Ο Βασίλης Μπορομπόκας είναι εκπαιδευτής σκύλων και σύμβουλος συμπεριφοράς. Όταν η σύζυγός του, η Σοφία, διαγνώσθηκε με διαβήτη, τότε μπήκε στη ζωή τους η Sugar, τo πρώτο diabetic alert dog στην Ελλάδα. Μιλώντας μαζί τους επιβεβαιώνεις αυτό που ίσως ήδη ξέρεις. Ότι τα ζώα κάνουν τη ζωή μας καλύτερη. Και κάποιες φορές κάνουμε κι εμείς τη δική τους.
Βασίλη, πώς αποφάσισες να ασχοληθείς με την εκπαίδευση ενός diabetic alert dog?
Βασίλης: Mε την έλευση του γιου μας του Φοίβου, η γυναίκα μου, η Σοφία, διαγνώσθηκε με διαβήτη τύπου 1. Εγώ ήμουν ήδη εκπαιδευτής σκύλων αλλά μέχρι τότε δεν είχα ιδέα ότι υπάρχουν σκύλοι ανίχνευσης υπογλυκαιμίας ή υπεργλυκαιμίας ή και τα 2 πολλές φορές. Το 2012 μίλησα με μία φίλη κτηνίατρο και μου είπε πως αυτή η εκπαίδευση προχωράει πολύ στο εξωτερικό. Στην αρχή δυσκολεύτηκα πάρα πολύ να βρω πηγές διότι στο εξωτερικό θέλουν κυρίως να πουλήσουν σκύλο κι όχι να διδάξουν το πώς γίνεται η εκπαίδευση. Για τα επόμενα 2-3 χρόνια επομένως, ήμουν σε μια προσπάθεια συλλογής πληροφοριών. Στην προσπάθειά μου αυτή με βοήθησαν πολύ 3 διαβητικοί εκπαιδευτές, δυο Αμερικάνοι και μια Ολλανδέζα οι οποίοι σιγά σιγά άρχισαν να μοιράζονται μαζί μου πληροφορίες, βίντεο, ιστοσελίδες όπου μπορούσα να διαβάσω έρευνες, μου πρότειναν βιβλία κι έτσι άρχισα να μπαίνω στο κλίμα. Ταξίδεψα 2 φορές στο εξωτερικό. Πήγα πρώτα στη Γερμανία στο Nτίσελντορφ και μετά πήγα στη Ρώμη. Εκεί ένιωσα καλά , ένιωσα ότι ξέρω πολλά πράγματα πλέον κι έτσι αποφασίσαμε να πάρουμε τη Sugar για να εφαρμόσουμε στην πράξη αυτά τα οποία είχα διαβάσει και διδαχθεί.
Αυτή είναι η Sugar, τo πρώτο diabetic alert dog στην Ελλάδα.
Η ράτσα και το φύλο έπαιξαν ρόλο στην επιλογή σας;
Βασίλης: Επέλεξα Labrador γιατί με έσπρωξαν σε αυτήν την επιλογή και οι δάσκαλοί μου. Μου είπαν ότι θα έχω περισσότερες πιθανότητες να πετύχει, όχι ότι δεν βγαίνει και με άλλα σκυλιά. Στις ΗΠΑ άλλωστε το πιο γνωστό κι ευπώλητο βιβλίο αφορά σε εκπαίδευση ημίαιμου σκύλου. Απλά, επειδή κι εγώ είχα την αγωνία ότι είναι το πρώτο σκυλί, ήθελα να έχω όσες περισσότερες πιθανότητες γίνεται στο να έχω ένα σκύλο που να του αρέσει να δουλεύει, που είναι συγκεντρωμένος και που να είναι πολύ καλός στο να αλληλεπιδρά με τους ανθρώπους. Γι’ αυτό διαλέγουν labrador συνήθως για τέτοιες δουλειές. Το φύλο δεν παίζει απαραίτητα ρόλο. Επειδή είχα πάντα αρσενικούς σκύλους στη ζωή μου και μετά την εφηβεία οι περισσότεροι με δυσκόλευαν στην επαφή τους με τους άλλους αρσενικούς, ήθελα να έχουμε ένα ακόμα αβαντάζ. Δεν αποτελεί κανόνα, αλλά οι περισσότεροι αρσενικοί σε κάποια φάση της ηλικίας τους θα φλερτάρουν με τους τσακωμούς. Με τις θηλυκές έχεις το κεφάλι σου πιο ήσυχο. Έτσι λοιπόν και το φύλο ήταν άλλο ένα συν που ήθελα να προσδώσω στην εκπαίδευση.
