”, “κίνδυνος”, “παιδικότητα”, “στην αρχή”, “γράψε το όνομά του με ένα μέρος του σώματος”.

“Κάτω από το βλέμμα της γινόμουν όλο και πιο χαλαρή, έκανα πράγματα όλο και πιο παράξενα, έπρεπε να επινοώ τα πάντα κάθε φορά”, αναπολεί η 67χρονη Γκρόσμαν.

Αυτή η τόσο ιδιαίτερη διαδικασία επηρέασε βαθιά τον θίασό της για να διαδώσει τα έργά της, πριν αρχίσει με το “Η ιεροτελεστία της άνοιξης”, στη συνέχεια με το “Ορφέας και Ευρυδίκη” υπό την Τζο Αν ‘Εντικοτ στο Μπαλέτο της ‘Οπερας του Παρισιού και πριν ανεβάσει το Kontakthof (“Σημείο Επαφής”) με εφήβους και ερασιτέχνες άνω των 65 ετών.

Μετά τον θάνατο της χορογράφου, το κίνημα στράφηκε σε δύο κατευθύνσεις: να μεταφέρει τους ρόλους στους νέους χορευτές του θιάσου, καθώς και σε άλλους χορευτικούς θιάσους όπως το Bayerisches Staatsbsallett (“Για τα Παιδιά του χθες, του σήμερα, του αύριο”) ή το National English Ballett.

Η τελευταία πρόκληση του Tanztheater Wuppertal για να μην μείνει ένας θίασος-κληροδότημα, είναι να ανανεώνεται δημιουργώντας χωρίς να “στρατολογεί κλώνους της Πίνα, κάτι που θα ήταν ανάρμοστο”, δηλώνει η ‘Εντικοτ.

Τον Μάιο του 2017 ο θίασος θα έχει τη νέα του επικεφαλής, τη Ρουμάνα Adolphe Binder, μια καλλιτεχνική διευθύντρια χωρίς εκπαίδευση στη χορογραφία που πρέπει να πείσει τους επιφυλακτικούς ότι μπορεί –περισσότερο από ένα μεγάλο όνομα του χορού– να προσελκύσει νέους χορευτές στο Βούπερταλ.