Ανακοίνωση των Αναγνωστών του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου για τις κατηγορίες για παρατυπία

Μετά από το ζήτημα που έχει δημιουργηθεί από μερίδα σκηνοθετών και παραγωγών οπτικοακουστικών έργων, οι οποίοι αμφισβητούν ως παράτυπες ή παράνομες τις αξιολογήσεις προτάσεων των ετών 2019-2020 για την στήριξη της εγχώριας κινηματογραφικής παραγωγής, από την επιτροπή Αναγνωστών του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου (ΕΚΚ), οι τελευταίοι, για να ξεκαθαρίσουν το τοπίο, προέβησαν στην ακόλουθη ανακοίνωση:

«Οι υπογράφουσες και υπογράφοντες, έχοντας την ιδιότητα, μεταξύ άλλων, τoυ Αναγνώστη (Reader) του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου (ΕΚΚ)  για ορισμένο χρονικό διάστημα σύμφωνα με τη νομοθεσία, παρακολουθούμε εδώ και αρκετό καιρό – χωρίς ωστόσο να παίρνουμε μέχρι τώρα θέση – πως από μια μερίδα σκηνοθετών και παραγωγών οπτικοακουστικών έργων αμφισβητούνται ως δήθεν παράτυπες ή παράνομες οι προεγκρίσεις του ΕΚΚ για την στήριξη της εγχώριας κινηματογραφικής παραγωγής, που αποφασίστηκαν από το ΔΣ του φορέα στις 30.3.2021 και 28.4.2021. 

Η έωλη αμφισβήτηση δεν περιορίζεται σε επίπεδο αναρτήσεων, συνεντεύξεων, υπαινιγμών κλπ. αλλά έχει ξεκινήσει και μια δικαστική διαδικασία εκδίκασης αίτησης ασφαλιστικών μέτρων,  η οποία σε περίπτωση ευδοκίμησής θα μπλοκάρει το σύνολο της ελληνικής παραγωγής για ικανό χρονικό διάστημα, που υπερβαίνει σε κάθε περίπτωση την διετία. Εδώ και εβδομάδες προσβάλλεται το έργο, ο κόπος αλλά και η επαγγελματική μας ακεραιότητα με ανοίκειους υπαινιγμούς και ευθείες επιθέσεις κατά του κύρους της διαδικασίας αξιολόγησης. 

Ως εκ τούτου η στωική παρακολούθηση εξ αποστάσεως των επιθέσεων σε βάρος του ΕΚΚ και του ρόλου των Αναγνωστών (Readers) σε αυτό δεν μπορεί πλέον να συνεχιστεί. 

Mε την παρούσα ανακοίνωση ξεκαθαρίζουμε τα εξής αυτονόητα:

Σύμφωνα με δημόσια ανακοίνωση του ΕΚΚ στις 14/1/2021, που παρατίθεται επί λέξει κατωτέρω, γίνεται ξεκάθαρο το σκεπτικό της επιλογής μεταξύ άλλων και ενεργών κινηματογραφιστών,  οι οποίες/οι όπως δηλώνεται ρητά ΔΕΝ θα συμμετέχουν σε κρίσεις προτάσεων, σε προγράμματα στα οποία και οι ίδιες/οι έχουν εκκρεμή ή ενεργή προέγκριση. 

Ειδικότερα, «οι υποψήφιες προτάσεις στα προγράμματα ανάπτυξης και παραγωγής αξιολογούνται από τρεις αναγνώστες (readers) η καθεμία. Η «δεξαμενή» των αναγνωστών περιλαμβάνει άτομα αναγνωρισμένου καλλιτεχνικού κύρους και γνώστες της κινηματογραφικής τέχνης, ενημερωμένα για τις τρέχουσες συνθήκες και τάσεις. Συμμετέχουν δε, επαγγελματίες με μεγάλη εμπειρία αλλά και ανερχόμενοι και πολλά υποσχόμενοι νέοι δημιουργοί. Στο σύνολο τους εκπροσωπούν διαφορετικές «σχολές» γραφής και ύφους, ώστε να υπάρχει εύρος στις απόψεις και αντιλήψεις, για μια πιο ακριβοδίκαιη αξιολόγηση. Είναι συνειδητή η επιλογή και αναγνωστών που είναι ενεργά μέλη στην κινηματογραφική κοινότητα, αλλά σαφώς σε καμία περίπτωση δε θα κρίνουν προτάσεις συνυποψηφίων τους σε προγράμματα που έχουν και οι ίδιοι εκκρεμή αίτηση ή ενεργή προέγκριση». 