Το να είναι στειρωμένο το ζώο είναι σημαντικό για την εκπαίδευσή του;
Βασίλης: Αυτό μου το είχε πει και η δασκάλα μου η Αμερικανίδα, ότι καλό είναι το σκυλί να είναι στειρωμένο για να μην προσκαλεί τα αρσενικά και δεύτερον για να είναι πιο διαχειρίσιμες οι ορμόνες της. Βέβαια, να σου πω την άποψή μου, ανεξαρτήτως αν θα πετύχαινε η εκπαίδευση ή όχι, εγώ τάσσομαι αναφανδόν υπέρ της στείρωσης για πάρα πολλούς λόγους.
Σε τι ηλικία ξεκίνησε η εκπαίδευση και πόσο διήρκησε;
Βασίλης: Από 2,5 μηνών που την πήραμε, από την πρώτη μέρα κυριολεκτικά ξεκινήσαμε τις βόλτες σε καφετέριες, σε φιλικά σπίτια , σε εστιατόρια. Αυτό, στην εκπαιδευτική αργκό ονομάζεται access public test, δηλαδή να μπορεί το σκυλί να είναι μαζί με τον χειριστή του χωρίς να δημιουργεί θέμα και να μπορεί ταυτόχρονα να είναι πολύ συγκεντρωμένο στον άνθρωπο, ανεξαρτήτως ερεθισμάτων. Η εκπαίδευση όσον αφορά στον διαβήτη ξεκίνησε περίπου στην ηλικία των 6 μηνών, αφότου επέστρεψα από τα εκπαιδευτικά ταξίδια σε Γερμανία και Ιταλία. Ήθελα να συνθέσω τις γνώσεις κι από τις 2 σχολές και να κάνω αυτό που εγώ θεωρώ πιο σωστό για τη σκύλα. Η εκπαίδευση μάς πήρε κοντά στον έναν χρόνο αν και, αραιά και που πλέον, ακόμα εκπαιδεύεται. Εγώ ένιωσα ότι η Sugar μετά τον 1,5 χρόνο είχε καταλάβει καλά τι της ζητάμε, χωρίς δηλαδή να στήνουμε σενάριο, να πρέπει δηλαδή να κρύψω πάνω μου ένα δείγμα υπογλυκαιμίας. Αυτό που λέω στους ανθρώπους που με παίρνουν τηλέφωνο είναι ότι σαν σύλληψη η ιδέα είναι εύκολη , το δύσκολο είναι η εφαρμογή της. Αυτό που το καθιστά δύσκολο είναι ότι πρέπει να γίνεται σε όσο το δυνατόν πιο ρεαλιστικές συνθήκες. Εμένα αυτό ήταν το άγχος μου, πως θα πείσω τη Sugar να θεωρεί πιο ενδιαφέρουσα ιστορία τη Σοφία από ο,τιδήποτε συμβαίνει γύρω της. Κι αυτό είναι κάτι που ακόμα και τώρα τη δοκιμάζω. Μπορεί να έχουμε ένα τραπέζι με φίλους , ή να υπάρχουν πάνω στο τραπέζι burgers ή να παίζω με τον Φοίβο. Θα φροντίσω ύπουλα να βάλω ένα δείγμα υπογλυκαιμίας κάπου να δω αν μπορεί, χωρίς εντολή να συγκεντρωθεί μόνη της και να το βρει.
«Όταν είχα πάνω μoυ ένα δείγμα υπογλυκαιμίας της Σοφίας, έβλεπα τη Sugar ότι σηκωνόταν από εκεί που ήταν κι ερχόταν δίπλα μου. Με κοίταζε στα μάτια γιατί ήθελε να καταλάβει σε τι φάση είμαι εγώ, πώς είμαι. Μετά ακολουθούσε μια υπόκλιση σαν κι αυτήν που κάνουν τα σκυλιά όταν θέλουν να τεντωθούν ή όταν περιμένουν να τους βάλεις το λουρί κι όταν πλέον έβλεπε ότι αυτά τα δύο δεν δουλεύουν, τότε σκαρφάλωνε πάνω μου ή με έσπρωχνε με τη μύτη.»
