COP26 – WWF: Απογοήτευση αλλά και χαραμάδα για δράση

Το WWF ήταν παρόν στη Γλασκόβη με την προσδοκία της επιτάχυνσης και της ενίσχυσης της κλιματικής δράσης από τους παγκόσμιους ηγέτες σε μία σειρά από κρίσιμους τομείς. Η αλλαγή αυτή δυστυχώς δεν επιτεύχθηκε. Το κείμενο που συμφωνήθηκε, αν και κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, απέχει πολύ από το να είναι αυτό που χρειάζεται η ανθρωπότητα και ο πλανήτης.

Οι κυβερνήσεις έπρεπε να καλύψουν τρία μεγάλα κενά:

1. το κενό φιλοδοξίας στους στόχους για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, 
2. το κενό στη χρηματοδότηση της κλιματικής δράσης ειδικά προς τα αναπτυσσόμενα κράτη 
3. το κενό στους κανόνες για την επίτευξη και παρακολούθηση της προόδου που απαιτείται για να τεθεί ο κόσμος σε μια πορεία προς ένα ασφαλές μέλλον.

Ο Δημήτρης Ιμπραήμ, υπεύθυνος του τομέα για το κλίμα και την ενέργεια στο WWF Ελλάς, δήλωσε: «Βρίσκεται η ανθρωπότητα σε ένα καλύτερο σημείο για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης μετά τη Διάσκεψη της Γλασκόβης; Σίγουρα. Βρίσκεται στο σημείο που πρέπει για να αντιμετωπίσει  οριστικά την κλιματική κρίση μετά τη Διάσκεψη της Γλασκόβης; Όχι. Οι κυβερνήσεις πρέπει να προχωρήσουν τώρα σε πολιτικές υλοποίησης για την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, τη στροφή στην καθαρή ενέργεια, την προστασία της φύσης και τη χρηματοδότηση των αναπτυσσόμενων κρατών, ώστε να δείξουν ουσιαστικά αποτελέσματα. Σε διαφορετική περίπτωση η αξιοπιστία τους θα καταρρεύσει».

Η COP26 ολοκληρώθηκε την Παρασκευή 12 Νοεμβρίου, με αδύναμες αποφάσεις σε ορισμένους σημαντικούς τομείς, όπως η προσαρμογή, οι απώλειες και οι ζημιές και η κλιματική χρηματοδότηση. Ωστόσο, υπάρχουν σημαντικά σημεία στο κείμενο που επιτρέπουν στις χώρες να αυξήσουν τη βραχυπρόθεσμη φιλοδοξία τους για το κλίμα και να εφαρμόσουν δεσμευτικές και γενναίες πολιτικές και μέτρα.

Η φετινή COP σηματοδοτεί την πρώτη Διάσκεψη στην ιστορία των διαπραγματεύσεων για το κλίμα, όπου η ανάγκη για απεξάρτηση από τα ορυκτά και τερματισμό των επιδοτήσεων ορυκτών καυσίμων αναφέρονται στο τελικό κείμενο της απόφασης, όπως και η αναγνώριση της ανάγκης να αυξηθούν οι επενδύσεις στην καθαρή ενέργεια, διασφαλίζοντας παράλληλα μια δίκαιη μετάβαση.  Το πρώτο κείμενο έτυχε θετικής υποδοχής. Ωστόσο, η αποδυνάμωση της αναφοράς στον άνθρακα (εξαιτίας της στάσης μόνο μίας χώρας, της Ινδίας) από “κατάργηση” σε “σταδιακή κατάργηση” είναι βαθιά απογοητευτική. Απαιτείται ισχυρή γλώσσα, αυστηρές και σαφείς προθεσμίες και απτές πολιτικές και μέτρα, εάν θέλουμε να επιτύχουμε την απαραίτητη απεξάρτηση από όλα τα ορυκτά καύσιμα. Δεν θα υπάρξει ουσιαστική αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, εάν δεν προχωρήσουν η ταχεία απανθρακοποίηση σε κάθε τομέα, συγκεκριμένες δράσεις για τον τερματισμό της απώλειας της φύσης και η ενίσχυση της αποκατάστασής της. 

Η έκκληση για βραχυπρόθεσμη ενίσχυση των δεσμεύσεων για το κλίμα έως το 2022 είναι θετική.  Βρισκόμαστε εν μέσω κατάστασης κλιματικής έκτακτης ανάγκης και εξακολουθούμε να είμαστε σε τροχιά για υπερθέρμανση πολύ πάνω από τους 2°C (2,7°C) σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες αναλύσεις. Οδεύουμε δηλαδή σε ένα μέλλον που θα είναι καταστροφικό για εκατομμύρια ανθρώπους και για τη φύση.  Οι χώρες πρέπει να εκπληρώσουν συλλογικά τις μειώσεις του CO2 κατά 50% έως το 2030 και να ενισχύσουν τους στόχους τους το 2022 με τον στόχο του 1,5°C στο μυαλό.