Οι συγκεκριμένοι αναγνώστες κληθήκαμε να μελετήσουμε και να αξιολογήσουμε φακέλους υποψηφίων που ανήκαν σε επτά (7) διαφορετικά χρηματοδοτικά προγράμματα και από  πολλές διαφορετικές περιόδους υποβολής, που καλύπτουν τα έτη 2019 και 2020. Επομένως οι υποψήφιες προς ενίσχυση προτάσεις ΔΕΝ εντάσσονται σε ένα ενιαίο χρηματοδοτικό πρόγραμμα, οπότε θα μπορούσε κάποια/-ος κρίνων/-ουσα να είναι ταυτόχρονα και κρινόμενος/-η, όπως ανεύθυνα έχει  υπονοηθεί.  

Οι Αναγνώστες υπογράφουν συμβάσεις με ειδική ρήτρα που διασφαλίζει το αδιάβλητο της διαδικασίας αξιολόγησης. Στην παράγραφο 4 του Ιδιωτικού Συμφωνητικού των Αναγνωστών με το ΕΚΚ προβλέπονται ρητά τα εξής: «Ο Αναγνώστης οφείλει να απέχει από την αξιολόγηση πρότασης δηλώνοντας αυτό εξ αρχής κατά την ανάθεσή της στις ακόλουθες περιπτώσεις:
Α) Όταν του ανατίθεται προς αξιολόγηση πρόταση, που έχει υποβληθεί στα πλαίσια προγράμματος, στο οποίο συμμετέχει και ο ίδιος με οποιοδήποτε τρόπο, δηλαδή, είτε έχει υποβάλει πρόταση είτε έχει πάρει προέγκριση ή οριστική έγκριση, ή το ιδιωτικό συμφωνητικό χρηματοδότησης που έχει υπογράψει με το ΕΚΚ είναι σε εξέλιξη.

Β) Όταν είναι σύζυγος ή συγγενής εξ αίματος ή εξ αγχιστείας, κατ’ ευθείαν μεν γραμμή απεριορίστως, εκ πλαγίου δε έως και τετάρτου βαθμού, με κάποιον από τους υποψηφίους που αξιολογεί. 

Γ) Όταν συνδέεται η αξιολόγηση της υποψήφιας πρότασης με ικανοποίηση προσωπικού του συμφέροντος.»  

Ο ρόλος μας ήταν αυτός του Μεμονωμένου Αναγνώστη και όχι μέλους κάποιας επιτροπής αξιολόγησης. Αυτό σημαίνει, ότι δεν είχαμε επαφή ή οποιαδήποτε συνδιαλλαγή με τους άλλους δύο αξιολογητές κάθε πρότασης, των οποίων μάλιστα τα ονόματα για να εξασφαλιστεί το αδιάβλητο της διαδικασίας δεν γνωρίζαμε καν. Το ποιες/οι αποτελούσαν τις ομάδες των Αναγνωστών για κάθε πρόγραμμα ήταν κάτι που γνώριζε μόνο το ΕΚΚ. 

Ο ρόλος των Αναγνωστών ήταν απλώς γνωμοδοτικός και βασιζόταν σε αμιγώς καλλιτεχνικά κριτήρια. Είναι αυτονόητο, πως δεν υπεισέρχεται στα οικονομοτεχνικά ζητήματα της υποψηφιότητας και στους σχετικούς οικονομικούς φακέλους, στους οποίους είχε πρόσβαση μόνο η διοίκηση του ΕΚΚ. Ο δικός μας ρόλος ήταν, δηλαδή,  να αποστέλλουμε την αξιολόγησή η οποία γινόταν βάσει συγκεκριμένων και αποκλειστικά καλλιτεχνικών κριτηρίων. Η συνολική βαθμολογία της κάθε υποψηφιότητας, ο προϋπολογισμός του προγράμματος στο οποίο ανήκε αλλά και ο τελικός αριθμός των προτάσεων που θα μοιράζονταν αυτόν τον προϋπολογισμό, μας ήταν απολύτως άγνωστα. Η τελική επιλογή γινόταν από άλλα όργανα του ΕΚΚ, τα οποία συνεκτιμούσαν συνολικά την υποψηφιότητα βάσει της κείμενης νομοθεσίας και του ισχύοντος εκάστοτε Κανονισμού. 