Tι είναι το δείγμα υπογλυκαιμίας και πως ακριβώς λειτουργεί;
Βασίλης: Το δείγμα υπογλυκαιμίας είναι το σάλιο της Σοφίας όταν κατεβαίνει από το 80. Αυτό που μου είχαν πει και οι δύο δάσκαλοί μου ήταν να μαζεύω σάλιο της Σοφίας γύρω στο 80 με 70 . Αν, βέβαια, ένας διαβητικός πάθει υπογλυκαιμία και είναι στο 40 δεν θα του πεις να μην το μαζέψει αυτό το δείγμα, απλά ο στόχος είναι να μαθαίνει ο σκύλος να αναγνωρίζει τη μυρωδιά όσο είναι ακόμα σχετικά ψηλά οι τιμές , να μην περιμένει να πέσει το ζάχαρο. Αυτό λοιπόν που καταλαβαίνει ο σκύλος είναι μικρές χημικές μεταβολές οι οποίες βγαίνουν είτε μέσω της αναπνοής είτε μέσω του ιδρώτα από τους πόρους του δέρματος.
Πως ειδοποιεί όταν αντιλαμβάνεται ότι κάτι δεν πηγαίνει καλά;
Βασίλης: Είναι ένα τελετουργικό. Συνήθως το πιο ξεκάθαρο μήνυμά της είναι να σκουντάει με τη μύτη. Αυτό στην εκπαίδευση το ονομάζουμε nose nudge. Όταν είχα πάνω μoυ ένα δείγμα υπογλυκαιμίας της Σοφίας, έβλεπα τη Sugar ότι σηκωνόταν από εκεί που ήταν κι ερχόταν δίπλα μου. Με κοίταζε στα μάτια γιατί ήθελε να καταλάβει σε τι φάση είμαι εγώ, πώς είμαι. Μετά ακολουθούσε μια υπόκλιση σαν κι αυτήν που κάνουν τα σκυλιά όταν θέλουν να τεντωθούν ή όταν περιμένουν να τους βάλεις το λουρί κι όταν πλέον έβλεπε ότι αυτά τα δύο δεν δουλεύουν, τότε σκαρφάλωνε πάνω μου ή με έσπρωχνε με τη μύτη. Βεβαία, την είχαμε οδηγήσει ώστε να γίνεται πιεστική, να γίνεται φορτική γιατί μπορεί μια μέρα να είσαι απασχολημένος με κάτι εκείνη την ώρα ή να είσαι αφηρημένος. Στα σενάρια που κάναμε, έκανα ότι δεν την άκουγα, επέλεγα συνειδητά να μην διαβάζω τα μηνύματα που μου έστελνε μέχρι που με σκούνταγε επίμονα και την ρωτούσα « τι έγινε κορίτσι μου; Βρήκες το low?» Στην ατάκα αυτή έτρεχε στο ψυγείο για να πάει να πάρει την επιβράβευσή της. Γιατί της το είχα επιβεβαιώσει. Σαν εκπαίδευση ήταν πολύ ενδιαφέρουσα, συγκινητική και νομίζω πως όλοι πήραμε κάτι από αυτήν την εκπαίδευση.
«Έχει παρατηρηθεί , ότι πολλές φορές ο σκύλος μπορεί να σε ειδοποιήσει κι εσύ να μετρηθείς και να δεις ότι είσαι καλά. Αυτό παλιά οι Αμερικάνοι το ονόμαζαν false alarm , ότι ο σκύλος δηλαδή απλά έπεσε έξω. Μετά από 10- 15 λεπτά φαινόταν ότι ο άνθρωπος πάθαινε υπογλυκαιμία. Αυτό σημαίνει ότι η μύτη του σκύλου, πολλές φορές, είχε αρχίσει να καταλαβαίνει αυτό που ονομάζουμε απότομη πτώση (ή άνοδο) του ζαχάρου.»