Είναι σημαντικό ότι το τελικό κείμενο της COP26 αναγνωρίζει τον κρίσιμο ρόλο της φύσης στην επίτευξη του στόχου του 1,5°C, ενθαρρύνει τις κυβερνήσεις να ενσωματώσουν τη φύση στα εθνικά τους σχέδια για το κλίμα και καθιερώνει έναν ετήσιο διάλογο για τη μείωση των εκπομπών από τους ωκεανούς.

Η προστασία της φύσης πραγματικά απασχόλησε την COP26. Οι ηγέτες αναγνωρίζουν επιτέλους ότι η δράση για την προστασία και την αποκατάσταση της φύσης πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο της απάντησής μας στην κλιματική κρίση, παράλληλα με τον πλήρη μετασχηματισμό του ενεργειακού συστήματος. Η αναγνώριση του ρόλου της φύσης από την COP26 πρέπει να οδηγήσει όλες τις χώρες στην ενίσχυση του ρόλου και της συμβολής της μέσα στα εθνικά σχέδια για το κλίμα.

Το WWF τονίζει τη συμβολή που έχουν οι λύσεις που βασίζονται στη φύση και τις φυσικές διεργασίες στην αύξηση της ανθεκτικότητας των πιο ευάλωτων απέναντι στις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης αλλά και στην επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης συνολικά. Όλα αυτά πρέπει να γίνουν σε συνεργασία με όσους ασχολούνται σε διαρκή βάση με τη διαχείριση της φύσης, και ειδικά τους αυτόχθονες πληθυσμούς και τις τοπικές κοινωνίες, που έχουν και πρέπει να έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο. Η αναφορά στις λύσεις που βασίζονται στη φύση και τις φυσικές διεργασίες αφαιρέθηκε από το τελικό κείμενο στη Γλασκόβη και είναι ένα από τα μεγάλα κενά που αφήνει πίσω της η COP26 και είναι επιτακτικό να αποκατασταθεί στην επόμενη Διάσκεψη.

Ένα επίσης θετικό αποτέλεσμα που προέκυψε ξεκάθαρα αυτήν την εβδομάδα ήταν το αίτημα των πολιτών για αξιοπιστία, με τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες να δημιουργεί μια Ομάδα Εμπειρογνωμόνων Υψηλού Επιπέδου για να δώσει σαφήνεια στις ανακοινώσεις των επιχειρήσεων για τη μείωση των εκπομπών τους. 

Το WWF πιστεύει ακράδαντα ότι όλες οι δεσμεύσεις για το κλίμα πρέπει να ακολουθούν τέσσερις βασικές αρχές:

1. πραγματικές και απόλυτες μειώσεις των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, 
2. επιστημονικά τεκμηριωμένους στόχους που διατρέχουν όλη την εφοδιαστική αλυσίδα,
3. υποστήριξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και, τέλος, 
4. δυνατότητα παρακολούθησης, καταγραφής και επαλήθευσης.

Η διατήρηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη κάτω από τον 1,5°C είναι ακόμα δυνατή, αρκεί να οικοδομήσουμε σε αυτή τη δυναμική και να κλιμακώσουμε την παγκόσμια απάντηση στην κλιματική κρίση. Ωστόσο τα περιθώρια στενεύουν γρήγορα, οπότε είναι καιρός οι παγκόσμιοι ηγέτες να εκπληρώσουν όλες τις υποσχέσεις τους για να εγγυηθούν το μέλλον που όλοι θέλουμε και αξίζουμε. 

Ο ρόλος της Ελλάδας

Η Ελλάδα αντιμετωπίζει ακριβώς τις ίδιες προκλήσεις με τις περισσότερες χώρες του κόσμου μετά την COP26. Διαθέτει ήδη μακροπρόθεσμους κλιματικούς στόχους για το 2030 και το 2050, αλλά αφενός αυτοί δεν είναι επαρκείς για να πετύχουμε τον στόχο του 1,5 βαθμού Κελσίου, αφετέρου λείπουν τα πραγματικά μέτρα και οι πολιτικές που θα προκαλέσουν τις απαραίτητες μειώσεις των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Ο κλιματικός νόμος αποτελεί το ιδανικό εργαλείο που θέτει το πλαίσιο, τους ενδιάμεσους στόχους για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας και τα απαραίτητα ορόσημα – εμβληματικές πολιτικές που θα δίνουν το κρίσιμο στίγμα για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, την προστασία της φύσης και τη δίκαιη μετάβαση για όλους.