Σύμφωνα δε με την σχετική ανακοίνωση του ΕΚΚ της 14ης/1/2021, «οι αναγνώστες αξιολογούν μόνο τα καλλιτεχνικά κριτήρια και την δυναμική της καλλιτεχνικής ομάδας, ενώ τα οικονομοτεχνικά στοιχεία της πρότασης εξετάζονται από την Διεύθυνση Ανάπτυξης και Παραγωγής, αφού έχει διασφαλιστεί η αρτιότητα του καλλιτεχνικού μέρους της πρότασης». 

Οπότε κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί πως είτε «επελέγη» είτε «κόπηκε» από τον τάδε ή τον δείνα Αναγνώστη. 

Τέλος, η διαδικασία των μεμονωμένων Αναγνωστών ακολουθείται διεθνώς και απηχεί αυτό που συχνά χαρακτηρίζεται ως «βέλτιστες πρακτικές» (best practices). Αναφέρουμε τελείως ενδεικτικά το πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης  «Creative Europe» και το Eurimages του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Κλείνοντας θα θέλαμε από την θέση του Αναγνώστη να εκφράσουμε την ελπίδα να μην συνεχιστεί άλλο αυτή η έωλη και διχαστική για το ελληνικό σινεμά διαδικασία, και οι κινηματογραφιστές, οι δημιουργοί, οι σκηνοθέτες, οι τεχνικοί, οι ηθοποιοί και όλες και όλοι οι εμπλεκόμενοι στην κινηματογραφική ζωή της χώρας να μπορέσουν να συνεχίσουν απρόσκοπτα και με την στήριξη της Πολιτείας και όλων των αρμόδιων φορέων το δημιουργικό  τους έργο και την επαγγελματική τους πορεία χωρίς τεχνητά εμπόδια.  

Αθήνα, 27/6/2021

Με εκτίμηση

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΑΪΒΑΛΙΩΤΗΣ (οπτικός ανθρωπολόγος)

ΑΛΕΞΗΣ ΑΛΕΞΙΟΥ (σεναριογράφος, σκηνοθέτης)

ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΟΠΟΥΛΟΥ (σκηνοθέτις)

ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΣ (σεναριογράφος, σκηνοθέτης, μοντέρ)

ΚΑΤΙΑ ΓΚΟΥΛΙΩΝΗ (ηθοποιός)

ΑΓΑΘΗ ΔΑΡΛΑΣΗ (σεναριογράφος, σύμβουλος σεναρίου)

ΕΛΙΖΑΜΠΕΤΤΑ ΗΛΙΑ- ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ (σεναριογράφος)

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΚΛΑΜΑΝΗ (σύμβουλος σεναρίου, σεναριογράφος)

ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΕΚΑΤΟΣ (σεναριογράφος, σκηνοθέτης)

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΚΟΤΖΑΜΑΝΗ (σεναριογράφος, σκηνοθέτις)

ΔΑΦΝΗ ΜΑΤΖΙΑΡΑΚΗ (σκηνοθέτις)

ΖΑΧΑΡΙΑΣ ΜΑΥΡΟΕΙΔΗΣ (σεναριογράφος, σκηνοθέτης)

ΤΩΝΙΑ ΜΙΣΙΑΛΗ (σεναριογράφος, σκηνοθέτις)

ΓΙΟΥΛΑ ΜΠΟΥΝΤΑΛΗ (ηθοποιός, σεναριογράφος)

ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΜΠΑΛΛΗΣ (σεναριογράφος, σκηνοθέτης)

ΝΙΚΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ (σεναριογράφος, σύμβουλος σεναρίου)

ΣΤΕΡΓΙΟΣ ΠΑΣΧΟΣ (σεναριογράφος, σκηνοθέτης)

ΠΕΤΡΟΣ ΤΑΤΣΟΠΟΥΛΟΣ (συγγραφέας, σεναριογράφος)

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΙΡΟΣ (σεναριογράφος, συγγραφέας)

ΕΥΘΥΜΗΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥ (σεναριογράφος, συγγραφέας)»