Σε τι ποσοστό μπορούμε να πούμε ότι είναι ακριβείς οι προβλέψεις του σκύλου;
Σοφία: Στο 90 % τουλάχιστον. Να φανταστείς ότι αν με έχει σκουντήξει 20 φορές οι 19 ήταν σωστές. Βοηθάει βέβαια και ότι οι μεταβολές μου εμένα δεν είναι ακραίες. Δεν είμαι από το 350 στο 80, εκεί ίσως μπερδευτεί το σκυλί. Επίσης, έχει μάθει πια και με ειδοποιεί και στα ψηλά. Δηλαδή αν ξαφνικά κάνω ένα 250άρι θα έρθει πάλι να με μυρίσει. Μπορεί να μη με σκουντήξει τόσο ξεκάθαρα αλλά θα δείξει ότι κάτι συμβαίνει.
Βασίλης: Επίσης, έχει παρατηρηθεί , το είχα διαβάσει αυτό σε μια έρευνα αμερικάνικη και με έχει διαβεβαιώσει γι’ αυτό και η Σοφία, ότι πολλές φορές ο σκύλος μπορεί να σε ειδοποιήσει κι εσύ να μετρηθείς και να δεις ότι είσαι καλά. Αυτό παλιά οι Αμερικάνοι το ονόμαζαν false alarm , ότι ο σκύλος δηλαδή απλά έπεσε έξω. Μετά από 10- 15 λεπτά φαινόταν ότι ο άνθρωπος πάθαινε υπογλυκαιμία. Αυτό σημαίνει ότι η μύτη του σκύλου, πολλές φορές, είχε αρχίσει να καταλαβαίνει αυτό που ονομάζουμε απότομη πτώση (ή άνοδο) του ζαχάρου.
«Δεν ήθελα να της στερούμε πράγματα χαράς. Παιχνίδι, βόλτες… Δεν ήθελα να είναι συνέχεια στη διαδικασία να με σκέφτεται, ήθελα αυτό να γίνεται πιο αυθόρμητα. Να έχει μια έγνοια για εμένα, να νιώθει το δέσιμο αλλά παράλληλα να ζει και τη ζωή της.»
Τα σκυλιά πόσο απολαμβάνουν αυτήν τη διαδικασία; Μήπως στρεσάρονται τελικά από αυτόν τον ρόλο που τους δίνεται;
Βασίλης: Αυτό μου είχε πει και η Σοφία όταν της είπα ότι θα φύγω στη Γερμανία και στην Ιταλία για την εκπαίδευση. Μου είπε ‘κοίτα, αν το σκυλί δεν περνάει καλά, εγώ δεν θέλω να το κάνουμε. Εγώ, ούτως ή αλλως, το διαβήτη μου τον χειρίζομαι. Αν αρέσει στο σκύλο, θα το κάνουμε’.
Σοφία: Δεν ήθελα να της στερούμε πράγματα χαράς. Παιχνίδι, βόλτες… Δεν ήθελα να είναι συνέχεια στη διαδικασία να με σκέφτεται, ήθελα αυτό να γίνεται πιο αυθόρμητα. Να έχει μια έγνοια για εμένα, να νιώθει το δέσιμο αλλά παράλληλα να ζει και τη ζωή της. Να μην είναι στρατιώτης. Αυτό με τίποτα δεν υπήρχε περίπτωση να το επιτρέψω και δεν θα ήθελα έναν τέτοιο σκύλο. Έχει αυτό το φοβερό εργαλείο αλλά αυτό που με χαροποιεί είναι ότι δεν το ζει με στρες. Το απολαμβάνει.
Βασίλης: Όταν η Sugar έγινε 6 μηνών κι αρχίσαμε την εκπαίδευση, είδα ότι πραγματικά γέλαγε, το απολάμβανε. Για τη Sugar, το να βρίσκει την υπογλυκαιμία, ήταν το παιχνίδι της. Όπως λες σε ένα σκύλο ‘πού είναι το παιχνίδι σου, πού είναι το λουρί σου έτσι και η Sugar έψαχνε τα δείγματα υπογλυκαιμίας και κάθε φορά που τα έβρισκε της βγάζαμε πολύ έντονα συναισθήματα πληρότητας και περηφάνιας. Έπαιρνε πολύ θετικό feedback κι από εμένα κι από τη Σοφία. Αυτό που λένε οι Αμερικάνοι «Στήσε πάρτι». Κάθε φορά λοιπόν που έβρισκε μια υπογλυκαιμία κυριολεκτικά στήναμε πάρτι. Χορεύαμε, παίζαμε , γελάγαμε, πέφταμε κάτω μαζί της, την ταΐζαμε… Αυτό αντανακλαστικά άρχισε να γίνεται πολύ σημαντικό για τη Sugar. Σκεφτόταν ότι ‘αυτό εδώ τους ευχαριστεί αυτούς τους τύπους άρα για να περνάνε όλοι καλά πρέπει κι εγώ να προσπαθώ να βρίσκω αυτή τη μυρωδιά στο χώρο’. Εγώ θεωρώ ότι είναι ευτυχισμένη και μερικές φορές που έχουμε δείγματα υπογλυκαιμίας της Σοφίας στο ψυγείο, ψοφάω να της τα κρύβω γιατί θέλω να τα βρει για να χαρεί.
