«Elephas tiliensis. Νάνος και τρισδιάστατος»: Μοναδική έκθεση στο Μουσείο Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας

Μια μοναδική έκθεση με θέμα «Elephas tiliensis. Νάνος και τρισδιάστατος», εγκαινιάζεται σήμερα στις 7 το απόγευμα στο Μουσείο Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, στο κτίριο της Σχολής Θετικών Επιστημών στην Πανεπιστημιούπολη Ζωγράφου. Πρόκειται για τον ελέφαντα της Τήλου, τον τελευταίο ελέφαντα της Ευρώπης, που έφτασε στο νησί κολυμπώντας από την Μικρά Ασία πριν από 45.000 χρόνια, όπως εξηγεί στο Αθηναϊκό Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, ο διευθυντής του Μουσείου, καθηγητής Γεώργιος Θεοδώρου.

Η ιδιαιτερότητα της έκθεσης είναι ότι οι μελετητές κατάφεραν να συγκεντρώσουν τα δείγματα, να τα αντιγράψουν με αξονικούς τομογράφους και λέιζερ σκάνερ, να τα μετατρέψουν σε τρισδιάστατα μοντέλα, υπολογίζοντας τις σωστές διαστάσεις και έπειτα να τα τυπώσουν σε εκτυπωτές 3D. «Πρόκειται για μια καινοτόμο, σύγχρονη μεθοδολογία που μας επέτρεψε να πλησιάσουμε μια ιδανική μορφή του ελέφαντα της Τήλου και για πρώτη φορά να έχουμε έναν συναρμολογημένο τρισδιάστατο σκελετό, τον οποίο έχουμε στήσει», προσθέτει ο κ. Θεοδώρου. Ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να δει από κοντά ένα εξαφανισμένο, πλέον, είδος σε τρισδιάστατη μορφή, αλλά και να πληροφορηθεί για τη μεθοδολογία των ανασκαφών, το πρωτότυπο υλικό από τις ανασκαφές, αλλά και να συγκρίνει την παλιά μεθοδολογία κατασκευής αντιγράφων των απολιθωμάτων με τη σύγχρονη μεθοδολογία που επιτρέπει κατασκευή κατοπτρικών δειγμάτων εκτύπωση υπό κλίμακα.

Πότε και πώς εμφανίστηκε στην Τήλο ο ελέφαντας

Ο διευθυντής του Μουσείου Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, καθηγητής Γεώργιος Θεοδώρου, υπογραμμίζει ότι «το πανεπιστήμιο κάνει ανασκαφές στην Τήλο από το 1971 μέχρι σήμερα. Έχουμε ένα σπήλαιο, το Χαρκαδιό, που ανακαλύφθηκε από τον καθηγητή Νικόλαο Συμεωνίδη. Αυτό το σπήλαιο φιλοξενεί ένα πλούσιο υλικό σχετικά με τους τηλιακούς ελέφαντες. Δώσαμε την ονομασία ’tiliensis’ το 2007, επειδή εξαφανίστηκε στην Τήλο πριν από 3.500 χρόνια, ενώ έφθασε τουλάχιστον πριν από 45.000 χρόνια στην Τήλο».

Όπως αναφέρεται μάλιστα σε σχετική εργασία, «το νέο είδος είναι γεωγραφικό, έζησε πλήρως απομονωμένο από κάθε άλλο ενδημικό ελέφαντα της Μεσογείου, είναι αρκετά πιο μεγαλόσωμο από τα μικρότερα είδη της Σικελίας και της Κύπρου, ενώ σύμφωνα με την μορφολογική μελέτη έχουν αποκαλυφθεί πολυάριθμες αλλαγές που αφορούν στο μετακρανιακό υλικό κι επιτρέπουν την περιγραφή ενός πολύ ευκίνητου ζώου, καλά προσαρμοσμένου στο νησιωτικό περιβάλλον, με πολύ καλές δυνατότητες κίνησης στο τραχύ έδαφος. Η εξαφάνιση του Elephas tiliensis είναι αποτέλεσμα συνδυασμού παραγόντων περιβαλλοντικής πίεσης, που προκλήθηκε από τις κλιματικές αλλαγές, τη μείωση της έκτασης του νησιού εξαιτίας της ευστατικής ανόδου της στάθμης της θάλασσας μετά το τελευταίο θερμοκρασιακό ελάχιστο, αλλά και της ηφαιστειότητας στην ευρύτερη περιοχή».

Ο ελέφαντας της Τήλου έζησε στα τελευταία 50.000 χρόνια, υπολογίζεται ότι έφτανε περίπου το 1,5 μέτρο ζύγιζε περίπου 500 με 600 κιλά και είχε χρόνο ζωής που μάλλον ξεπερνούσε τα 40 με 50 χρόνια. Η έκθεση υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος ΕΣΠΑ, ΘΑΛΗΣ ΜΙS 380135, σε συνεργασία του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του ΕΚΠΑ με το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, το Πανεπιστήμιο Πατρών και το Τμήμα Βιολογίας του ΕΚΠΑ, με επιστημονικό υπεύθυνο τον Καθηγητή ΕΜΠ, Χριστόφορο Προβατίδη, και θα είναι ανοιχτή για το κοινό τις ώρες λειτουργίας του Μουσείου από τις 9 το πρωί μέχρι τις 13.30 μετά το μεσημέρι και θα διαρκέσει μέχρι και τις αρχές του 2017. «Στόχος μας είναι να μπορέσουμε τους προσεχείς μήνες να βρεθεί χρηματοδότηση, ώστε να πάει στον τελικό χώρο της, στο νέο κτίριο στην Τήλο», τονίζει ο κ. Θεοδώρου. Κύριος χρηματοδότης των ανασκαφών τα τελευταία 25 χρόνια υπήρξε το υπουργείο Αιγαίου. Παράλληλα, με τα εγκαίνια της έκθεσης, θα πραγματοποιηθεί και η παράδοση του Μουσείου από τον απερχόμενο διευθυντή καθηγητή, Γεώργιο Θεοδώρου, στο νέο διευθυντή του Μουσείου, καθηγητή, Βασίλειο Καρακίτσιο.

Τι είναι το Μουσείο παλαιοντολογίας

Το Μουσείο Παλαιοντολογίας και Γεωλογίας, ένα από τα πολλά μουσεία του Πανεπιστημίου ΑΘηνών ανήκει και στεγάζεται στο τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος. Διαθέτει πλούσιες συλλογές σπονδυλωτών και ασπόνδυλων ζώων, φυτικών απολιθωμάτων και άλλων παλαιοντολογικών ευρημάτων και γεωλογικών δειγμάτων, από τη χώρα μας και το εξωτερικό, οι οποίες διαρκώς εμπλουτίζονται. Διεξάγει επιστημονικές έρευνες καθώς και ανασκαφές σε όλη την επικράτεια. Είναι ανοικτό τι καθημερινές σε ημερήσια βάση για τα σχολεία και το κοινό με οργανωμένες επιστημονικές ενημερώσεις και εκπαιδευτικές δραστηριότητες για τα σχολεία.

Ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να ξεναγηθεί στις χώρους με πλούσιες συλλογές με πολλές χιλιάδες δείγματα που καλύπτουν τον ελληνικό χώρο και με απολιθώματα που χρονολογούνται μέχρι και 300 εκ. έτη πριν.

Το μουσείο συντηρείται με τα δικά του έσοδα από τα εισιτήρια των εκθέσεών του, ενώ αντιμετωπίζει έλλειψη προσωπικού.