Καταδίκη της Ελλάδας για το ναυάγιο με τους πρόσφυγες στο Φαρμακονήσι
Την καταδίκη της Ελλάδας αποφάσισε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για μία υπόθεση ναυαγίου αλιευτικού σκάφους τον Ιανουάριο του 2014 που μετέφερε 27 πρόσφυγες και μετανάστες κοντά στο Φαρμακονήσι και οδήγησε στον θάνατο 11 ανθρώπων.
Η προσφυγή υποβλήθηκε από ομάδα 16 ατόμων, αποτελούμενη από 13 Αφγανούς υπηκόους, δύο Σύρους και έναν Παλαιστίνιο. Όλοι τους επέβαιναν στο σκάφος που βυθίστηκε ενώ με ορισμένους από αυτούς που πνίγηκαν είχαν συγγενική σχέση.
Σύμφωνα με τους προσφεύγοντες, το σκάφος της ελληνικής ακτοφυλακής κινήθηκε με πολύ μεγάλη ταχύτητα προς το αλιευτικό ώστε να το απωθήσει προς τα τουρκικά ύδατα. Το γεγονός αυτό προκάλεσε την ανατροπή του αλιευτικού σκάφους. Από την άλλη, σύμφωνα με τις ελληνικές αρχές, το σκάφος ρυμουλκούνταν προς το Φαρμακονήσι προκειμένου να διασωθούν οι πρόσφυγες, και ανατράπηκε εξαιτίας του πανικού των επιβατών και των ακόλουθων μετακινήσεών τους.
Στη σημερινή απόφαση το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έκρινε ομόφωνα, ότι υπήρξε:
Παραβίαση του άρθρου 2 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (Δικαίωμα στη ζωή) σχετικά με τις έρευνες των αρχών: Το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι ελληνικές αρχές δεν πραγματοποίησαν διεξοδική και αποτελεσματική έρευνα για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες βυθίστηκε το σκάφος με τους πρόσφυγες.
Παραβίαση του άρθρου 2 της Σύμβασης σχετικά με μέτρα προστασίας της ανθρώπινης ζωής: Το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι οι ελληνικές αρχές δεν έκαναν όλα όσα έπρεπε για να παρέχουν στους πρόσφυγες το επίπεδο προστασίας που απαιτείται από τη Σύμβαση.
Κατά την άφιξη στο σημείο, το σκάφος του λιμενικού είχε ενημερωθεί για τις ακριβείς συνθήκες στις οποίες έπλεε το αλιευτικό και το γεγονός ότι σε αυτό επέβαιναν γυναίκες και παιδιά στο πλοίο. Σύμφωνα με τις ελληνικές αρχές, το σκάφος ήταν κακοσυντηρημένο και ακατάλληλο για ναυσιπλοΐα, ο αριθμός των επιβατών είχαν υπερβεί το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο και τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες.
Ωστόσο, στην απόφαση σημειώνεται μεταξύ άλλων ότι δεν υπήρξε καμία εξήγηση για το πώς οι αρχές είχαν σκοπό να μεταφέρουν τους πρόσφυγες με ασφάλεια χρησιμοποιώντας το σκάφος του λιμενικού που έσπευσε εκεί καθώς επρόκειτο για ταχύπλοο και δεν είχε τα απαραίτητο εξοπλισμό διάσωσης. Επιπλέον, το συντονιστικό και ερευνητικό κέντρο δεν είχε ενημερωθεί για το περιστατικό μέχρι τις 2.13 π.μ., οπότε το αλιευτικό είχε ήδη μισοβυθιστεί και ορισμένοι επιβάτες είχαν ήδη παγιδευτεί εντός του. Το δικαστήριο υπογράμμισε την ύψιστη σημασία του χρόνου σε μια τέτοια κατάσταση.
Παραβίαση του άρθρου 3 της Σύμβασης (απαγόρευση απάνθρωπης ή ταπεινωτικής μεταχείρισης): Η εν λόγω παραβίαση αφορά 12 ανθρώπους που επέβαιναν στο σκάφος και οι οποίοι, αφού αυτό βυθίστηκε, υποβλήθηκαν σε εξευτελιστική μεταχείριση κατά τη διάρκεια σωματικών ελέγχων όταν έφτασαν τελικά στο Φαρμακονήσι.
Μεταξύ άλλων, αναφέρεται ότι κατά την άφιξή τους στο Φαρμακονήσι, δεν είχαν ελευθερία μετακίνησης αλλά ήταν υποχρεωμένοι να ακολουθήσουν τις οδηγίες των δυνάμεων ασφαλείας. Οι επιζώντες μεταφέρθηκαν σε υπαίθριο γήπεδο μπάσκετ και διατάχθηκαν να γδυθούν. Τότε υποβλήθηκαν σε σωματική έρευνα μπροστά σε άλλους.
Οι ελληνικές αρχές δεν έδωσαν εξηγήσεις γιατί έπρεπε να ξεγυμνωθούν πλήρως οι άνθρωποι αυτοί για λόγους ασφαλείας. Επιπλέον δεν ανέφεραν ότι υπήρχε κάποια υποψία πως ήταν οπλισμένοι.
Στο πλαίσιο αυτό, το Δικαστήριο έκρινε για την υπόθεση ότι η Ελλάδα θα πρέπει να καταβάλει συνολικά 330.000 ευρώ για την ηθική βλάβη που υπέστησαν οι προσφεύγοντες, κατανεμημένα ως εξής: 100.000 ευρώ σε έναν από τους αιτούντες, 80.000 ευρώ σε τρεις από τους αιτούντες από κοινού, 40.000 ευρώ σε άλλον από τους αιτούντες, και 10.000 ευρώ σε καθέναν από τους υπόλοιπους.