Σοφία, πόσο ασφαλής νιώθεις εσύ με την παρουσία της Sugar;
Σοφία: Θα σου πω ειλικρινά. Τον πρώτο καιρό επειδή πάθαινα ξαφνικές υπογλυκαιμίες και δεν είχα μάθει να το ελέγχω σωστά, την ήθελα πολύ τη Sugar. Πλέον, τον έχω μάθει καλά τον διαβήτη μου και γι΄αυτό θέλω να ευχαριστήσω πολύ το Σύλλογο Νέων Ελλήνων με Σ.Δ. για την εκπαίδευση και τη συμπαράσταση. Είμαι επομένως αρκετά πειθαρχημένη πλέον οπότε δεν έχω αυτόν το φόβο. Δεν είναι αναγκαστική η παρουσία της Sugar συνεχώς αλλά κάποιες μέρες του μήνα είναι καλό να είναι δίπλα μου. Ξέρω πια πότε πρέπει να είναι δίπλα μου ή όχι. Κι αυτό την χαλαρώνει κι αυτήν πάρα πολύ. Γιατί δεν είναι υποχρεωμένη να είναι συνεχώς κοντά μου. Είναι ελεύθερη και ίσως γι’ αυτό της αρέσει τόσο πολύ το να το βρίσκει όταν συμβαίνει. Δεν νιώθει πίεση.
Ο Βασίλης, η Σοφία και η Sugar.
Θα μπορούσε να δημιουργηθεί μια σχολή εκπαίδευσης για diabetic alert dogs?
Βασίλης: Aυτό γίνεται σε 2-3 χώρες στο εξωτερικό αλλά είναι πάρα πολύ ακριβή η εκπαίδευση. Γιατί είναι ακριβή; Γιατί αν κρατήσει ένας εκπαιδευτής το σκύλο 10-12-15 μήνες, στο τέλος θα τον πουλήσει 15 με 20 χιλιάδες. Δεν υπάρχει άνθρωπος να μπορεί να δώσει αυτά τα λεφτά. Είναι πραγματικά πολύ χρονοβόρο και κοστοβόρο το να πάρω εγώ ένα σκύλο, να τον έχω δίπλα μου 1-1,5 χρόνο, να τον εκπαιδεύσω και μετά να κάνω αυτό που λέμε transition. Επειδή λοιπόν, με παίρνουν πολλοί άνθρωποι που ενδιαφέρονται για σκύλο ειδοποίησης διαβήτη, αυτό που σκέφτομαι και μπορώ εγώ να κάνω είναι να εκπαιδεύσω κυρίως τον διαβητικό.
Πόσο εφικτό είναι να τα καταφέρει κάποιος που δεν είναι εκπαιδευτής;
Βασίλης: Ο σκύλος αυτό που θα πάρει, αυτό θα δώσει. Η Sugar δίνει τόσα πολλά γιατί παίρνει και πολλά. Δεν είναι δυνατόν να θες έναν σκύλο αλλά να βαριέσαι να τον πας βόλτα, να μην τον βάζεις στο σπίτι, να μην αντέχεις την τρίχα. Με τη Sugar βέβαια ήταν πιο εύκολη η εκπαίδευση γιατί την είχα σπίτι μου και ήμασταν συνέχεια μαζί με τη Σοφία. Με έναν άλλο διαβητικό θα πρέπει να του μάθω πολλά πράγματα. Τι σημαίνει σκύλος υπογλυκαιμίας, ποιο θα είναι το σινιάλο, πως μαζεύουμε σάλιο, πως το αποθηκεύουμε, πως το χρησιμοποιούμε, πότε το πετάμε, πως το πιάνουμε, ποιες ώρες της ημέρας δουλεύουμε, πόσο δουλεύουμε. Θα πρέπει λοιπόν να τον βάλω πρώτα σε αυτήν τη φιλοσοφία. Πάντως, είναι καλό ο κάθε σκύλος να εστιάζει σε έναν μόνο άνθρωπο. Όταν εκπαίδευα τη Sugar μου έλεγε ο δάσκαλός μου ‘σταμάτα να την εκπαιδεύεις εσύ, βάλε τη Σοφία στο παιχνίδι, έχεις πείσει το σκυλί ότι ο διαβητικός είσαι εσύ’. Όντως, πολλές φορές μπορεί να είχε η Σοφία υπογλυκαιμία και η Sugar να ερχόταν να ειδοποιήσει εμένα. Αυτό δεν είναι καλό γιατί μπορεί να προκαλέσει σύγχυση στο σκύλο. Ο σκύλος πρέπει να κάνει ομάδα μόνο με έναν γιατί μετά δεν θα ξέρει σε ποιόν να κάνει focus. Κι αυτό είναι το πιο σημαντικό, να ξέρει πως η πηγή της μυρωδιάς, άρα και της επιβράβευσης, είναι ο διαβητικός του. Τέλος.
« Ο σκύλος λοιπόν, νομίζω πως, αν ανταμείβεται και περνάει καλά, μπορεί να μυρίσει και να βρει τα πάντα. Σκέψου πως στην Αμερική υπάρχουν εταιρείες καθαρισμού που έχουν σκυλιά τα οποία τα πηγαίνουν σε στρώματα για να μυρίσουν τα ακάρεα!»
Σε τι εμβέλεια μπορεί να αναγνωρίσει τα σημάδια;
Σοφία: Έχει τύχει να είμαι στον πάνω όροφο και η Sugar κάτω και να έρθει ξαφνικά τρέχοντας κοντά μου για να με σκουντήξει. Χωρίς να είναι υπερβολικές οι τιμές μου. Αυτό που πιστεύω όμως είναι πως στην πορεία αναπτύσσεται τέτοιο δέσιμο ώστε αρχίζει να λειτουργεί και το ένστικτο. Πώς έχεις μια διαίσθηση κάποιες φορές ότι κάτι δεν πάει καλά χωρίς να μπορείς να το εξηγήσεις; Νομίζω πως τα σκυλιά το έχουν αυτό.
Βασίλης: Έχω διαβάσει ένα βιβλίο, το «Τhe Canine kingdom of scent» της Αnne Lill Kvam, η οποία επιτελεί τρομερό έργο. Έχει εκπαιδεύσει τα σκυλιά της να μυρίζουν ελεφαντόδοντο και ζει μόνιμα στην Αφρική κυνηγώντας λαθροθήρες. Αυτή λοιπόν γράφει στο βιβλίο της ότι ένα σκυλί μπορεί να μυρίσει 2 κόκκους άμμου μέσα σε ένα γήπεδο 500×50. Φυσικά, μιλάμε για μια μυρωδιά στην οποία έχει εκτεθεί κι εκπαιδευτεί να αναγνωρίζει. Ο σκύλος λοιπόν, νομίζω πως, αν ανταμείβεται και περνάει καλά, μπορεί να μυρίσει και να βρει τα πάντα. Σκέψου πως στην Αμερική υπάρχουν εταιρείες καθαρισμού που έχουν σκυλιά τα οποία τα πηγαίνουν σε στρώματα για να μυρίσουν τα ακάρεα!
Αυτό δείχνει ότι οι σκύλοι θα μπορούσαν να αναγνωρίζουν κι άλλες ασθένειες; Έχουν ακουστεί και περιπτώσεις σκύλων που εντόπισαν μέχρι και καρκίνο.
Βασίλης: Ισχύει, ναι. Μυρίζουν και καρκινικά κύτταρα. Έχω δει ένα ντοκιμαντέρ στο BBC για ένα σκυλί το οποίο μύριζε συνεχώς κι επίμονα ένα σημείο στο πόδι μιας γυναίκας η οποία στη συνέχεια διαγνώσθηκε με καρκίνο. Ή, όπως μου είχε πει ο δάσκαλός μου, για ένα σκύλο που μπορεί να αναγνωρίσει την αναπνοή ενός ανθρώπου με καρκίνο στον πνεύμονα. Τα συγκεκριμένα σκυλιά δεν ήταν εκπαιδευμένα. Θεωρώ λοιπόν πως κάποια σκυλιά είναι ταλαντούχα. Έχει τύχει να μου πουν κάποιοι γνωστοί μου διαβητικοί ότι τα σκυλιά τους, τα οποία δεν ήταν εκπαιδευμένα, ότι τους ξύπνησαν στη μέση της νύχτας. Δεν έχω λόγο να το αμφισβητήσω αυτό μόνο και μόνο επειδή δεν ήταν ειδικά εκπαιδευμένα σκυλιά. Μπορεί ο σκύλος να μυρίζει και να αναγνωρίζει κάποια σημάδια ακριβώς όπως κι εσύ βλέπεις έναν φίλο σου και του λες δεν μου φαίνεσαι καλά, το χρώμα σου μου φαίνεται περίεργο. Δεν χρειάζεται να είσαι παθολόγος για να κάνεις μια τέτοια διαπίστωση. Απλά εκτιμώ πως το σκυλί πρέπει να έχει και κάποιο ταλέντο πάνω σε αυτό αλλά κι ένα αφεντικό που να έχει ανοιχτά μάτια. Γιατί αν το σκυλί προσπαθήσει να σε ενημερώσει για κάτι 3-4-5 φορές και δεν πάρει κάποια απάντηση, τοτε απογοητευμένο θα αποχωρήσει.
Το όνομα Sugar να υποθέσω πως δεν ήταν και τόσο τυχαίο
Βασίλης: Η Sugar είναι το πρώτο μου σκυλί που βαφτίζω πριν καν το πάρω. Συνήθως τα σκυλιά μου τα βάφτιζα βλέποντας κάποιο χαρακτηριστικό ή από κάποια σημαδιακή ημερομηνία. Λίγο το ότι ξέραμε ότι θα εκπαιδευτεί για το διαβήτη, λίγο το ότι, όπως και κάθε κουτάβι, ήταν πολύ γλυκιά, λίγο το χρώμα της, το όνομα ήρθε πολύ εύκολα και νομίζω πως της ταιριάζει απόλυτα. Θυμάμαι πως μια μέρα πριν πάμε να την πάρουμε τραγουδάγαμε όλοι μαζί και χορεύαμε το “Sugar, sugar” των the Archies.
«Η Sugar είναι το πρώτο μου σκυλί που βαφτίζω πριν καν το πάρω. Λίγο το ότι ξέραμε ότι θα εκπαιδευτεί για το διαβήτη, λίγο το ότι, όπως και κάθε κουτάβι, ήταν πολύ γλυκιά, λίγο το χρώμα της, το όνομα ήρθε πολύ εύκολα και νομίζω πως της ταιριάζει απόλυτα. Θυμάμαι πως μια μέρα πριν πάμε να την πάρουμε τραγουδάγαμε όλοι μαζί και χορεύαμε το “Sugar, sugar” των the Archies.»
Σοφία, για εσένα αποτέλεσε κι έμπνευση η Sugar για να ασχοληθείς με το κόσμημα;
Σοφία: Η αγάπη μου για τη Sugar και τα ζώα γενικότερα συνδυάστηκε και με τη βασική μου ασχολία που είναι η δημιουργία κοσμήματος. Από δική μου προσωπική ανάγκη στις αρχές, έψαχνα να βρω κάποια ταυτότητα που να μπορώ να χαράξω πάνω τα στοιχεία μου, τα οποία ίσως βοηθήσουν σε κάποια σοβαρή κρίση υπογλυκαιμίας. Είδα ότι δεν υπήρχε κάπου κάποιο χαρακτικό που να μπορώ να δώσω κάποια ατομική παραγγελία ειδικά για εμένα κι όσοι βρήκα ζητούσαν πολλά. Επομένως το ανέλαβα εγώ και τώρα πια φτιάχνω κάποιες ειδικές ταυτότητες. Κάποια κοσμήματα στην ουσία που μπορούν όμως ταυτόχρονα να δώσουν σημαντικές πληροφορίες για το ζώο ή τον άνθρωπο (ομάδα αίματος, παθήσεις, ομάδα αίματος, αλλεργίες κ.α. Μπορείτε να βρείτε ιδέες και να παραγγείλετε το δικό σας κόσμημα για εσάς ή το κατοικίδιό σας στη σελίδα μου Art Sophisticat σε facebook και instagram.